Izvor: Politika, 02.Apr.2010, 23:38 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Putem Isusovog stradanja
Isprepletan različitim verama i političkim uticajima, ovaj grad intezivno živi svoj život stisnut zidinama
Jerusalim, u prevodu grad savršenog mira, koji je doživeo sve, a mir nikad nije imao, za mnoge koji su ga videli postao jeotkrovenje – kao čudesni grad kamena i svetlosti. Grad koji je bio osvajan i paljen, koji se uzdizao i patio, grad u kome su se religije borile za svoj deo kamena… I danas, isprepletan različitim verama i političkim uticajima, intezivno živi >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << svoj život u stisnutim zidinama Starog grada.
On je najsvetiji grad Jevreja, treći sveti grad muslimana, grad podjednako važan hrišćanima, Jermenima, Palestincima i ostalim mnogobrojnim konfesijama. Za njega se kaže: ko nije u njemu prisutan, on i ne postoji. Grad opisan u Bibliji, Talmudu, zauvek nam je osvojio srca. Ne morate biti strogi vernik da biste ga doživeli. Kada zakoračite u njegovo srce, zaboravite stvarnost u kojoj se živi i neka ruka snažno vas vuče i vodi kroz istoriju, Bibliju, putem kontrasta, ali i putem neke neverovatne harmonije, iz koje smo verovatno svi potekli.
Maslinova gora
Stižemo na vrh Maslinove gore, do čuvenog vidikovca, odakle se pruža veličanstven pogled na Stari grad, Sionsko brdo i novi deo grada. Kupola na steni presijava se na jutarnjem suncu dominirajući celim gradom. Vidikovac vrvi od turista, čija lica odaju zapanjenost, začuđenost, zbunjenost, već u zavisnosti kako doživljavaju sliku grada koja leži pred nama. Zahvaljujući širini pogleda koji se utapa u perspektivi plavog neba, dišemo nekako slobodnije, smirenije. Nema sapetosti, oko nas je kaskadno zelenilo, kiparusi, iza kojih se naziru sakralni objekti, a prelepe zlatne kupole Ruske crkve izviruju ponosno iz svežeg zelenila.
Ulazimo u crkvu Pater noster (Oče naš), koja pripada Karmelićanskom redu. Prema predanju, na ovom mestu je Isus poslednji put sakupio apostole i naučio ih molitvi Očenaš. Tekst molitve je ispisan na desetinama jezika sveta,na keramičkim pločama uokvirenim šarenim vencima cveća,poređanih jedna do druge na zidovima crkve, pod tremom, i u dvorištu. Svet u malom koji spaja reči iste molitve.Ploču sa našim jezikom nalazimo u dvorištu pored ploče sa molitvom na jeziku Estonije.
Posle kratkog odmora nastavljamo silaženje i posle nekoliko metara konačno dolazimo do Getsimanskog vrta u podnožju, gde se nalazi osam maslina za koje se veruje da su stare 2000 godina, što se i golim okom vidi. Neke nove mladice produžavaju njihov dug život. Na ovom mestu se Isus molio, tu je uhvaćen i vezan odveden na suđenje.
Čak 14 stanica
Prelazimo ulicu, okrećemo se još jednom da bacimo pogled na Maslinovu goru, duboko dirnuti onim što smo videli. Ovaj grad probudi u vama neko novo, čudno osećanje.
U starom gradu nalazi se i čuvena Vija Dolorosa koja počinje od Lavlje kapije, odnosno od crkve Svete Ane, poznata pod različitim nazivima: Put krsta, Put bola, Put suza, Sakralni put, a predstavlja tragičan put Isusa Hrista kojim je išao od momenta izricanja smrtne osude, pa do pogubljenja i vaskrsnuća.
Put se sastoji od 14 stanica, mesta na kojima su izgrađene kapele i crkve, kao uspomena na značajne momente na njegovom tragičnom putu. Procesioni put su ustanovili franjevci u 17. veku, pape ga ozvaničile, i živi danas u srcima vernika širom sveta.
Prve četiri stanice nalaze se u muslimanskom kvartu. Ostale su raspoređene u hrišćanskom kvartu, od kojih se poslednjih pet nalazi u crkvi Svetoggroba. Neke događaje (pad Isusa pod krstom i susret sa majkom i Veronikom) jevanđelja ne pominju, ali su prihvaćena i obeležena.
Na nekadašnjem širokom platou Tvrđave Antonija, Isus je osuđen na smrt, ne traživši pomilovanje od omraženog Pilata. Sada je na tom mestu muslimanska medresa, Omarijska škola.
Da bi se izbegle gužve i čitanja jevanđelja na različitim mestima, Grci su preko puta Antonije podigli crkvu koja označava prve dve stanice. Sa ovog mesta, na Veliki petak, jerusalimski patrijarh predvodi procesiju.
