Izvor: Politika, 24.Feb.2010, 22:29 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Kako je varoš postala velegrad
Izložba starih fotografija mr Predraga Lažetića svedoči o širenju grada, izgradnji mostova i puteva, prostorima koji su nekada izgledali sasvim drugačije nego danas
Prva fotografija Beograda iz vazduha snimljena je 1915. godine iz austrougarskog aviona. Ona se, kao i brojne druge koje su nastajale između dva svetska rata i kasnije, nalazi u zbirci Muzeja Jugoslovenskog ratnog vazduhoplovstva, a od prošle godine je zajedno sa ostalim fotografijama postala dostupna i široj >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << javnosti.
Mr Predrag Lažetić, viši kustos muzeja u Surčinu probrao je najlepše snimke i od njih napravio izložbu „Beograd tridesetih godina 20. veka očima pilota” u Galeriji „Ikar” u Klubu vazduhoplovstva u Zemunu. Kasnije je deo fotografija preselio u Svečanu salu gradske opštine Savski venac gde i danas izazivaju veliko interesovanje posetilaca.
Autor napominje da su i ostali veći gradovi Srbije snimani iz vazduha, pa bi želeo da se sa istih pozicija načine novi snimci i tako sagleda njihov razvoj u poslednjih osamdeset godina.
Najveći broj međuratnih fotografija snimljen je iz aviona „Potez 25” i „Brege 19”, dvokrilaca francuske konstrukcije koji su po licenci izrađivani u domaćim fabrikama aviona. Pri snimanju su korišćene ručne avionske foto-kamere „nedisko” i „ernemann”, težine 8,5 kilograma.Snimanje je bilo dosta teško pošto se aparat za snimanje isturao van trupa aviona gde je bio izložen vazdušnim strujanjima,kaže naš sagovornik.
Razvoj fotografske tehnike omogućio je da se između dva svetska rata snimanja iz vazduha koriste i za katastar, izradu geodetskih karata, urbanističko planiranje. Na fotografijama vazduhoplovnih izviđača zabeleženo je tačno vreme snimanja, visina sa koje je to učinjeno i ko je bila posada u avionu. One svedoče o Beogradu, njegovim ulicama, parkovima, građevinama, širenju grada, menjanju urbanih celina, rastu grada u visinu, izgradnji mostova i puteva, prostorima koji su nekada izgledali sasvim drugačije nego danas.
Na njima se najbolje vidi koliko se grad od onda proširio, koliko je i kakvih novih objekata niklo, šta je srušeno u Drugom svetskom ratu, ali i u posleratnim godinama, a šta je na mestima srušenih objekata izgrađeno.
Dvadesetak godina, koliko je delilo Prvi od Drugog svetskog rata, po rečima našeg sagovornika bilo je presudno za formiranje današnjeg lika Beograda. Izgradnja je bila u velikom zamahu, započeto je sve što se moglo započeti, a posle Drugog svetskog rata preostalo je da se osvoji i leva obala Save i spoje gradske celine Beograda i Zemuna.
Pred Prvi svetski rat Beograd je bio varoš od oko 90.000 stanovnika sa 19.000 kuća, velikom većinom prizemnih, sa svega nekoliko kuća, u centru, višim od jednog sprata. Završetak rata grad je dočekao sa skoro prepolovljenim stanovništvom, a pred Drugi svetski rat u njemu je živelo oko 350.000 stanovnika.
– Veliki priliv stanovništva doveo je do gradnje, često i bez plana i kontrole. Međe seljačkih njiva postajale su trase ulica, koje su kasnije kaldrmisane, što je najlakše uočiti na Lekinom brdu i Dušanovcu.
Na panoramskim snimcima Beograda, kaže naš sagovornik, može se videti njegov predivan položaj na dve velike reke. Ali se to i dalje urbanistički ne koristi, Beograd je po tom pitanju ostao i dalje „granični grad” sa početka prošlog veka, čije su obale okovane u šine, stovarišta i zarđala lučka postrojenja.
D. Stevanović
[objavljeno: 21/02/2010]
.jpg)
