Izvor: Politika, 31.Mar.2011, 23:17 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Eh moj „jugo”, vozo sam te dugo
Filmovi: „Yugo – kratka autobiografija”, „Bijelo dugme” i „Adriana”
Sve u stihu, pa još i u prozi i simpatični „jugo”, vozi li vozi. U istoriju, ali ne i u zaborav.
Da lična istorija jednog marginalnog četvorotočkaša, malih kapaciteta ali velikih ambicija, može da bude i značajna i tragikomična i uzbudljiva i setna, baš kao istorija bilo kog ljudskog bića, svedoči film „Yugo – kratka autobiografija” mlade beogradske autorke Mine Đukić >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << („Kiselo dete”), s kojim je započeo 58. Kratki metar, popularni beogradski festival dokumentarnog i kratkometražnog filma.
U trideset minuta i kroz igrano-dokumentarnu formu, uz svedočanstva autentičnih radnika koji su radili na njegovoj proizvodnji i uz upotrebu probranih materijala iz arhiva Jugoslovenske kinoteke, Đukićeva uspeva da rasvetli fenomen popularnog automobila marke „jugo”, ponosa i dike samostalne automobilske industrije Jugoslavije i „Zastave” iz Kragujevca.
I sve je tu, zabeleženo i argumentovano – od prvog ručno i samostalno izrađenog modela 2. oktobra 1978. godine poklonjenog drugu Titu (masovna proizvodnja, zanimljivo, počela je u godini Titove smrti, 1980), do poslednjeg „jugića” koji je sa proizvodne trake sišao 11. novembra 2008. godine. U međuvremenu – uspon i pad i automobila i zemlje u kojoj je nastao i opstao punih 28 godina (film obiluje i preciznim statističkim podacima), hraneći 5.432 porodice.
O istoriji i značaju popularnog „juga” svedoče i kazuju neki od njegovih „roditelja”, kragujevački radnici: Dragomir Kragović, Živan Obradović, Mladen Sredojević, Slavoljupka Slavković, Dušica Varjačić, dok o njegovom američkom snu (Yugo Amerika, po ceni od 3990 dolara) više od reči govore inserti iz američkih reklama, televizijskih serija i filmova. I u SAD je naš „jugić” bio predstavljan kao mali, ekonomični, porodični automobil. Ali, i kao šmekerski auto koji je čak i Brus Vilis, u serijalu „Mesečarenje” i u filmovima „Umri muški”, sunovraćivao više puta, predviđajući tako i istinski sunovrat „juga” i u SAD, ali i u Srbiji...
Film Mine Đukić ne propušta ni činjenicu da je „jugo” bio i simbol prosperiteta, ali da je postao i simbol izneverenih očekivanja i tranzicije. Ovo je zapravo autorkino sentimentalno putovanje kroz vreme u kojem smo živeli i živimo, uz humorističke, ali i kritičke note. Kroz stih i rimu naratora (Zoran Miljković) i efektnu završnicu radničke recitacije: „Pao je ’jugo’ na najniže grane, u odsudnom času pokazao sve mane”...
Da je rokenrol bend „Bijelo dugme” za Istočnu Evropu značio isto što i „Bitlsi” za svetsku pop kulturu, svedoči dugometražni dokumentarni film „Bijelo dugme” (85 minuta) Igora Stoimenova. Osim istorijatom „Bijelog dugmeta”, autor se bavi i pokretanjem pitanja kako se vrlo specifična komunistička zemlja – bivša Jugoslavija, nosila sa uticajima koje je na nju imala zapadna popularna kultura, ukazujući da je sudbina sarajevskog benda nedvosmisleno bila povezana sa sudbinom Jugoslavije. Priča o „seksu, drogi i rokenrolu” je i alegorijska i epska, uz izvesnu političku težinu, uz obilje autentičnih materijala i učešće Gorana Bregovića, Zoran Redžića, Milića Vukašinovića, Petra Popovića, Mirka Ilića, Uroša Đurića, Petra Janjatovića i Nikole Đurička kao naratora...
U svet umetničkog portreta, uronio je i autor Goran Musić (živi i radi u Parizu) u svom filmu „Adriana” (17 i po minuta), u celosti posvećenom liku i delu pariske skulptorke našeg porekla Adriane Popović. Kroz romantičnu i poetsku viziju stvaralaštva i kroz traganje za unutrašnjim stvaralačkim i kreativnim nagonima umetnice, Musić gledaocu nudi i blizak susret sa umetničkim delima koja nastaju pod prstima i dletom Adriane Popović. Kao plodovi korena njene inspiracije davno pronađene na malenom ostrvu, na sunčanom Jadranu, među maslinjacima i krečnim stenama, koji su zauvek osvojili njeno detinjstvo i njenu umetničku sadašnjicu...
Dubravka Lakić
objavljeno: 01.04.2011.
.jpg)
