Izvor: Radio 021, 26.Feb.2020, 12:06 (ažurirano 02.Apr.2020.)
ANKETA Gradnja poslovno-stambenih objekata diktira promenu granica zaštićene zone Petrovaradina
Područje Trandžamenta prethodno predviđeno za sportski centar ili tematski park, moglo bi u budućnosti da postane opštegradski centar sa stambenim i poslovnim zgradama, saznaje 021.
Kako se navodi u vodnim uslovima za Generalni urbanistički plan Novog Sada do 2030. godine "za područje na delu ciglane Trandžament koje je važećim Planom predviđeno za sportski centar, postoji interes da se uz poštovanje režima zaštite Nacionalnog kulturnog dobra Petrovaradinske tvrđave >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio 021 << planira za namenu opštegradskog centra".
Opštegradski centar je, kako smatraju u Društvu arhitekata Novog Sada (DANS), pojam koji je često zloupotrebljen kako bi se prikrile buduće planirane namene na parcelama, što je u najvećem broju slučaja: stanovanje i poslovanje.
"Takođe, definišući ih na ovaj način, investitorima na lokacijama sa ovom namenom ostavlja se široko i slobodno razmatranje indeksa izgrađenosti i zauzetosti, spratnosti i namene. Prevedeno na običan rečnik, investitor je u mogućnosti da sam kreira količinu kvadrata, spratnost i namenu objekata po svojoj volji, a da pritom bude zakonski 'pokriven' važećim planovima", navodi se u tekstu objavljenom na sajtu DANS-a.
Problematično je i to što je ovaj Trandžament u zoni zaštićene kulturno-istorijske celine Petrovaradinske tvrđave sa podgrađem, ali novosadski urbanisti su i za ovo pronašli rešenje.
Kako je za 021 potvrđeno u Ministarstvu kulture valorizacija Petrovaradinske tvrđave povučena je na ponovno razmatranje od strane Zavoda za zaštitu spomenika kulture Novog Sada. Iako to ne znači da je sama zaštita povučena, najverovatnije će se menjati granice zaštićenog područja kako bi se omogućila izgradnja na području koje je trenutno zaštićeno.
U gradskom Zavodu za zaštitu spomenika kulture, pak, tvrde da valorizacija nije povučena, već da je povučen "Predlog odluke o utvrđivanju mera zaštite prostorno kulturno-istorijske celine tvrđave sa podgrađem i o utvrđivanju zaštićene okoline sa merama zaštite".
Kako u Zavodu kažu za 021 ovaj predlog je prvi put poslat republičkom Zavodu za zaštitu spomenika kulture još 2015. godine, a isti je upućen Vladi Srbije tek 2018. godine.
"Zavod 2018. godine upućuje Ministarstvu kulture i informisanja molbu da se dokumentacija vrati zbog određenih izmena i dopuna obuhvata zaštićene okoline. Izmene su vezane za uslove čuvanja, održavanja i korišćenja katastarskih parcela koje se nalaze na lokalitetu Trandžament", navode u Zavodu i ističu da valorizacija kulturnog dobra nikada nije dovođena u pitanje.
Na ovom području se, inače, nalaze uglavnom livade zarasle u korov i denivelisani teren koji je nastao nakon iskopa zemljišta za nekadašnju Ciglanu"Sloga".
Kisić (Evropa Nostra): Višespratnicama i naseljima nije mesto na Trandžamentu
Dokument koji je Zavod samoinicijativno povukao iz procedure usvajanja je Studija kojom se vrši detaljna valorizacija Petrovaradinske tvrđave kao kulturnog dobra koje je već pod zaštitom, jasno definišu granice kulturnog dobra i granice zaštićene okoline oko kulturnog dobra, ali i predviđaju mere tehničke zaštite kojima se čuvaju vrednosti, integritet i autentičnost kulturnog dobra.
Višnja Kisić iz panevropske federacije za očuvanje kulturnog nasleđa "Evropa Nostra" kaže za 021 da je sigurna da postoji konsenzus o vrednosti Trandžamenta kao prostora koji čini celinu sa Petrovaradinskom tvrđavom i u granicama je iste, kao i konsenzus da gradnji hotela, višespratnica i naselja nije mesto na Trandžamentu.