Silazimo strmim, uskim stepenicama u zatvor u kojem su bili smešteni najgori razbojnici. Prostorija u kojoj je bio zatvoren Isus posebno je obeležena. Gledamo kamenu klupu, sa dva otvora kroz koje su bile provučene noge okovane u lance, dok svetlost kandila osvetljava ovo tužno mesto.
Nakon toga ulazimo u dvorište franjevačke škole u kojoj se nalaze dve kapele.
Nevelika Kapela bičevanja ostavlja nas bez reči. U unutrašnjosti kupole oslikana je ogromna kruna od trnja, protkana zvezdama, koju je nosio Isus. Na prozorima, božanstveni vitraži poznatih dramatičnih scena, toliko upečatljivi da vas istog momenta, hteli to ili ne, prebace u vreme kada su se događaji desili.Na ovom mestu Isusu je obučena skerletna kabanica i stavljen krst na leđa.
Isus pada prvi put
Sledeća stanica nalazi se na raskrsnici ulice stradanja i ulice El Vad kojom se može izaći iz Starog grada kroz Damaska vrata. Lepa, mala kapelica, sagrađena 1947. godine dobrovoljnim prilozima poljskih emigranata iz Drugog svetskog rata, u svojoj unutrašnjosti pleni jednostavnim pročeljem u kojem je oslikan Isusov pad pod krstom. Iznad njega, desetak anđela u bareljefu tužno posmatra Isusov pad.
Nedaleko od treće stanice, obeleženom Jermenskom katoličkom crkvom, nalazi se crkva Bogorodičinog grča od bola i predstavlja mesto susreta Hrista i Bogorodice. Scena susreta majke i sina na bareljefu odiše tugom, zebnjom i jadom.
Skrećemo desno, prema ulici Francis, odakle se put naglo uspinje prema Golgoti (Kalvariji) koja je u to vreme bila van zidina grada. Desno od ulaza je kamen koji je navodno udubljen od udarca krsta ili Isusovog dlana kada se iscrpljen naslonio na zid.
Mala kapela,sagrađena 1865. godine,polukružno zasvođena, posvećena je sv. Veroniki, katoličkom redu Isusovih sestara. Ispred je ugrađen stub u crvenkastom kamenu sa njenim imenom, a u unutrašnjosti ikona sa Hristovim likom na peškiru.
Isusov drugi pad dogodio se odmah pri izlasku iz gradskih kapija, koji obeležava franjevačka kapela. Na ovom mestu, u koje nismo mogli da uđemo, jer je uvek bilo zatvoreno kada bismo naišli, nalazi se prikaz Isusovog pada u bronzi, i naziva se i Kapijom sudbine. Prilično je živo, jer se tu Vija Dolorosa ukršta s pijacom.
„…ne plačite kćeri Jerusalimske! Ne plačite za mnom, nego plačite za sobom i za decom svojom… “ reči su Hrista upućene ženama koje su ga pratile plačući. Na zidu grčke crkve posvećene sv. Haralimpiju urezan je latinski krst sa značenjem Isus uvek pobeđuje.
Raspeće
Provlačimo se kroz uske ulice, polako se penjemo i dolazimo na široki plato. Ovu stanicu obeležava Koptska crkva posvećena kraljici Jeleni, i nalazi se nadomak crkve Svetoggroba, sa čije platforme gledamo njene kupole.
U njoj se nalazi ogromna cisterna, odnosno pećina sa vodom u prirodnom kamenu koju je kraljica Jelena koristila za piće i gradnju hrama u 4. veku.
Deseta stanica se nalazi nekoliko metara od glavnog ulaza u crkvu Svetoggroba, sa dograđenom latinskom kapelom pored čijeg ulaza stoji krst. Na ovom mestu je Isusu skinuta odeća i ponuđena smirna za olakšavanje bolova –koju je odbio.
Ulazimo na glavni ulaz crkve Svetoggroba i penjemo se stepenicama na Golgotu. Ispred nas je latinska kapela raspeća, sa desne strane Golgote. Ogroman mozaik prikazuje raspetog Hrista,sa majkom iznad njega u crnini. U podnožju krsta na kolenima je Marija Magdalena.Potresan mozaički zapis nadvisuje časnu trpezu sa lepim svećnjacima.
Stanica se nalazi uKapeli raspeća koju drži Grčka pravoslavna crkva, u kojoj je uvek gužva ukoliko ne dođete rano.
Bezbroj kandila i prelepi svećnjaci obasjavaju ovo sveto mesto. Atmosfera je tužna. Mnogi vernici, nekoliko metara od oltara, mole se na kolenima sklopljenih očiju. Pored oltara stoji pravoslavni pop koji nas očinski posmatra. Sa desne strane nalazi se stena Golgote pod staklom, raspuknuta od zemljotresa koji se desio u momentu raspeća.
