Izvor: Blic, 02.Feb.2017, 13:32 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Miljenko Jergović: Zašto nacionalisti demonizuju Ćopića, Andrića, Njegoša...
Redovno se demoniziraju pisci iz tuđeg odnosno komšijskog identiteta, a intelektualci ne reaguju zbog čistog oportunizma ili straha od vlastitih nacionalista, kaže u intervjuu za Radio Slobodna Evropa pisac Miljenko Jergović.
Na pitanje šta govori učestala demonizacija Branka Ćopića i Njegoša, Jergović ističe ne treba zaboraviti ni slavnog nobelovca.
- Nisu samo Branko Ćopić i Njegoš u pitanju. U pitanju je i onaj kojeg se najviše demonizira u zadnjih >> Pročitaj celu vest na sajtu Blic << dvadesetdvije, tri godine, a to je Ivo Andrić. Najprije, mora se zapaziti jedna vrlo bitna stvar: redovno se demoniziraju pisci iz tuđeg, tj. komšijskog identiteta. I redovno se pokušava njih na svejedno koji način likvidirati. Njegoša i Ivu Andrića se likvidira tako što se u njihovim fikcionalnim tekstovima, dakle u romanima, ili kod Njegoša u junačkom spjevu, traže elementi iz stvarnosti i književni tekst se tretira kao nešto što je preslika stvarnoga događaja pa, recimo, pisac kad ubije lika u svojoj priči, onda bi valjda trebao za to odgovarati kao ubojica živoga čovjeka.
To je jedno potpuno nakaradno i zastrašujuće shvaćanje uopće književne fikcije i književnosti same. Ali, u tom pokušaju, u tom procesu likvidacije važnih kulturnih činjenica iz komšijskih identiteta zapravo postoji i nešto što se kod nas, i mimo priče o piscima, događa već dvadesetpet, šest ili trideset godina, otkad je taj nacionalistički duh pušten iz boce, a to je da neprestano nacionalisti iz svih naših nacija, i to valja napomenuti, imaju tu potrebu da prtljaju po komšijskim svetim i profanim knjigama i po komšijskim identitetima i da onda susjedima određuju šta oni smiju biti, šta oni smiju recitirati, ili čitati, ili pisati, a šta pak ne bi smjeli činiti.
Recimo, ovih dana ste imali notorni slučaj bivšeg reisa Cerića, koji se založio – pazite sad – za zabranu Petra Petrovića Njegoša, ne samo u Bosni i Hercegovini nego i u Crnoj Gori. Ukoliko vi želite na ovakav način devastirati nešto što pripada identitetu vaših susjeda, onda je u osnovi svejedno da li su elementi tog identiteta sveti ili profani. Pri tome, kad god se govori ovo što ja upravo govorim, ljudi sa suprotne strane pokušavaju onda reći da Ivo Andrić nije komšijski, jel'te, pisac ni komšijski autor, nego je on zapravo bosanski autor i bosanski nobelovac, pa samim tim i bošnjački ili bošnjačkih nacionalista, dakle, on ne pripada ekskluzivno Srbima i Hrvatima.
Međutim, istina je da on pripada iz nacionalističkih perspektiva baš ekskluzivno samo jednima. Čim ga se na takav način osporava, na takav način ga se i čini samo srpskim piscem ili samo srpskim i hrvatskim ili bosansko-hrvatskim piscem, dok u odnosu na Bošnjake se Andrića pretvara u neprijatelja. A što se tiče trećeg slučaja koji ste spomenuli, a to je slučaj Branka Ćopića, on je zanimljiv po svojoj bizarnosti. Naime, kako kod Ćopića, ni uz najbolju volju, nisu uspjeli pronaći ništa što bi na bilo koji način moglo biti zloupotrijebljeno u nacionalističke svrhe ili upotrijebljeno protiv Ćopića, onda se lijepo izmišljaju neki fantastični događaji iz Drugog svjetskog rata, o kojima se 75 godina ništa nije znalo, jer se 75 godina ništa nije znalo, jel'te, o tome da je Branko Ćopić bio četnik a ne partizan, pa se sad iznalaze ekskluzivne informacije, čiji je cilj da se od Ćopića proizvede još jednog negativca i još jednog velikog neprijatelja Bošnjaka. Naravno, ovo sve iz perspektive bošnjačkih nacionalista - objašnjava između ostalog Jergović za Radio Slobodna Evropa.
On dodaje da te velike pisce u dnevnopolitičke svrhe najčešće koriste oni koji zapravo ne znaju ništa o tome.
- Ja mislim da ti ljudi nisu čitali Njegoša ne na pravi način, nego ga nisu čitali ni na kakav način. A i ovi takozvani čitači Ive Andrića, za njih baš nisam siguran da su oni pročitali sve ono za šta tvrde da su pročitali, tako da se tu vrlo često radi o onoj vrsti zaključivanja koja bi se mogla svesti na ono: 'Nisam čit'o, ali ja dobro znam šta je to'. Većina tih priča, i o Njegošu i o Andriću, su zapravo te 'Nisam čitao jer je to, valjda, i haram čitati, ali ja znam šta on piše'. Isto kao što svi znaju šta piše u Rušdijevim Sotonskim stihovima, ali slučajno nisu čitali jer im vjera brani da čitaju. Ne možete znati nešto o nečemu što niste čitali. To je prva stvar - zaključuje Jergović.
.jpg)
