Izvor: Blic, 26.Jan.2009, 11:37 (ažurirano 02.Apr.2020.)
„Oktoih“ čuvaju u vitrini i na mikrofilmu
NOVI SAD - U Biblioteci Matice srpske, prvoj javnoj naučnoj biblioteci u srpskoj kulturi, čuvaju se brojne stare i retke knjige, a najstarija od njih je čuveni „Matičin apostol", rukopis iz 13. veka. Ovaj i mnogi drugi rukopisi, ali i stare i retke štampane knjige čuvaju se u posebnim ormarima, a kako bi se što bolje zaštitili u toku je njihovo prebacivanje u digitalni format.
Dušica Grbić, rukovodilac Odeljenja stare i retke knjige i legata Biblioteke Matice srpske, >> Pročitaj celu vest na sajtu Blic << kaže da se u tom odeljenju čuva i „Bečkerečki tipik", vredan rukopis iz 14. veka.
- To delo dobilo je naziv zbog zapisa da se knjiga 1666. godine nalazila u crkvi u Bečkereku. Nema podataka gde je knjiga pisana, ali pretpostavlja se da je to bilo negde severno do Save i Dunava, oko Budimpešte ili Sentandreje - objašnjava ona.
Stilom pisanja i ilustracijama, dodaje, ističe se i „Psaltir Gavrila Troičanina", pisan u manastiru Sveta Trojica 1643. godine.
- Izuzetnu vrednost ima i knjiga „Irmologija" ili „Stihologija Kiprijana Račanina", veoma lepo ispisana, ali i ukrašena ornamentima. Rukopisna je, a delo je Račana, čuvenih prepisivača iz manastira Rače. Oni su u Velikoj seobi Srba prešli Savu i Dunav, pa su radili u ovim krajevima, u brojnim skriptorijumima od Beočina do Sentandreje. Čuvamo i pet prepisa Dušanovog zakonika nastalih početkom 18. veka. Original tog dela nije sačuvan, ali od 25 poznatih prepisa, njih pet nalazi se u Biblioteci Matice srpske - priča Grbićeva.
Tekelijin prepis Dušanovog zakonika je značajan jer je to prva rukopisna knjiga koja je dospela u Biblioteku Matice srpske. Prepis stigao je u biblioteku sa zbirkom Save Tekelije početkom 1843. godine.
U Biblioteci Matice srpske čuva se i prva srpska štampana knjiga - čuveni „Oktoih" Đurđa Crnojevića iz 1493. ili 1494. godine.
- Imamo original te knjige, ali i njeno fototipsko izdanje. Osim toga, imamo i dragocenu zbirku starih srpskih knjiga nastalih između 15. i 17. veka i najstarija među njima je upravo „Oktoih". Značajna su i izdanja Božidara i Vićenca Vukovića. Iz 18. veka imamo prvu bakroreznu knjigu - „Stematografiju" Hristofora Džefarovića, nastalu 1741. godine - kaže Grbićeva.
Ona navodi da se ove knjige čuvaju u posebnom magacinu, u metalnim ormarima i da se vodi računa o ventilaciji i temperaturi vazduha. Posebna pažnja je posvećena konzervatorskoj zaštiti tih knjiga. Stare i retke knjige dostupne su samo u čitaonici za raritete, s tim da uprava želi da se što manje koriste rariteti, te su sve stare knjige mikrofilmovane, a u toku je i njihova digitalizacija.
Biblioteka je nastala 1826. godine u Pešti, osnivanjem Matice srpske, a u Novi Sad je preseljena 1864. godine. Za javnost je otvorena 26. avgusta 1838. godine.
Sava Tekelija poklonio 10.000 knjiga
Prva cela zbirka koja je dospela u Biblioteku Matice srpske je bila Bibilioteka Platona Atanackovića 1841. godine, a najznačajnija i najvrednija je biblioteka Save Tekelije, koja ima oko deset hiljada knjiga. Donacija Nikole i Sretena Marića sadrži oko 13.000 publikacija, a u Legata Tihomira Ostojića nalaze se Njegoševa dela i literatura o njemu.
Preteče novina
Veoma su značajni najstariji srpski i južnoslovenski časopisi – „Slaveno-serbskij magazin" koji je uređivao i izdavao Zaharije Orfelin. Osim toga, u biblioteci se čuvaju i prve srpske novine, i to komplet svih brojeva iz 1791. i 1792. godine. Te novine su uređivala braća Markidespuljo u Beču.
- To su novine malog formata, koje su imale samo dva stupca i preteča su današnjih novina. Imamo i komplet „Letopisa Matice srpske", najstarijeg srpskog i južnoslovenskog književnog časopisa izlazi i danas - kaže Grbićeva i dodaje da imaju i prvi broj Letopisa iz 1724. godine - „Časticu".
.jpg)
