Izvor: SrbijaDanas.com, 23.Jun.2023, 17:33

RAZVOJ "RAVE" KULTURE U SRBIJI: Istorija i evolucija savremene muzičke industrije

Jun je poznat kao mesec muzike, a ovog leta svetlost dana je ugledao film koji je istovremeno i istorijski, dokumentarni i mjuzikl. S obzirom da je rejv trenutno dominantna supkultura, rešili smo da posvetimo veliku pažnju ovom društvenom fenomenu.

Dokumentarni film mladog domaćeg režisera, Pavla Terzića, koji nosi nazov "Bajka bespovratnog vremena" premijerno je bio prikazan sinoć, u hramu psihodeličnog trensa i istorijski važnom spomeniku - Barutani. Film su, >> Pročitaj celu vest na sajtu SrbijaDanas.com << zajedno sa Terzićem, producirali Veljko Radosavljević i Radomir Lale Marković, a koproducent je legendarni Dušan Kaličanin. Ekipa portala Srbija Danas imala je tu čast da isprati veliku premijeru, koja se nastavila žurkom najjače olskul postave.

Oduševljeno smo posmatrali nesvakidašnji prizor: cela Barutana je sedela i čekala početak filma koji se žanrovski može definisati kao dokumentarno-istorijski film sa primesama mjuzikla, a Međunarodni festival dokumentarnog filma Beldocs je film uvrstio u zvanični program. Pavle Terzić je uspeo da napravi verodostojan film o vremenu za nama. Film je emotivan, nostalgičan, duhovit i na pravi način povezuje mnoge važne istorijske činjenice i promene koje su uticale na pravac i razvoj domaće klupske kulture.

U filmu je učestvovalo preko 100 stručnih sagovornika, koji su na svojim leđima izneli teret nastanka klupske kulture koja zbog njih živi i danas, a imali smo priliku i da vidimo segmente arhivskih intervjua stranih muzičara.

- Akteri, koji su direktni svedoci tog vremena i pioniri jedne nove supkulture, nevezano od njihovih uloga, pozicija ili profesija, ispričali su nam svoju bajku, bajku o bespovratnom vremenu. Od Detroita, preko Čikaga, pa sve do Mančestera, Berlina ili Beograda, svejedno, bez obzira da li pripada klupskoj, underground sceni ili velikim rejvovima, elektronski zvuk postaje neka vrsta nove muzičke religije čija fenomenologija uveliko nadrasta elementarni muzički nivo. Ovakva teza pogotovo dobija na značenju ukoliko se koristi kao polazište za bavljenje načinom na koji se ovdašnja klupska scena stvarala i razvijala s obzirom na krajnje specifične političke, sociološke i kulturološke okolnosti koje obeležavaju našu zemlju i period devedesetih godina prošlog veka - opisao je film reditelj Pavle Terzić.

Druga polovina 20 veka poznata je po dobrim noćnim izlascima u Beogradu. Naše starije okruženje rado priča o nezaboravnim izlascima 70-ih i 80-ih godina prošlog veka. Kako je vladala stroga kontrola, Zoran Modli je uvideo da radio pruža jednu određenu slobodu, a da tadašnja vlast ne razume moć muzike. Sedamdesetih je u Beogradu bio popularan jugoslovenski rok i fank, a u prestonici su mladi tada izlazili u nekoliko diskoteka, odnosno klubova. Prva je bila diskoteka "Šećer", a jedna od najpoznatijih diskoteka modernog dizajna bila je "Cepelin". Tu su izlazili vrlo mladi ljudi (mlađi od 18 godina), a ljubitelje izlazaka privlačila su tri plesna podijuma, savremeno ozvučenje i moderni enterijer. Nakon toga SKC počinje sa radom, otvara se "Šansa", a cvetaju i kućne žurke. Počinju da se rađaju "underground" žurke, a organizatori su često bili hapšeni. Tada se pojavljuju prvi Dj-evi koji miksuju bit i bit.

Nekih deset godina kasnije, noćni provod u Beogradu obeležili su klubovi u kojima su se puštali hitovi domaće, ali i strane muzike. Najčešći gosti noćnih klubova bili su studenti, a provod je umeo da traje i do jutra. To je prvi put u novijoj istoriji da Srbija nije muzički kaskala za svetom. Izlazak u Londonu ili Berlinu nije se mnogo razlikovao od izlaska u Beogradu. Štaviše, strani Dj-evi su bili oduševljeni našom publikom i energiju koju dobijaju na nastupima.