"Istovremeno, svedoci smo mnogih odluka koje se dešavaju u poslednje vreme, u kojima iako stručnjaci Zavoda imaju jasan stav, menadžment ovih institucija pod pritiskom investitora ili lokalnih vlasti deluje mimo stručnih stavova. I s tim u vezi, nadam se da su stručnjaci Zavoda uradili svoj posao u davanju jasnih mera tehničke zaštite za ovaj prostor pri izradi novog Generalnog urbanističkog plana", objašnjava Kisić.
Navodi i da bi gradnja na ovom prostoru mogla narušiti integritet i očuvanje najvažnije prostorno kulturno-istorijske celine, ne samo Novog Sada, već i Vojvodine.
"Nisam stručna za pitanja statike i strukturnih opasnosti bušenja dubokih temelja i gradnje višespratnica. Ali za bilo kakav projekat gradnje na ovom prostoru, pre dobijanja bilo kakve dozvole, mora biti urađena detaljna Studija uticaja na kulturno nasleđe i Studija uticaja na životnu sredinu, u kojima detaljno treba analizirati strukturni, statički, estetski, prostorni, kulturni, ekološki i svi drugi uticaji jednog takvog poduhvata", objašnjava.
Ističe da je prostor Trandžamenta bez dileme viđen i vrednovan kao sastavni deo kulturno-istorijske celine Tvrđave, naročito zbog važnog istorijskog događaja koji se na njemu odigrao (odlučujuća bitka između Osmanskog carstva i Habzburške monarhije, nakon koje se Osmansko carstvo povuklo sa prostora severno od Dunava).
"Pored tog istorijskog značaja, od velike važnosti je vrednost čitavog istorijskog kulturnog predela Tvrđave, uključujući i Trandžament, koji stvara karakteristične vizure iz grada na Tvrđavu, i ima karakterističnu ambijentalnu vrednost. Upravo zbog te vrednosti ovaj prostor je predviđan u ranijim dokumentima kao javni prostor, dostupan svima, i kao parkovski prostor pun drveća koga je sve manje u našim gradovima. Drugim rečima, u slučaju da se sa ovim planom nastavi, oni bi dozvolili gradnju višespratnica na spomeniku kulture", smatra Kisić.
Osuđuje to što su investitori, donosioci odluka i direktori javnih institucija pre bilo kakve rasprave već imali mnoge prilike da dogovaraju potencijalnu gradnju, dok svi ostali treba da čekaju javnu raspravu na kojima se već tradicionalno sužava prostor građana za učešće. Smatra da je od izuzetne važnosti da javnost reaguje u ovakvim slučajevima, jer ovo nije isključivo pitanje očuvanja kulturnih dobara, već i pitanje vizije razvoja društva.
"Zakulisnim investitorskim radnjama u dosluhu sa gradskim vlastima gradi se društvo u kome su bogati članovi društva mogu da uzurpiraju javna dobra, privatizuju ih i na njima profitiraju; društvo u kojima samo oni koji mogu da plate za elitno stanovanje mogu da uživaju u pogledu na grad i reku; društvo u kome iako se smanjuje broj stanovnika i ljudi odlaze iz manjih gradova i mesta, investitori imaju pravo da grade nove sve veće zgrade zbijene na centralnim lokacijama. Isto tako, društvo u kome će se ignorisati ekološka pitanja, kvalitet vazduha, zelene površine, parkovi i kvalitet životne sredine koju stvaramo, zarad pretvaranja i ono malo zelenih površina u gradilišta. Dakle, da, treba reagovati, ali to uključuje reakcije građana različitih struka za odbranu društva u kojoj se razvoj gradova dešava u skladu sa potrebama i dobrobiti većine građana, a ne privilegovane manjine", zaključuje Kisić.
Autor: Dragana Prica Kovačević - dragana@021.rs
Preuzimanje delova teksta ili teksta u celini je dozvoljeno bez ikakve naknade, ali uz obavezno navođenje izvora i uz postavljanje linka ka izvornom tekstu na www.021.rs. Preuzimanje fotografija je dozvoljeno samo uz saglasnost autora.
.jpg)
