Izvor: Radio 021, 04.Jun.2019, 20:03 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Ostati u Srbiji ili tragati za boljim životom?
Sve veći broj mladog, radno sposobnog stanovništva napušta Srbiju u potrazi za boljim životom, naročito u razvijenijim zemljama Evrope.
To je dovelo do starenja stanovništva u Srbiji, negativnog prirodnog priraštaja i, na kraju, do pitanja koje vlasti i stručnjaci, iznenađeno, postavljaju godinama unazad - zašto ljudi napuštaju Srbiju?
Uzroke i posledice negativnih trendova u demografiji Srbije bila je tema današnjeg stručnog skupa Pokrajinskog zaštitnika >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio 021 << građana - ombudsmana. Ombudsman je okupio stručnjake koji se aktivno bave demografskim pojavama u Srbiji, a oni su izneli svoja, mahom naučna, ali delom i iskustvena viđenja ovog problema.
Pokrajinski zaštitnik građana prof. dr Zoran Pavlović rekao je da je posebno važno baviti se demografskim pitanjima koja obuhvataju sve društvene slojeve, entičke zajednice i uzraste, a naročito se fokusirati na Vojvodinu, u kojoj je faktor etničke pluralnosti najizraženiji. On je dodao da "odliv" brojnijih entičkih zajednica manje pogađa ove posebne grupe ljudi, ali utiče na njihovu mogućnost da uživaju sva prava koja su im zagarantovana.
Kratku analizu stavova i namera mladih o odlasku iz Srbije predstavila je vanredna profesorka Geografskog fakulteta u Beogradu dr Danica Šantić. Kako je naglasila, bitno je u početku imati u vidu da živimo u vremenu kada su mladi najbrojnija generacija u celom svetu - u istoriji, te da je neka vrsta mita da "svetska populacija stari".
"Mladi emigriraju mahom u Evropu, sami ili sa porodicama, u potrazi za poslom, obrazovanjem, boljim životnim standardom, ali i kao izlaz iz situacija poput zlostavljanja, diskriminacije i drugih oblika ugroženosti. Odlaze nam medicinski i IT sektor, akademska javnost, radnici različitih profila, a ono što je zanimljivo je da ne postoji informacija koliko ljudi napušta našu zemlju - to istraživanje nije zvanično i studiozno urađeno. Ne postoje ni politike ili zvanične mere da se to iseljavanje zaustavi", poručila je Šantićeva i dodala da trend emigracije pogađa i naše susede. Podaci, naime, pokazuju da je u periodu od 2000. do 2016. godine Rumuniju napustilo dva miliona ljudi, Hrvatsku 800.000 stanovnika, Bugarsku i Bosnu i Hercegovinu po 500.000, te Grčku 700.000 građana, uglavnom po početku ekonomske krize u ovoj zemlji.
Prosečna starost migranta je 28 godina i sve je više žena koje migriraju, najčešće zbog mogućnosti obrazovanja. Kad je reč o unutrašnjim migracijama, Šantićeva je predstavila da se stanovništvo najviše naseljava iz drugih opština u velike gradove i to u Novi Sad i Beograd.
Sve je manje autohtonog stanovništva ("rođeni Novosađani", "rođeni Beograđani"), a sve je više doseljenog stanovništva. Zanimljivo je da, kako je predstavila docentkinja na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu dr Snežana Stojšin, Vojvodinu naseljava primetan broj građana iz zemalja bivše SFRJ, dok ta situacija ne važi za ostatak Republike Srbije.
"Takođe, Vojvodina je svaki skok u brojnosti stanovništva do sada imala isključivo iz razloga doseljavanja, a ne prirodnog priraštaja. I svaki pad u brojnosti stanovništva imao je najviše povezanosti sa odlivom građana. Vojvodinu trenutno najviše i krinu 'unutrašnje migracije' jer preraspodelom stanovništva, pojedini okruzi ostaju prazni - poput severnobanatske ili zapadnobačke regije, dok se broj stanovnika u južnobačkoj regiji udvostručio počev od druge polovine 20 veka do danas. Nijedna opština u zapadnoj Bačkoj nema pozitivan prirodni priraštaj, a iz svih okruga se stanovništvo doseljava u Južnobački okrug", iznela je dr Stojšin i dodala da Novi Sad, barem trenutno, beleži veći broj doseljenog stanovništva u odnosu na odseljeni, što daje pozitivan saldo.
