Izvor: Politika, 03.Dec.2007, 13:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Velikan u Apoteci
Vršac - Pola veka od smrti velikog slikara Paje Jovanovića (1859-1957) Vrščani nisu obeležili većim manifestacijama kao što je očekivano pa se zahvalnost umetniku, u svečanim prilikama, uglavnom svodila na hvalisanje o tome da je on u Vršcu rođen. Nije bilo manifestacija, kao lane, povodom Sterijinih godišnjica (200 godina od rođenja i 150 od smrti). Kažu da će ih biti kroz dve godine, povodom veka i po od rođenja našeg čuvenog slikara realiste.
Poslednji put Vrščani >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << su se značajnije odužili Paji Jovanoviću pre ravno tri decenije. U poznatoj zgradi Apoteka, na stepenicama, u centru grada, otvorena je stalna izložbena postavka Paje Jovanovića čiji je autor Mirjana Mareš. Nije slučajno ni što se ovaj mini-muzej, deo Gradskog muzeja, nalazi u kući Pajinog brata Aleksandra, apotekara, sagrađenoj polovinom 18. veka.
Pod istim krovom su, tako, dve muzejske postavke: Pajinih dvanaest slika, sa još tri pozajmljene iz legata Muzeja grada Beograda, umetnikov štafelaj..., i - istorija zdravstvene kulture i apotekarstva u vršačkom kraju.
Vrščani u svojoj turističkoj ponudi već tri decenije imaju i Apoteku na stepenicama.
- Galerijska postavka je otvorena nedeljom, a u ostalim danima prostor je grupama i pojedincima dostupan po pozivu, kaže za "Politiku" kustos Gradskog muzeja Dragana Kuručev, istoričar umetnosti. - Ove slike su otkupljene ili su poklon porodice. Jer, Paja je Gradskom muzeju u Vršcu poklonio samo jedno platno, portret pod nazivom "Kompozitor Uroš Džimić" iz 1902. godine. Još nismo uspeli da prodremo u istorijat naslikane ličnosti.
U ovom prostoru dominiraju dve slike. Prva je triptihon, dimenzije 2 metra sa 4, iz 1896. godine, na kojem su prikazane tri delatnosti Vrščana: vinogradarstvo, ratarstvo i trgovina.
Druga je portret kralja Aleksandra Karađorđevića u prirodnoj veličini, koji je umetnik uradio 1930. godine. Slika je dimenzija 112 sa 215 santimetara. Ovaj portret je dugo bio u muzejskom depou, daleko od očiju javnosti.
I druga platna privlače pažnju posetilaca: portret Laze Dunđerskog, koji je vršački muzej svojevremeno otkupio od porodice Dunđerski. Tu je i portret Paje Jovanovića, rad umetnikovog kolege Rudolfa Svobode.
Osim fizičkog obezbeđenja, neprocenjivo blago je i pod video nadzorom. Računa se da godišnje u ovom lepo uređenom prostoru, u kojem se mogu obezbediti i razglednice na kojima su motivi s Pajinih slika, boravi oko 8.000 posetilaca - ljubitelja slikarstva.
- Po umetniku se zove i ovdašnji Klub likovnih umetnika koji okuplja oko 120 akademskih slikara, i ostalih koji se slikarstvom bave. Ovde se redovno organizuju i takmičenja đaka, i jedna likovna kolonija pod imenom našeg velikana čije ime nosi i jedna lepa ulica. Ipak, Vrščani su večiti dužnici Paje Jovanovića, kaže mr Tomislav Suhecki, slikar, i član gradske vlade, zadužen za kulturu.
Koliko se zna, slika Paje Jovanovića nema u privatnim kolekcijama u Vršcu. Dve čuvene slike, sa hrišćanskom tematikom, "Sveta majka Angelina" i "Čuda svetog Nikole", od 1927. godine krase Sabornu crkvu svetog Nikolaja u centru grada. Oba platna su, svojevremeno, ukradena, a potom ih je Interpol pronašao, vratio SPC, nakon čega su restaurirana i vraćena na prvobitna mesta.
Vrščani izdvajaju svoju slavnu trojicu: Jovana Popovića Steriju, Paju Jovanovića i Boru Kostića, koji su u samom vrhu i srpske književnosti, slikarstva i šaha. Njihovi portreti krase zidove ovdašnjih školskih učionica i službenih prostorija.
Bista Paje Jovanovića čuva se u osnovnoj školi koju krasi njegovo ime. Većina smatra da slikara treba "dovesti" u centar grada. Jer mu je tu mesto, u Ruskom parku, pored Sterije i čika Bore Kostića.
[objavljeno: ]
.jpg)
