Izvor: Politika, 11.Feb.2007, 13:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Grupni portret rata
Film "Nafaka", scenario i režija Jasmin Duraković, uloge: Senad Bašić, Haris Burina, Miralem Zubčević, Mustafa Nadarević, Lucija Šerbedžija... Trajanje 110 minuta, proizvodnja BIH 2006.
"Nafaka" Jasmina Durakovića jeste i film o vremenu rata kada je "svaka budala uzela pušku u ruke, a budala u nas nikada nije falilo", ali je i film o vremenu mira koje je iznedrilo obogavljene, izneverene i prevarene ljude okružene domaćom ratnoprofiterskom fukarom i inostranim uvoznicima >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << demokratije bez uputstva za lokalnu upotrebu.
Opredelivši se za ovako široko polje delovanja u kojem prati čitavu galeriju likova i slika kolektivnu fresku u dugom vremenskom periodu, ovaj scenarista i reditelj načinio je, iako debitantski, najambiciozniji bosanski film viđen u poslednjih nekoliko godina. Ali, zbog prevelikih ambicija lakše se upada u zamku zastranjivanja u tematske i stilske pretenzije, koju nisu uspeli da izbegnu ni mnogo iskusniji autori od Durakovića. Jer, sa stanovišta rediteljskog i scenarističkog zanata ovakva vrsta filmova je zbog svoje složenosti i najopasnija, a ukoliko se još u scenariju stvari ne izbruse precizno, do najsitnijeg detalja, iskliznuća su neminovna.
Sasvim je moguće da je sa ovom ličnoiskustvenom pričom i celokupnim projektom, autor predugo živeo pre same realizacije te je, umesto da reducira sadržaj, samo nagomilavao materijal, ideje i filmske citate, insistirajući da u jedan film mora da stane baš sve. Čak i po cenu da obilje načetih tema, socijalno-ratno-političkih situacija i likova, često ne odmakne dalje od pukog stereotipa, klišea ili "okidača" za lako prepoznavanje od strane publike.
U toj svekolikoj natrpanosti i insistiranju na aforizmu, metafori i personifikaciji, na prevelikoj želji da svetu pojasni sve o bosanskom mentalitetu, politici, društvu, Duraković je žrtvovao ono što je u ovom filmu najvažnije. A to su živi ljudi, epski gubitnici, stvarni i punokrvni iako poetsko-groteskni. Svako od njih ponaosob ali i svi zajedno, žive tu svoju bosansku nafaku, sudbinsku sreću i nesreću, radost i tugu, svoj pozitivni usud u jednoj mahali čiju hroniku, u svojstvu naratora gledaocu pojašnjava američka crnkinja Dženet (afroamerička glumica Nensi Abdel Saki) koja je došla u ratno Sarajevo, udala se za Sarajliju i tu ostala. Lik Dženet ima funkciju samo u prvih nekoliko minuta filma posle kojih ona postaje samo pasivni svedok života jednog tipičnog sarajevskog komšiluka u kojem su Marks (Mustafa Nadarević) kafedžija birtije "Kapital", kafanska pevačica Lana (Lucija Šerbedžija), i stari drugari Crveno Oko (Haris Burina), Komandir (Miralem Zubčević), Sado (Senad Bašić), Ahmed (Aleksandar Seksan), Nemanja (Saša Petrović)...
U prvom delu, Duraković ih smešta u okruženje rata u Sarajevu, u međunacionalne odnose, šverc, ratno profiterstvo, prostituciju, reketiranje, ukazujući usput i na ulogu UN, ali se uglavnom drži opštih mesta. U drugom delu filma, u posleratnom Sarajevu, autor svoje junake predvidivo suočava sa činjenicama da su lopovi postali političari, a borci-veterani odbačeni i poniženi (konstanta zla i u ovom delu je međunarodna zajednica). Sledi zatim i završnica (direktno asocira na Kusturičin "Andergraund") u kojoj Duraković svoje izneverene junake ukrcava na simbolički "splav meduza" i pušta da zaplove rekom prema nekom boljem odredištu, utopijskom mestu očekivanja, ljubavi i nade, ali i ovu scenu preterano "slika" na zvučnim kulisama, odnosno pocrtava muzikom.
Ova crna komedija apsurda i paradoksa, i sarajevske rokenrol energije (muzika: Sejo Sekson, grupa "Zabranjeno pušenje", Halid Bešlić, Arabeske...) nije bez vrlina. Osim koloritne i vrsne glumačke ekipe, u njih spada i Durakovićeva spremnost da ne poštedi nijednu stranu u bosanskom ratnom galimatijasu (pa ni onu unproforsku). Njegova "Nafaka" je pošten, iskren i nepristrastan film, posvećen svima onima koji izlaz iz bezizlaza vide jedino u ljubavi.
Dubravka Lakić
[objavljeno: 11.02.2007.]
.jpg)