Oltar je prilično nizak, treba se sagnuti, kleknuti, da bi se prišlo disku u čijoj je sredini rupa, gde je bio poboden krst. Tragedija i istorija sačuvane su u disku obrubljenom zlatom na čijoj površini je reljefno prikazano Hristovo stradanje. Svi prilaze, miluju disk, a mnogi ga sa suzama i ljube.
Ispred oltara na mermernom podu nalazi se velika dvanaestokraka bela zvezda na crnoj podlozi okruženoj belim krugom, koja je simbol mesta skidanja Isusa sa krsta.
Silazeći stepenicama sa Golgote, dolazimo ponovo na mesto koje se nalazi odmah na ulazu: do ploče miropomazanja, odnosno mesta na kojem je Isus ležao na steni kada su ga posle skidanja sa krsta umotali u platno i miropomazali. U pozadini ploče, na zidu, nalazi se ogroman mozaik koji verno ispreda priču Hristovog stradanja.
-----------------------------------------------------------
Hristov grob
Stojimo ispred crkve u crkvi. Ispod velike rotonde crkve Svetog groba napravljena je mala, posebna crkva u kojoj se nalazi Hristov grob. Prema Bibliji, Josif iz Arimateje svoj za života napravljen grob ustupio je Isusu, gde je telo preneseno i na čiji ulaz je stavljena stena.
Na ovom mestu vlada savršena harmonija, crkvica je u polutami, spolja neoslikana, sive boje, čudne arhitekture, sa spiralnim stubovima. Ispred ulaza u grob sa obe strane stoje veliki svećnjaci, kandila, a slike svih apostola natkriljuju ulaz u grob. Sa leve strane stoji sveća večni oganj, na koji se pali svežanjmalih sveća od 33 komada koje simbolizuju Isusove godine koje je imao kada je razapet. Odmah se i ugase u posebnom metalnom zvonu. Čuvaju se kao relikvija i pale u posebnim prilikama ili se poklanjaju kumovima i prijateljima.Potom ulazimo u malu prostoriju, Kapelu anđela, saginjemo glave ispod prelepog lučnog otvora od stilizovane slonovače,visine oko metar i po, kako bismo ušli u prostoriju Hristovog groba. Na zidu je ikona Bogorodiceiza koje se zapravo krije stena pravog groba. Niko ne progovara.
-----------------------------------------------------------
Crkva svetog groba
Stojimo na velikom platou ispred crkve modrih kupola, koje se lepo vide sa Maslinove gore. Slučajno ili ne, nalazi se na istoj osi sa osom kupole na steni.
Sa leve strane glavnog ulaza, središnji stub u sebi nosi raspuklinu od 16. veka. Priča se da su Jermeni potplatili sultana Murata Drugog, jer su želeli da njima bude povereno prizivanje svetog ognja. Izbačeni Jerusalimski patrijarh stajao je napolju sa svećom moleći se da se sveti oganj upali. Oganj je sišao kroz otvorenu kupolu, prošao kroz Hristov grob, probio stub i zapalio patrijarhovu sveću. Svedok ovog događaja bio je musliman Mujezin, posmatrajući čudo sa minareta džamije, čije su reči ostale zabeležene: „Velika je vera hrišćana, jedan je pravi Bog, Bog hrišćana.“
Ovaj plamen prvih minuta nema osobine uobičajenog plamena, i ne može opeći. Ponekad se plamen ne zapali samo kroz sveću patrijarha, nego i kroz sveće pravoslavnih vernika, ali njegova pojava nikada nije izostala. Slično se dešava i sa kandilima pravoslavne crkve Raspeća Hristovog koja se nalazi na spratu. Samo bleskanje svetog ognja traje nekoliko minuta i očevici ga upoređuju sa flešom fotoaparata, samo sto je blesak intenzivniji i dolazi iz više pravaca. Čudo pravoslavlja!
Prelazimo u prostoriju koja se nalazi preko puta Hristovog groba, u crkvu Hristovogvaskrsenja, po dimenzijama najveće zdanje pod modrim kupolama crkve Svetoggroba. Nalazimo se na mestu koje u duhovnom smislu predstavlja centar sveta.Kameno postolje oker boje, u obliku otvorenog cveta, u čijem se centru nalazi sveti hleb presečen na četiri dela, predstavlja duhovni centar sveta. Vezuje se za divan običaj po kojem parovi kleknu ispred ovog putira, stave desnu ruku preko desne ruke voljene osobe, i na svetom hlebu zakunu se jedno drugom na vernost do kraja života!
Dragan Vasić
[objavljeno: 03/04/2010]
.jpg)