Devedesetih godina na muzičku scenu dolazi turbo-folk muzika, ali i drugi žanrovi koji su i danas popularni. Elektronska muzika bila je izuzetno slušana, počinje se sa organizovanjem rejvova, tehno žurki, ali i rep nastupa. Jedan od najzaslužnijih lokala za popularizaciju elektronske muzike je "Industrija", "Omen" i "Akademija"(na kojoj je 1993. održana prva rejv žurka) i "Zvezda" - gde su se mogli čuti najpoznatiji svetski DJ-evi.

Bend "Noise Destruction" je prva ozbiljnija ekipa koja je održala prvi veliki tehno koncert u Srbiji pod nazivom "Techno Terapy". Koncert je organizovan u Ledenoj dvorani Spensa u Novom Sadu 19.01.1994. godine. Ono što je posebno ostalo upamćeno jeste da se u dvorani  palio i uništavao automobil.To ritualno sečenje su izvodili maskirani ljudi u smislu polaganja žrtve, kako bi se umilostivio Bog i nešto dobro desilo. I desilo se - nakon toga se otvaraju klabersi kafići, a rejv se proširio svuda na planeti. To je bio jedan čudan i nov jezik, ali su ga svi svud razumeli.

- Taj repetitivni ritam postoji od nastanka čoveka. Prvo se rodio taj identični ritam, svi smo rođeni sa ritmom. Ritam postoji u svemu i naše srce kuca u ritmu - jedna je od puruka filma.

Presedan je bio dolazak svetski priznatih muzičara Laurenta Garniera i sastava "The Prodigy". Oni su u Beogradu prvi put nastupili 1995. godine kao jedni od prvih stranih umetnika koji nisu marili za tadašnje sankcije, što im je na našoj sceni obezbedilo jedan sasvim poseban status. Ovaj događaj je na kulturnom nivou prošao potpuno ispod radara ljudima iz političkog života, a mladima u Srbiji je ulio nadu u bolje sutra.

Direktan proizvod ove krize su bili "dizelaši". Stvarnost je bila previše sumorna, a velika nemaština je naterala ljude na socijalizaciju. Devedesete su poznate kao period najluđih i vrlo kreativnih stajlinga, inovacija i podele ljubitelja muzike na one koji slušaju tehno i one koji uživaju u zvucima turbo-folka. Luna Lu je npr. stajala na vratima Industrije i odbijala dizelaše i sve one u "brzim patikama". Bez obzira na poličitčke sukobe i napetu situaciju u čitavom regionu, devedesete su do danas zapamćene kao godine odličnog provoda.

Pored Beogradskih klubova poput "Soul Fooda", "Industrije", "Omena", "Barutane", "Sare" i gorepmenutih, u filmu se mogu čuti i priče o klubovima u Novom Sadu i Nišu, kao i o velikim rejvovima, koji su se dešavali u celoj zemlji.

U vremenu kada je Srbija bila pod sankcijama i dok su gradovi bili bombardovani, a narod dane provodio na ulicama i u strahu po skloništima, neki ljudi su svoju sreću pronašli u tek začetoj "rave" supkulturi. Sagovornici otkrivaju i kako je nastao festival "Exit", kao i "Urban Experience" događaji, koji su počeli da se dešavaju početkom 2000-ih godina.

Exit je nastao iz događaja koji nosi naziv "Šakom o glavu", što je bio početak otpora u Vojvodini. To je bilo vreme dvostruke zatvorenosti - zatvorenosti Slobodanom Miloševićem i svetom. Na Exitu se prvi put pojavilo more ljudi, a prvi stejdževi su preci današnjeg "Maina" i "Dens" arene. Nakon toga kreću prvi festivali po Srbiji, kao normalna potreba mladih da žive kao sav normalan svet, kao njihovi vršnjaci svuda u svetu. Danas je Beograd širom sveta poznat kao grad sa najboljim noćnim provodom, a srpka publika omiljena mnogim svetski priznatim muzičarima.

Nastavak na SrbijaDanas.com...