Izvor: Politika, 11.Avg.2012, 23:07 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Najdublji podrumi sadizma
„Egzistencija”, druga pozorišna premijera izvedena na međunarodnom festivalu „Kotor art”, autorski je projekat Radmile Vojvodić, nastao prema tekstovima Edvarda Bonda
Kotor – Druga pozorišna premijera ovogodišnjeg međunarodnog festivala „Kotor art”,izvedena u četvrtak u crkvi Svetog Duha u starom gradu Kotora,je „Egzistencija”, autorski projekat Radmile Vojvodić, nastao prema istoimenom tekstu Edvarda Bonda, duodrami napisanoj 2002. godine, akoprodukcija >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << je međunarodnogfestivala„Kotor arta” i Crnogorskognarodnogpozorišta. Bondova „Egzistencija” predstavlja eho Artoovog pozorišta surovosti u pogledu eksplicitnog, ogoljeno sirovog i metaforički snažnog razračunavanja sa dometima civilizacije viđene kao opskurnog zverinjaka, divljačkog ringa u kome se nemilosrdno bore najmračniji slojevi ljudske prirode. Drama se odvija između dva lika, Iksa i Toma, agresora i žrtve, a počinje provalom Iksa u Tomov stan sa namerom da ga opljačka. Smisao ovog napada se postepeno usložnjava i postaje simboličko polazište kopanja po tamnim lavirintima ljudske agresivnosti, najdubljim podrumima sadizma, odnosno istraživanja uzroka nezadrživog činjenja zla.
Predstavu rediteljke Radmile Vojvodić definiše svedenost i krajnja čistoća scenskog jezika, kao i izuzetna prodornost njene atmosferičnosti. Veoma je bitan čulni plan, bujna prisutnost auditivnih, vizualnih, mirisnih elemenata. Uzbudljivo je stvoren jedan totalni scenski izraz koji bezobzirno napada gledaoca, ne daje mu mira, podstičući ga tako na dubinsko razmatranje tema koje se postavljaju – kreacije i destrukcije, Erosa i Tanatosa, edenske nevinosti i civilizacijske korumpiranosti. Takođe je vrlo zanimljivo eksperimentisanje sa gledaočevom percepcijom. Na primer, predstava počinje dužom scenom u mrklom mraku,gde je publika izložena preglasnim, pretećim zvucima,čiji izvor ne može da vidi. Ta situacija izaziva neobičan strah zbog nedefinisane ugroženosti, nevidljive, a vrlo prisutne opasnosti. Na taj način se prodire u sferu emocionalnosti gledalaca,što je posebno značajno u kontekstu tematike predstave. A sakralni prostor kotorske crkve Svetog Duha,u kome se predstava igra,ključno doprinosi ubedljivosti ukupnog doživljaja, zbog jasnog kontrasta koji se postojano gradi;mir, hladnoća, specifična akustičnost i transcedentalnost ambijenta crkve naglašavaju značenje degradacije humanosti i konsekventna traganja za iščezlom nevinošću i zaboravljenom vrlinom.
Likove Iksa i Toma igraju izuzetni mladi glumci, studenti Fakulteta dramskih umetnosti na Cetinju, Momčilo Otašević i Aleksandar Radulović. Oni vrlo efektno, sa impozantnom samouverenošću, bez ikakvog grča ili sumnje, slojevito, psihološki utemeljeno ina momente fino teatralizovano igraju arhetipove agresora i žrtve, diskretno utvrđujući složen mehanizam ljudske bestijalnosti. Izbor da mladi glumci igraju ove likove može se dovesti u vezu sa Bondovim današnjim uverenjima o stanju savremenog društva i teatra. Edvard Bond je već godinama, po sopstvenom izboru, odmetnik od institucionalnog britanskog pozorišta,jer smatra da je ono beznadežno korumpirano i da kao takvo neminovno misinterpretira dramsku tradiciju i istinu uopšte, da je komercijalizuje i vulgarizuje. Zato se njegovi noviji komadi ne izvode na profesionalnim britanskim scenama, već ih Bond često sam postavlja u okvire edukativnih teatarskih grupa,koje rade sa studentima sa ciljem njihovog obrazovanja, kroz dramu. Po njegovom mišljenju,u tom izboru se nalazi spas teatra, dakle izvan institucija uprljanih vrlo sumnjivim standardima, ali i put ozdravljenja društva, kroz edukaciju mladih ljudi, podsticanje njihove kreativnosti.
Scenski tekst kotorske predstave ne čini samo Bondov komad „Egzistencija” već su mu dodati i delovi iz Bondovih predavanja o pravdi i nepravdi, posustaloj ljudskosti i galopirajućoj animalnosti u našem predatorskom vremenu liberalnog kapitalizma. Ovim razorno moćnim rečenicama koje se izgovaraju na samom kraju predstave, pod alarmantno jarkim svetlima, pamfletski direktno se pečatira smisao prethodno izvedene duodrame. Bez tog snažnog finalnog iskaza predstava bi bila nepotpuna, nedorečena. A te uznemirujuće stvarne, izazovne teze ponavljaju se poput refrena, kao istina koja se neumoljivo vraća, kao bumerang, sve dok se sa njom direktno ne suočimo, dok je ne priznamo i ne usvojimo.
Ana Tasić
objavljeno: 12.08.2012
.jpg)
