Izvor: Politika, 14.Apr.2015, 22:04 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Nagodba sa srpskim jezikom na Kosovu i Metohiji
Nagrđen srpski jezik plasiraće i sami Srbi, preko tzv. povereništva za jezike i raznoraznih komisija za praćenje jezičkih prava, kaže Mitra Reljić, profesor srpskog jezika
„Kada je reč o opštem stanju i položaju srpskog jezika na Kosovu i Metohiji danas, ono je po mnogo čemu gore u odnosu na prethodne godine. Ukoliko se u politici Republike Srbije na ovom planu nešto radikalno ne promeni, preostaje nam da beležimo učestalost i vidove kršenja jezičkih prava slovenske >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << populacije”, rekla je dr Mitra Reljić u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti gde je juče predstavljena njena knjiga „Srpski jezik na Kosovu i Metohiji danas (sociolongvistički i lingvokulturološki aspekt)”, objavljena u izdanju SANU i Filozofskog fakulteta u Kosovskoj Mitrovici na kojem autorka predaje. O knjizi su, pored autorke, govorili i akademici Miro Vuksanović i Predrag Piper.
Profesorka Reljić je istakla da je situacija utoliko gora što se marginalizovanje, nipodaštavanje i potiskivanje srpskog jezika odvija iza sijaset tela, tzv. povereništva za jezike, raznoraznih komisija za praćenje jezičkih prava, koja služe kao paravan za nesmetano sprovođenje dobro osmišljene strategije.
„Budući da su u tim resorima zaposleni i Srbi, pa i oni bez minimuma jezičke kompetencije, stratezima je umnogome posao olakšan, nagrđen srpski jezik plasiraće sami Srbi, a slabo edukovano stanovništvo verovati u njegovu ispravnost. Najbolji primer ’negovanja’ srpskog jezika pod kontrolom prištinskih vlasti predstavlja drugi program RTK, ustupljen jezicima manjina, jer se pokazalo da od zaposlenih nazovi novinara bez elementarnih znanja nema boljeg promotera zagađenog srpskog jezika”, rekla je autorka knjige koja insistira da na državnom nivou mora da postoji jasnija jezička politika kada je jezik Srba na KiM u pitanju.
„Mnogi žitelji, na primer, Sredačke župe (oblast u okolini Prizrena), podvrgnuti bošnjakizaciji i tihoj albanizaciji, svesni da će gubitkom vlastitog jezika kao najvažnijeg identitetskog oslonca, nestati, i te kako su priželjkivali povratak u obrazovni sistem Republike Srbije, smatrajući da tu, u prvom redu, pripadaju... Dolaskom Osmanlija započeto, odsecanje od svog roda i jezika, te bolno ponovno raspolućivanje protiče nesmanjenim intenzitetom. Ta činjenica pokazuje da naša država nije ni pokušala da smanji brojčano osipanje korisnika srpskog jezika na Kosovu i Metohiji. Posledice su jasne: na teritoriji cele prizrenske opštine, izuzimajući Bogosloviju, u okviru koje je započela svoje obrazovanje i mala Milica, jedino srpsko dete u Prizrenu, ne postoji škola na srpskom jeziku”, istakla je u svojoj besedi dr Mitra Reljić.
Prema njenim rečima, umesto borbe za očuvanje jezičkog i etničkog identiteta kosmetskog stanovništva slovenske pripadnosti, vlasti nas već deceniju i po „teše” latinizmom kompromis,odnosno, nagodba, i sličnim iz čitavog arsenala eufemizama.
„Tako se došlo do nagodbe sa jezikom, sa živim dušama i njihovim dostojanstvom, nečim što ni u jednoj civilizovanoj državi ne sme biti predmet nagodbe. Na kompromis se, po ustaljenoj navici jezičke zloupotrebe, naslanja mnoštvo, svakoj logici suprotnih, jezičko-misaonih konstrukata poput: ’Moralna pobeda Srbije’, ’Mi smo sve pokušali’, ’Bolje išta nego ništa’ i slično.”
Istraživački posao na ovoj knjizi proticao je uz svakojake probleme, počev od onog kako stići do odredišta, pa kako u atmosferi opšteg straha i podozrivosti pronaći sagovornike ili proveriti mesto srpskog jezika u govornom repertoaru orahovačkih Albanaca, što je značilo, uputiti se inkognito u albansku prodavnicu, u kafić, na dečje igralište, u tekiju.
„Ko nije živeo pod nezamislivim okupacijskim (albansko-međunarodnim) fizičkim i psihičkim terorom kakav su kosmetski Srbi, Goranci i mnogi drugi podnosili, teško da može razumeti čežnju za svojom državom, kakva god ona bila, i čežnju za slobodom”, istakla je Mitra Reljić. Ona je naglasila da što je više medijske promocije buduće „sreće” kosmetskih Srba u okviru institucija tzv. Republike Kosovo, to je više nerazumevanja za i najmanji glas otpora koji stiže odande.
U njenoj knjizi pomenut je, u nauci poznat, fenomen govornog poremećaja, izazvan napregnutim psihičkim i emocionalnim stanjima. „Teškoće pri artikulaciji glasova, promuklost, sve do prestanka govora – stanje koje se ponekad kobno završavalo, bilo je prateća pojava permanentnog stresa, svesnog i nesvesnog straha u prvim godinama protektorata, posebno u gradovima zatočenih Srba. Takvih pojava nesumnjivo ima i danas.”
M. Sretenović
objavljeno: 15.04.2015
.jpg)
