Izvor: Politika, 09.Maj.2007, 12:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Večita mala skitnica
Ciklusom filmova u Muzeju kinoteke obeležava se tri decenije od smrti nezaboravnog Čarlija Čaplina
Povodom 30 godina od smrti Čarlija Čaplina, u Muzeju jugoslovenske kinoteke u toku je ciklus njegovih filmova. Do 11. maja na programu je više od 20 dela ovog svestranog autora, uključujući njegove prve radove, najpoznatije filmove koji se i danas sa uživanjem gledaju, kao i filmski testament "Grofica iz Hongkonga" iz 1967. godine, sa Marlonom Brandom i Sofijom Loren u glavnim >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << ulogama.
Čaplin je bio, i ostaće nezaboravan filmski umetnik, prepoznatljiv simbol prvog veka filma, pre svega po brkovima, velikim cipelama, polucilindru i štapu.
Čarli Čaplin je rođen 1889. godine u Londonu, a pred publiku je izašao već u petoj godini.
Vremenom, njegov urođeni dar za zapažanje, smisao za psihološku analizu okruženja i talenta za imitaciju omogućili su mu veliki uspeh.
Prvu filmsku ponudu, vrednu 150 dolara nedeljno, dobio je 1913. godine kada je postao član ansambla Meka Seneta u filmskoj kući "Kejston". Prvi film "Žrtvovanje" snimio je početkom februara 1914. godine, tokom koje je snimio je čak 35 filmova, da bi naredne godine prešao u kuću "Esenej" za honorar od 1.500 dolara nedeljno. Tada je snimio dvadesetak kratkih filmova, koje je i režirao, među kojima i "Skitnicu" sa danas već kultnim likom skitnice koji je kroz nove dosetke i maštovite obrte postao zaštitni znak ovog glumca, scenariste, reditelja, producenta, a kasnije i kompozitora. Mnogi istoričari filma zapažaju da je već tada "znao za meru, kako u umetničkom postupku, tako i u korišćenju materijalnih sredstava".
Čaplinu je brzo zapazio šta publici treba da bi uživala – simpatija dostojna malog čoveka, siromašan, ali ponosit pripadnik klase siromašnih, lepuškast i inteligentan sa lukavošću kojom nadmudruje bogate i moćne. Njegov junak je uvek imao naklonost ženskih likova, bio je siromašan, ali ne odrpanac, kako su tada pisali novinari, skroman, ali ne bez dostojanstva. Sve ove suprotnosti omogućile su mu da kod publike eliminiše osećanje zavisti i probudi želju za identifikacijom.
"U ljudskoj prirodi su presudna dva elementa: jedan je radost koju publika oseća kada gleda bogatstvo i raskoš u nevolji, a drugi težnja publike da oseća isto što i glumac", pisao je Čaplin.
Početkom 1920. godine Čaplin je sa prijateljima, legendama nemog filma Meri Pikford i Daglasom Ferbanksom, formirao filmski studio "Junajted artists", u okviru kojeg su realizovali sopstvene filmove. Najpoznatiji film iz tog perioda je "Potera za zlatom" u kojem igra jednog od usamljenih, tragikomičnih tragača za srećom. Istoričari pišu da je taj film bio drugačiji od svega što je radio do tada – otvoren, jednostavan, prirodan, duhovit, tužan, na svoj način dramatičan, ali ispunjen traganjem za lepotom sveta.
Prema zvučnom filmu Čaplin se odnosio na sebi svojstven način – ignorišući ga u početku, da bi mu se prilagodio i snimio "Cirkus" 1928. godine za koji je dobio specijalno priznanje Američke akademije za film na prvoj ceremoniji dodele nagrada.
Njegovi kasniji filmovi su neophodna građa koja se i danas izučava na skoro svim filmskim školama – sentimentalan i misaoni film "Moderna vremena" i "Veliki diktator", kojim je Čaplin izazivao polemike među estetičarima i teoretičarima – da li je to pamflet, umetničko delo ili možda i jedno i drugo?
Zbog sumnji da je bio simpatizer komunista nikada nije postao američki građanin, a umoran od političkih kontroverzi i afera, Ameriku napušta 1952. godine. Preselio se u u Švajcarsku, a u SAD se vraća 1972. godine da bi primio počasnog "Oskara" Američke filmske akademije. Umro je pet godina kasnije, 25. decembra 1977. godine, na dan kada je javnosti prvi put predstavljena iluzija pokretnih slika.
Život Čarlija Čaplina, koji je imao četiri braka, 11 dece i mnogobrojnu unučad, pored filmova, obeležile su brojne ljubavne afere, razvodi, lolitizam, optužbe za komunizam, pa čak i za desni radikalizam, iako su ga Lenjin i Staljin obožavali, a tvrdio je da mu je "Oklopnjača Potemkin" omiljeni film.
Ivan Aranđelović
[objavljeno: 09.05.2007.]
.jpg)
