Izvor: B92, 28.Jan.2005, 13:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Na današnji dan, 28. januar
Rođeni Ilija Garašanin, Stojan Protić i Artur Rubinštajn, umrli V.B. Jejts, Ranko Marinković, Astrid Lindgren i Miloš Milutinović
814. Umro Karlo I Veliki, franački kralj od 768. i rimsko-nemački car od 800, kada ga je krunisao papa Lav III. Znatno proširio kraljevstvo i postao gospodar gotovo cele zapadne i srednje Evrope. Uveo sistem kraljevskih vazala kojima je dodeljivao nasledne posede, feude, i tako stvorio vladajuću klasu velikih zemljoposednika.
1547. >> Pročitaj celu vest na sajtu B92 << Umro engleski kralj Henri VIII, koji je po dolasku na presto 1509. proširio vlast na Vels, Škotsku i Irsku i izgradnjom jake flote postavio temelj buduće pomorske sile. Ženio se šest puta, a posle sukoba s papom, koji je odbio da poništi njegov prvi brak, oduzeo papi vlast nad crkvom u Engleskoj, proglasio sebe vrhovnim crkvenim poglavarem i utemeljio Anglikansku crkvu.
1573. Počela velika hrvatsko-slovenska seljačka pobuna pod vođstvom Matije Gupca. Pobuna u krvi ugušena 9. februara, a njen vođa zarobljen i posle nekoliko dana umro od posledica svirepog mučenja.
1596. Umro engleski gusar i admiral Frensis Drejk, prvi Englez koji je oplovio svet. Gusarskim napadima na španske brodove doprineo engleskom osvajanju kolonija, posebno u Severnoj Americi, a imao i značajnu ulogu u pobedi britanske ratne mornarice 1588. nad španskom "Nepobedivom armadom" u bici u Lamanšu. 1586 iz Severne Amerike u Evropu preneo krompir.
1689. Engleski parlament objavio abdikaciju kralja Džejmsa II. Poslednji vladar iz dinastije Stjuart bio prisiljen na napusti presto zbog pokušaja da vrati katolicizam u Englesku.
1812. Rođen srpski državnik Ilija Garašanin, jedan od vođa ustavobranitelja i višegodišnji ministar unutrašnjih poslova u ustavobraniteljskim vladama. Tvorac srpskog spoljnopolitičkog i nacionalnog programa "Načertanije", temelja srpske spoljne politike do Prvog svetskog rata. Smatra se prvim velikim srpskim političarem XIX veka.
1846. Na balu u Beču prvi put izveden "Srpski kvadril", delo koje je Johan Štraus mlaći komponovao po narudžbini kneza Miloša Obrenovića.
1857. Rođen srpski političar i publicista Stojan Protić, jedan od osnivača Radikalne stranke, prvi premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Izdavao i uređivao časopis "Delo" i list "Odjek". Pisac odgovora na austrougarski ultimatum Srbiji 1914.
1871. Francuska Vlada narodne odbrane, formirana u Parizu po svrgavanju Napoleona III i proklamovanja republike, prihvatila kapitulaciju u ratu s Pruskom, u kojem je francuska vojska teško poražena.
1878. U Nju Hejvenu u SAD puštena u rad prva telefonska centrala, dve godine pošto je Aleksander Grejem Bel patentirao telefon.
1887. Rođen poljski pijanista Artur Rubinštajn.
1935. Island postao prva zemlja u kojoj je legalizovan abortus.
1939. Umro irski pesnik i dramski pisac Vilijam Batler Jejts, najznačajnija ličnost irskog nacionalnog preporoda, jedan od osnivača i upravnik narodnog pozorišta. Njegova delatnost nadahnula procvat irske nacionalne drame, a učestvovao i u javnom političkom životu i bio senator od 1922. do 1928. Dobio Nobelovu nagradu za književnost 1923.
1986. U eksploziji američkog vasionskog šatla "Čelendžer", 72 sekunde posle lansiranja iz Kejp Kaneverala, poginulo svih sedam astronauta.
1994. Tri italijanska novinara ubijena u Mostaru, u Zenici ubijen Britanac, dva teško ranjena. Britanci bili službenici agencije za dostavljanje humanitarne pomoći u Bosni.
1995. U najkrvavijem sukobu od početka nasilja islamskih ektremista u Egiptu poginuli 14 ekstremista, dva policajca i dva prolaznika u unakrsnoj vatri.
1997. U Alžiru na prepunoj pijaci u blizini glavnog grada u eksploziji bombe poginulo 15, ranjeno najmanje 30 osoba.
1998. U Indiji na smrt osuđeno svih 26 optuženih za učešće u zaveri i ubistvu bivšeg premijera Radživa Gandija.
2001. U Zagrebu umro hrvatski književnik Ranko Marinković. Dobitnik mnogih književnih nagrada. Njegova dela se uz stvaralaštvo Miroslava Krleže svrstavaju u najveća dostignuća hrvatske književnosti.
2002. U Stokholmu u 95. godini umrla švedska književnica Astrid Lindgren, tvorac Pipi Duge Čarape. Napisala više od 100 dela, njene knjige prodate u više od 100 miliona primeraka.
2002. U Beogradu održana prva sednica Međudržavne komisije za utvrđivanje granica i pripremu ugovora o državnoj granici između Jugoslavije i Hrvatske.
2002. U Prištini pripadnici Kfora i policije UNMIK uhapsili tri Albanca, pripadnika OVK, osumnjičena za ratne zločine na Kosovu od septembra 1998. do juna 1999.
2003. U Beogradu preminuo Miloš Milutinović, jedan od najboljih jugoslovenskih fudbalera svih vremena.
2003. Na opštim izborima u Izraelu pobedila desničarska partija Likud, čiji je lider premijer Izraela Ariel Šaron.
2004. Predsednik BBC-a Gevin Dejvis podneo ostavku, a kompanija se izvinila zbog propusta u izveštavnju o naoružanju Iraka pred rat u toj zemlji. Dva dana kasnije otkaz dao i novinar BBC-a Endru Giligan, autor spornih tekstova u kojima se Vlada Velike Britanije optužuje da je preuveličala opasnost od iračkog naoružanja.
.jpg)
