Izvor: Politika, 14.Mar.2007, 13:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Nakaradni ljubavni trougao
"Prevara", Harold Pinter/Žanko Tomić, Bitef teatar
"Prevara" Harolda Pintera je drama specifična po svojoj strukturi, odnosno po obrnutoj hronologiji događaja koji se predstavljaju. Fragmenti radnje koja se odnosi na relacije u ljubavnom trouglu prikazuju se unatrag, pri čemu tu nije reč o pukom formalnom eksperimentu, već je struktura u funkciji efektnijeg građenja dramske tenzije, kao i širenja značenjskog korpusa komada. Prema tekstu je snimljen i film 1983, a dvadesetak >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << godina kasnije je ova funkcionalna forma obrnute naracije eksploatisana i u filmovima "Otpozadi" Gaspara Noea i "Pet puta dva" Fransoa Ozona.
Reditelj Žanko Tomić tekst predstavlja izuzetno stilizovano, vrlo adekvatno za razumevanje esencije Pinterovih "komedija pretnji", u pogledu toga što se jedna na površini obična i svakodnevna situacija prikazuje kao preteća, uznemirujuća i apsurdna. Ovaj pinterovski osećaj metaforičke prenapregnutosti, koji idejno znatno prevazilazi granice transparentnog realizma, u predstavi se oblikuje putem stilizovanog izgleda scene (Aleksandar Veljanović) i kostima (Jelena Stokuća), zatim načina glume, činjenicom da se govor glumaca prenosi i preko zvučnika i uz pomoć muzike. Instrumentalni muzički lajtmotiv koji se emituje u bitnim dramskim momentima radnje, i između scena, stvara utiske idiličnosti, naivnosti i bezazlenosti – osećaje sasvim suprotne smislu događaja koji se predstavljaju; dakle, ironično ih komentariše, oneobičava i na taj način prema njima gradi oštar kritički odnos.
Neda Arnerić igra Emu koja je dugo godina imala aferu sa Džerijem (Janoš Tot), najboljim prijateljem njenog supruga. Glumica je oblikuje kao veoma ciničnu i jezivo hladnu, čime se njeno ponašanje u braku ukazuje kao apsolutno neopravdano i besmisleno, a njen život kao suštinski promašen zato što kroz njega prolazi bez opipljivijeg smisla i ozbiljnije motivacije. Aleksandar Alač na sličan način igra njenog supruga Roberta, takođe vrlo plastično, kao bezličnu i beživotnu osobu. On bez emocija, nezainteresovano i bezizražajno prihvata informaciju da ga žena vara sa najboljim prijateljem. Insistirajući na ovoj specifičnoj vrsti otuđenosti i mehaničnosti njihovih relacija, reditelj jasno akcentuje fakat nakaradnosti porodičnih odnosa i društva u celini.
Iako "Prevara" nije među najboljim Pinterovim tekstovima, odnosno njegovi raniji komadi "Povratak", "Rođendan" ili "Ničija zemlja" su drastičnije i beznadežnije rušili uverenja na kojima su izgrađena moderna društva, predstava Žanka Tomića uzbudljivo podstiče preispitivanja društvenih premisa. Polazeći, dakle, od analize odnosa između muža, žene i ljubavnika, predstava "Prevara" se bavi i značajnim pitanjima sećanja i zaborava, odnosa prema budućnosti, svrhe umetnosti, stvarajući pri svemu tome jedan permanentan i intenzivan osećaj antropološke nesigurnosti, kojim je Harold Pinter markantno obeležio istoriju savremenog dramskog pozorišta.
Ana Tasić
[objavljeno: 14.03.2007.]
.jpg)