Manjinske etničke zajednice trpe i sve više će trpeti posledice emigracija, a naročito u Vojvodini, u kojoj sve etničke zajednice žive u opštinama sa negativnim migracionim saldom i prirodnim priraštajem, podsetila je dr Daniela Arsenović sa Prirodno-matematičkog fakulteta u Novom Sadu.
"Uglavnom se u porodicama rađa po jedno dete, što nije dovoljno za takozvanu prostu reprodukciju stanovništva. Treba napomenuti da je stanovništvo sve starije, ali da visoka prosečna starost nije nužno loša pojava - kao ljudi smo sve vreme težili da dostignemo duboku starost i dug životni vek, te se pravi problem krije u niskom prirodnom priraštaju. Ne postoji precizna statistika gde se pripadnici etničkih zajednica tačno sele, ali se da pretpostaviti - njihove države matice su članice Evropske unije i to im dosta olakšava preseljenje. Ono što bi, osim ekonomskog razvoja države, bilo ključno za zadržavanje etničkih zajednica u Srbiji je razvoj i jačanje kulturnog identiteta ovih zajednica, jača podrška", poručila je dr Arsenović.
Aktuelni demografski procesi zaista dokazuju da je područje Balkana "kuća nasred puta", navela je docentkinja na Prirodno-matematičkom fakultetu u Novom Sadu dr Milica Solarević. Kako je dodala, Beograd je mnogima prva "trasa" preseljenja u unutrašnjoj migraciji, a sledi preseljenje u inostranstvo, dok je pomalo zanemareno, a veoma bitno i pitanje dnevnih migracija.
"U dnevnim migracijama najviše trpe male, pogranične opštine u Srbiji koje ostaju napuštene, dok se gradovi poput Novog Sada i Beograda šire. Takođe, prosečan broj članova domaćinstva nam je dobar pokazatelj promena jer, recimo, u Bačkoj u proseku domaćinstvo ima tri člana, što jeste nisko, ali ostatak Srbije ne broji ni tri člana u prosečnom domaćinstvu. Veliki je broj dvočlanih i samačkih domaćinstava, imate puno domova u kojima žive, recimo, samo baka i deka", rekla je Milica Solarević.
Što bi iko ostao?
Učesnici skupa diskutovali su i o uzrocima ovakvih negativnih pojava. Kako su istakli prisutni lokalni ombudsmani, male sredine jednostavno nemaju šta da ponude građanima - pre svega, posao, a ne postoji ni infrastruktura koja bi omogućila velikom broju građana da povoljno putuje u neko susedno mesto zbog posla ili, recimo, lečenja. Kad je o toj temi reč, brojne opštine su komunalno, zdravstveno i administrativno neopremljene, što znači da građani ne mogu da u jednoj Adi, Bačkoj Palanci, Senti, Kuli ili Alibunaru ostvare sva svoja prava i zadovolje sve potrebe. Tu mogućnost imaju, na primer građani Novog Sada.
Novi popis stanovništva, a koji će se raditi 2021. godine, trebalo bi da pruži konačnu sliku kako stojimo sa stanovništvom. Do tada, učesnici skupa složili su se da je potrebno češće razgovarati o ovim temama, a pokrajinski ombudsman poručio je da država treba da, i u ovoj oblasti, radi svoj posao. "Mi ćemo to da kontrolišemo", zaključio je Zoran Pavlović.
Autor: Gorica Nikolin - gorica@021.rs
Preuzimanje delova teksta ili teksta u celini je dozvoljeno bez ikakve naknade, ali uz obavezno navođenje izvora i uz postavljanje linka ka izvornom tekstu na www.021.rs. Preuzimanje fotografija je dozvoljeno samo uz saglasnost autora.
.jpg)
