Izvor: Politika, 09.Jun.2009, 00:37 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Obnovljena pravoslavna crkva u Dubrovniku
Urađeni su novi vitraži na prozorima, ofarbana ograda, ali posla, naravno, ima još. Predstoji, pre svega, sređivanje vrednih ikona
Dubrovnik – Srpska pravoslavna crkva u Dubrovniku, posvećena Sv. Blagoveštenju, nedavno je obnovljena – od fasade, preko novih vitraža na prozorima do ofarbane ograde – ali posla, naravno, ima još. Predstoji, pre svega, sređivanje vrednih ikona.
U Sabornom hramu ikonostas je urađen u duborezu i ukrašen >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << bogatom ornamentikom. Ikone su slikane na platnu i delo su grčkog slikara Nikole Aspiotija sa Krfa. Na oltaru i van njega nalazi se još 14 ikona od kojih su neke velike umetničke vrednosti. Na južnoj strani, na zidu, smeštena je ikona „Bogorodica sa Isusom”, rađena na drvetu početkom XV veka. Desno od ove ikone je „Bogorodica sa Isusom” iz XVI veka. Autor „Tajne večere”, velike ikone (10,3 sa 5,2 metra), koja se nalazi iznad oltarske apside, jeste akademski slikar Atanasije Popović. Slika, teška više od pet stotina kilograma, postavljena je 1929. godine. Isti slikar je naslikao i ikone „Blagovesti” i „Krštenje Hristovo”.
Dragocenosti se čuvaju u Muzeju ikona i portreta, koji se nalazi preko puta crkve Sv. Blagoveštenja. Ikone (ima ih 78) potiču iz perioda od XV do XIX veka. Posebno je zanimljiva ikona „Kalendar” na kojoj su prikazani svi verski praznici tokom godine. Muzej poseduje i 18 portreta, od kojih je devet radio čuveni Vlaho Bukovac (1855-1922). Pored portreta dubrovačkih paroha, tu su i portreti Ruđera Boškovića, književnika Meda Pucića, Valtazara Bogišića, Konstantina Vučkovića i Đorđa Grkavca. Čuvaju se i dva mala portreta Petra II Petrovića Njegoša u narodnoj nošnji i Vuka. St. Karadžića, poklon Ilije Marijanskog iz Dubrovnika. U vitrinama su smeštene gipsane biste Ivana Gundulića i Vuka St. Karadžića. Zapaženo mesto zauzima i fotokopija Miroslavljevog jevanđelja (izdanje kralja Aleksandra Obrenovića iz 1897. godine), kao i Rusko jevanđelje, u metalnim koricama sa ikonama jevanđelista na emajlu u uglovima, i reljefnom ikonom Hristovog vaskrsenja u sredini, štampano u Moskvi 1805. godine.
U Sabornom hramu nalazi se veliki broj dragocenih crkvenih knjiga. Po umetničkoj lepoti izdvajaju se: „Novi zavet”, štampan u Kijevu 1703, „Opšti minej” (Kijevo, 1757), „Triod posni” (Moskva, 1801) i „Triod” (Kijevo, 1894). Srpska pravoslavna crkvena opština poseduje i veoma bogatu biblioteku sa oko dvanaest hiljada knjiga. Pored bogoslužbenih, pisanih na crkvenoslovenskom, tu su i knjige iz takozvane lepe književnosti, na italijanskom, francuskom, ruskom i drugim jezicima. U biblioteci se čuvaju almanasi, zbornici, kalendari, kompleti listova i časopisa: „Srpskog dalmatinskog magazina”, „Letopisa Matice srpske”, „Bosanske vile”, „Brankovog kola”, „Slovinca”, „Stražilova”, „Srđa”, „Srpskog književnog glasnika”. U književni fond biblioteke uključene su i knjige iz nekadašnje velike biblioteke dubrovačke Matice srpske, koja je ugašena tokom Prvog svetskog rata.
U Srpsku pravoslavnu crkvu u Dubrovniku, posvećenu Sv. Blagoveštenju, danas češće ulaze radoznali turisti, nego vernici. Inače, obnova i gradnja pravoslavnih crkava u novijoj istoriji, a samim tim i odbrana pravoslavlja, bila je veoma teška i komplikovana. Zakoni Dubrovnika, ističe Stevo Ćosović u knjizi „Srpska pravoslavna crkva u Dubrovniku”, podvrgavali su pravoslavne vernike gruboj diskriminaciji: niko nije mogao biti državljanin Republike ako nije ispovedao rimokatoličku veru i ako se nije držao rimskog obreda. Pravoslavni vernici, po uredbi Dubrovačke vlade, nisu mogli da imaju svoju crkvu, niti su mogli da se sahranjuju na teritoriji Dubrovnika. Pravoslavni vernici su se pričešćivali u Hercegovini, u manastiru Duži kod Trebinja.
S velikom mukom je izgrađena prva pravoslavna crkva na Posatu, posvećena Sv. Đorđu, i kasnije crkva Sv. arhanđela Mihaila na Boninovu. Obe crkve su bile van gradskih zidina. Temelji današnje pravoslavne crkve u Starom gradu osveštani su 21. maja 1871. godine. Gradnja, po projektu inženjera Emila Vekijetija (1813-1901), završena je 1877. godine. Hram je osveštao episkop bokokotorsko-dubrovački Gerasim Petranović, na dan Sv. Stefana, despota srpskog. Statistički podaci kazuju da su 1931. godine u dubrovačkom srezu živela 2.324 pravoslavna vernika, što je bila jedna petina ukupnog stanovništva, a po popisu iz 1970. godine bilo ih je 1485. Danas je taj broj zanemarljiv.
Zoran Radisavljević
[objavljeno: 09/06/2009]
.jpg)
