Izvor: RTS, 16.Feb.2020, 09:06   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Rođendan najstarije kulturne institucije srpskog naroda

Matica srpska osnovana je na današnji dan pre 193 godine. Ovo je šest najvažnijih stvari koje bi trebalo da znate o najstarijoj književnoj, kulturnoj i naučnoj instituciji srpskog naroda.
OsnivanjeMatica srpska osnovana je 16. februara 1826. godine u Pešti. Razlozi za osnivanje bili su, između ostalog, potreba nacionalne homogenizacije, prosvećivanja, kao i izdavanja srpskih knjiga.

Osnivači Maticu >> Pročitaj celu vest na sajtu RTS << srpsku osnovali su Srbi iz Pešte Gavrilo Bozitovac, Jovan Demetrović, Josif Milovuk, Petar Rajić, Andrija Rozmirović, Georgije Stanković i Jovan Hadžić.
Prvi predsednik Matice srpske bio je pravnik i književnik Jovan Hadžić, a prvi formalno izabrani sekretar pravnik i novinar Teodor Pavlović.
Uzor za druge slične institucije Matica srpska od osnivanja predstavlja ustanovu svesrpskog, sabornog karaktera. Po uzoru na nju, udruživaće se kasnije i drugi slovenski narodi u svoje Matice, preuzimajući od nje ime, a u velikoj meri i program. Takve su bile Matica češka, Matica ilirska i Matica lužičkosrpska.
Prelazak u Novi SadSedište Matice srpske se nalazilo u Pešti do 1864. godine, kada je preseljena u Novi Sad. Nakon preseljenja iz Pešte u Novi Sad, razvija se prosvetiteljska i izdavačka delatnost, štampa se značajna serija "Knjige za narod", množe se stipendijske zadužbine i legati, raspisuju književni konkursi, a sve jače postaje i prožimanje sa kulturom u slobodnoj Srbiji.
Međuratni periodPrvi svetski rat je značajno osiromašio Maticu srpsku, u međuratnom periodu ona dobija na naučnoj snazi svojih saradnika. U Matici srpskoj tada objavljuju Jovan Cvijić, Mihailo Pupin, Milutin Milanković, Aleksa Ivić, Jovan Erdeljanović i mnogi drugi. U toku Drugog svetskog rata, Matica srpska se nije javno oglašavala, a nakon rata joj je oduzeta gotovo sva imovina. 
Matica srpska danasU posleratnom periodu ona nastavlja da se razvija prevashodno u značajnu naučnu ustanovu, da bi danas imala preko 3000 saradnika, stotinjak naučnih projekata, devet naučnih časopisa i sedam naučnih odeljenja – za književnost i jezik, za društvene nauke, za prirodne nauke, za likovne umetnosti, za scenske umetnosti i muziku, kao i Leksikografsko i Rukopisno odeljenje.

Nastavak na RTS...