Izvor: Arte, 19.Okt.2020, 10:54

Marija Maša Jovanović: Bonsai pejzaži

Samostalna zložba crteža i akvarela Bonsai pejzaži, autorke Marije Maše Jovanović može se posetiti u Galeriji SULUJ, od 19. do 31.oktobra.

Bonsai pejzaži

"A tree that is left growing in its natural state is a crude thing. It is only when it is kept close to human beings who fashion it with loving care that its shape and style acquire       the ability to move one."

Utsubo Monogatari (The Tale of the Hollow Tree) c.970

Promišljajući >> Pročitaj celu vest na sajtu Arte << o uplivima „slike prirode“ na emocije pojedinca, akademska slikarka Marija Maša Jovanović izložbenom postavkom kritički analizira ekološke probleme današnjice. Sintagma „čovek i priroda“ kao da je nepovratno napravila jaz među njima. Savremeni život podstiče njihovu uzajamnu nezainteresovanost. Težnja ka svetu ideja i apstraktnim mislima udaljila je savremenog čoveka od prirode. Živopisni pejzaži postali su posteri profila na društvenim mrežama. Zaboravljamo da smo sastavni deo prirodnog sveta u kojem svaki naš čin ima povratni odgovor. Svedenim likovnim jezikom, gotovo ahromatski, uz tek poneke nežne prelive zelene boje ili crveni akcenat, autorka kreira metaforu sveopšte otuđenosti od sopstvenih korena. Prisutni minimalizam korespondira osetljivosti prirode, linije kao likovnog izraza i, naposletku, samog intimnog doživljaja umetnice. Ona se poigrava asocijacijama, dvosmisleno, kao što se čovek današnjice društveno angažuje kako bi zaštitio prirodu, paradoksalno, od samoga sebe. Lirske predstave kojima preobladavaju prazni prostori nalikuju na prasećanja u kojima smo svesni dominacije i moći prirodnih sila. Najpre su predstavljene pojedinačne, slobodne vazdušne biljke, koje potom prerastaju u ciklus bonsai pejzaža. Postavku zaokružuju monumentalni radovi na kojima se pojavljuje depersonalizovana stilizovana ljudska figura.

Prikazi delića prirode koji se prenose u unutrašnje prostore čovekovog habitusa, ukazuju na ljudsku opsesiju da kontrološe prirodu i modifikuje je prema svojoj želji. Moderni dizajn koristi delove eksterijera poput aranžiranog inventara prema želji naručioca. Začeci ovog fenomena mogu se pronaći u tradiciji japanskog bonsaija, koja se proširila Zapadom nakon čuvene pariske izložbe 1900. godine. Vremenom, izmeštena sa tla gde se vekovima održavala, ova drevna, filosofski produbljena istočnjačka umetnička praksa, poprimila je ulogu ambijentalne dekoracije. Moderno doba ukinulo je značaj tradicije, pa se tako i drevni običaj negovanja bonsaija menjao. Težilo se bržem rastu biljke, proizvođenjem „instant bonsaija“. Međutim, bonsai nije saksijska biljka, nego drvo. Značenja „biljka u posudi“ predstavlja podvrstu umetnosti kreairanja minijaturnih pejzaža u posudama. Ovim umetničkim formama nije cilj da stvaralac re-kreaira prirodni predeo u posudu, već da zadrži njegovu esenciju i duh. Istovremeno, to je princip kontrasta. Na filozofskom planu, predstavlja kinesku umetničku konceptualizaciju univerzuma kojim rukovode dvopolne kosmičke energije – jing i jang. Umetnički posmatrano, komplementarni kontrasti kreiraju ritam i dramatičnu tenziju koja se razrešava u dinamičnom balansu, delikatno usaglašenom ekvilibrijumu. Japanski monasi doneli su iz Kine ovu umetnost, prilagođavajući se simboličnoj predstavi zen budizma i japanskog poimanja estetike. Vremenom se stilski razvijala, ali je ostalo nepromenjeno svojstvo oličenja fuzije snažnih drevnih verovanja i istočne filozofije o harmoniji između čoveka, duše i prirode. Neke od manifestacija narušavanja tih odnosa, karakterističnih za današnje doba, jesu anksioznost i depresija kod ljudi, izumiranje životinjskih i biljnih vrsta ili njihove modifikacije, drastične klimatske promene... Crtež ženske figure u nedefinisanom prostoru, okrenute leđima posmatraču, iz čije košulje izbijaju veliki ljiljani, simboliše krizu ideniteta do koje neminovno dolazi kada okreneš leđa sredini kojoj pripadaš, koja te definiše. Prikazane su predstave na kojima cveće raste iz ženskog tela, iz košulje... Predstavljaju pojedinca koji može biti uvučen u virtuelni svet, „iščupan“ od prirodnog ambijenta ali istovremeno neodvojiv od prirode. Na naša ne/dela, priroda će uvek iznova uzvraćati oslobađanjem, pobunom ili nestajanjem.

Na metaforičnom planu, ova izložba predstavlja nam beznadežno traganje za novim utočištem kao zamenom za izgubljenu postojbinu. Kao pandan čoveku bez domovine, Jovanovićeva nam predstavlja vazdušne biljke, biljke apatride. Prikazane su u malim staklenim kuglama koje nalikuju minijaturnim planetama, mikrosvetovima ili kavezima koji ih zarobljavaju. NJihov koren nije vezan za tlo, već je slobodan u prostoru. Ukoliko bi se  iznova posadile u zemlju iz koje su ponikle – ubrzo bi svele. Slična je sudbina savremenog čoveka kojem je ambijent prirode postao stran i dalek. On iznova traga za izubljenim identitetom. Svaka vazdušna biljka raste zasebno, kao što je čovek danas neretko distanciran i usamljen.

Prikazane biljke su metafora savremenog čoveka otuđenog od prirodnog habitusa, istovremeno bez adekvatne zamene. Ne uspevajući da se identitetski prepozna u novonastalim okolnostima, nije pronašao novi prostor u kojem bi ostvario apsolutnu harmoniju. Stiče se utisak da levitira kroz prostorni život, poput prikazanih vazdušnih biljaka. Kao da je prikazana nedosanjanost da se koren pusti, vratimo tamo gde pripadamo.

Cvet koji nije ukorenjen, istovetan je otuđenom pojedincu. Otrgnut od prirode, čovekov jedini način da opstane jeste priroda koju nosi u sebi.

                                                                                               

Nastavak na Arte...