Izvor: Politika, 28.Nov.2006, 13:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Ukraden Augustinčić
Sa porodične grobnice Mite Ristića, vlasnika stare štofare, odnet rad poznatog vajara iz 1939. godine
NIŠ – Novi vandalizam u Nišu. Sa niškog Starog groblja, kao što smo juče objavili, ukradeno je čuveno umetničko delo "Prelja", žena u stojećem stavu sa preslicom u rukama, rad vajara Antuna Augustinčića, iz 1939. godine. "Prelja" je odneta sa porodične grobnice porodice Mite Ristića, vlasnika Fabrike štofova, marama i šamija iz perioda pre Drugog svetskog >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << rata, koja je kasnije prerasla, a i dan-danas postoji, u jednu od najvećih u ovom delu Evrope. Umetničko delo urađeno je po narudžbini, za porodičnu grobnicu Mite Ristića, ali je i najveći simbol nekadašnje velike niške fabrike, danas tekstilne industrije...
Početkom ove godine, 10. januara, sa Starog groblja u Nišu ukradena je i odneta skulptura "Anđeo sa lirom", sa porodične grobnice niškog lekara dr Voje Stojanovića. Značajno umetničko delo, rad zagrebačkog vajara Marina Studena, ni do danas nije pronađeno... Sumnja se da je ukradeno i prodato "negde" u inostranstvu i da su i "Anđeo sa lirom" zimus, i "Prelja" sada završili u rukama kriminalaca koji "snabdevaju" privatne kolekcije umetničkih dela u zemljama Zapadne Evrope i Americi, umetničkim delima.
Staro Groblje u Nišu, koje je bilo "u funkciji" od sredine 18. veka pa sve do 1971. godine, kada se na njemu prestalo sa sahranjivanjem, godinama i decenijama je bez ikakve zaštite i bez čuvara. Srušene su ograde i ulazne kapije, a porodične grobnice i na njima umetničke i istorijske vrednosti prepuštene su na milost i nemilost. Iako je od 1987. godine pod zaštitom države, niko o niškom Starom groblju ne brine i ne vodi računa. Ono se u centru grada prostire na oko 20 hektara. Iz prošlosti ostalo je na groblju oko 3.000 nadgrobnih spomenika i više od 200 umetničkih i istorijskih dela. Među njima je 11 skulptura, tri su iz perioda pre Drugog svetskog rata, osam posle, kao i 86 bista, od kojih su samo tri bile postavljene pre rata. Tu je i 40 "medaljona" posebne umetničke vrednosti. Jedanaest medaljona uradili su umetnici pre i posle rata, a veliku vrednost predstavlja i osam dubokih mermernih i bronzanih reljefa.
najpoznatiji srpski i jugoslovenski umetnici tvorci su grobnih "belega" na niškom Starom groblju. Prvo likovno i vajarsko delo urađeno je 1911. godine na grobnici dr Ljubomira Selakovića, potpukovnika i vojnog lekara, a prva skulptura bila je "Anđeo sa lirom", 1924. godine. Prekjuče nestala žena sa preslicom – "Prelja" – postavljena je 1939. godine. Na istoj porodičnoj grobnici industrijalca Mite Ristića je i pet vrednih medaljona, a četiri su na spomen-obeležju niškog trgovca Taska Uzunovića.
Na Starom groblju, koje niko ne čuva, i danas su umetnička dela vajara Save Marjanovića iz Niša, Puniše Milića i Riste Stijovića iz Beograda, Franje Ivaniševića iz Zagreba i mnogih drugih...
Vandalizam od poslednjeg vikenda je, definitivno, poziv odgovornima u Nišu da konačno reaguju i zaštite vrednosti i istoriju grada.
T. Todorović
[objavljeno: 28.11.2006.]
.jpg)
