Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 26.Dec.2008, 16:37   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Vinogradarstvo: Koji uzgojni oblik stabla izabrati?

NOVI SAD - Uzgojni oblik čokota predstavlja jedinstvenu celinu s naslonom i obuhvata oblik čitavog čokota, s rasporedom lastara i ostalih organa koji se razvijaju na lastarima.

Osnovni element uzgojnog oblika čokota jeste višegodišnji deo stabla. Pri klasičnom, uskorednom načinu gajenja loze formiraju se niska, prizemna stabla u obliku nepravilne glave, sa izduženim kracima ili bez njih.

Oblik stabla kao element sistema gajenja vinove loze, u užem smislu uzgojni >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << oblik, predstavlja samo oblik višegodišnjeg dela stabla, tzv. skelet čokota, koga čine svi delovi stabla koji su stari tri i više godina, javlja "Poljoprivrednik".

Uzgojni oblici čokota nose naziv vinogradarskog područja u kome su prvi put primenjeni, odnosno gde se najviše primenjuju (rajnski, župski, krajinski, karlovački, bordovski, kazarsa i sl.). Osim toga, uz naziv često stoji ime autora Mozer, Gijov, Silvoz i slično.

Pri špalirskom načinu gajenja obrazuju se izdužena stabla, različitog oblika i razvijenosti. Skelet čokota se sastoji iz vertikalnog (uspravnog) dela stabla, bez bočnih ogranaka, ili s bočnim ograncima kosog položaja (rukavi, kraci) ili horizontalnog položaja (kordoni, kraci).

Kordunice

Ovi uzgojni oblici se obično nazivaju "kordunice", koje mogu biti jednokrake ili dvokrake, jednospratne ili višespratne. Na izvesnim delovima skeleta stabla obrazuju se zadebljanja, tzv. rodni čvorovi na kojima se razvijaju lastari.

Pri rezidbi se pojedini lastari prekraćuju na kondire i lukove, a ostali se uklanjaju do osnove. Primena kratke, mešovite ili duge rezidbe zavisi pre svega od sorte, ali je, isto tako, uslovljena i uzgojnim oblikom čokota. Neki uzgojni oblici su prilagođeni za kratku rezidbu, a drugi za mešovitu ili dugu rezidbu.

U veoma dugom periodu gajenja vinove loze u svetu, uzgojni oblici su se menjali i usavršavali, prilagođavajući se ekološkim uslovima u različitim područjima gajenja loze, biološkim osobenostima novih sorti, razvoju novih tehnologija i tradiciji stanovništva.

Loza uz drveće

U početku se loza gajila uz drveće koje je služilo kao naslon za lozu. Gajenje loze uz drveće danas se sreće u toplijim područjima Italije (alberata), Gruzija (maglari i dobiro), Azerbejdžanu (hiovan).

Korišćeni su i žbunasto-puzajući uzgojni oblici, u kojih su lastari slobodno rasli i puzali po površini zemljišta. Sada se ovi uzgojni oblici koriste u područjima sa suvom i toplom klimom, a naročito su pogodni za gajenje besemenih sorti.

Nema čvrstog stabla

Široku primenu imaju pri gajenju loznih podloga u matičnjacima. Osim toga, zapaženi su i pokušaji gajenja loze na uzvišenim stablima.

S obzirom na to da vinova loza ne razvija čvrsto stablo, pored stabla je pobijeno kolje za držanje skeleta stabla, a lastari su slobodno visili i raspoređivali se oko njega.

Kolje

U vinogradima Srbije vinova loza se retko zagrće, pa se u zavisnosti od toplotnih uslova obrazuju stabla različite visine. U uzgojne oblike s niskim stablom spadaju krajinski oblik čokota, sa zadebljanim stablom u obliku "glave", župski uzgojni oblik (goble, peharasti) sa izraženih tri-pet krakova, koji su simetrično raspoređeni u prostoru.

Lepezasti uzgoj se odlikuje sa tri-četiri kraka koja su raspoređena u istoj ravni u pravcu pružanja redova, dok je Gijov jednogubi, Gijov-Pusarev i Gijov dvogubi način uzgoja s prizemnim ili uzdignutim stablom.

Različiti oblici kosih kordunica su prilagođene za područja u kojima se obavlja zagrtanje loze.

Pojedinačne biljke loze su gajene i na stelažama koje su pravljene korišćenjem drvenih oblica. U savremenom vinogradarstvu zastupljeni su uzgojni oblici koji su prilagođeni za uskoredno gajenje loze uz kolje, za špalirsko gajenje loze na naslonu koji je konstruisan od stubova i žice, kao i za gajenje loze u obliku pergola s kosim, horizontalnim ili lučnim naslonima.

Parametri određuju uzgojni oblik

Pri izboru uzgojnih oblika uzimaju se u obzir mnogobrojni činioci, kao što su biološke osobenosti sorte i lozne podloge, klimatski i zemljišni uslovi vinogradarskog područja, raspoloživi materijal za naslone, stepen mehanizovanosti radnih procesa i tehnologija gajenja loze i drugi.

Uzgojni oblik treba da obezbedi dobro osunčavanje listova i grozdova, provetrenost, racionalnost obavljanja svih radova i primenu mehanizacije u vinogradu.

Uzgojni oblici niskog stabla

Ovo su univerzalni uzgojni oblici koji se primenjuju u različitim ekološkim uslovima. U područjima zagrtanja loze obrazuju se sasvim niska, prizemna stabla, da bi se na početku perioda zimskog mirovanja loza mogla zagrtati.

Na taj način se sprečava izmrzavanje okaca i lastara. Isto tako, u severnijim vinogradarskim rejonima, u kojima se ne obavlja zagrtanje loze, obrazuju se prizemna stabla, kako bi se iskoristio topliji vazduh prizemnog sloja za bolje rastenje lastara, razvoj i sazrevanje grozdova.

Nasuprot tome, u područjima tople suptropske klime, stabla se uzdižu 30-40 santimetara iznad površine, da bi se izbegle ožegotine na bobicama i povrede listova usled veoma visokih temperatura vazduha.

Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...