Izvor: Politika, 01.Feb.2015, 10:19 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Srpska knjiga koja je uznemirila Hrvatski sabor
Deo hrvatske javnosti knjigu profesorke Zlate Bojović „Istorija dubrovačke književnosti” protumačio kao „iredentistički, imperijalistički pokušaj uzimanja ne samo tuđe baštine, već i tuđe teritorije”
U Hrvatskom saboru žučno se raspravljalo o knjizi prof. dr Zlate Bojović „Istorija dubrovačke književnosti”, u izdanju „Srpske književne zadruge”, u kojoj se, kako je rečeno, dubrovačka književnost i njeni pisci Držić, Gundulić i ostali, proglašavaju >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << srpskim.
Prošle nedelje, poslanik Frano Matušić zatražio je od premijera Zorana Milanovića da se izjasni da li je pročitao ovo delo, i da li je na sednici vlade reagovao povodom „imperijalističkih težnji srpske naučnice”. Snimci iz Hrvatskog sabora, uz izjave hrvatskih naučnika, emitovani su u emisiji „Pola ure kulture”, preksinoć na Prvom programu Hrvatske radio-televizije.
Istoričar književnosti, novinar, dugogodišnji predsednik Hrvatskog PEN-a Slobodan Prosperov Novak etiketirao je ovu knjigu kao smešnu i vrlo opasnu, zato što se, kako je rekao, „pojavljuje kao iredentistički, imperijalistički pokušaj uzimanja ne samo tuđe baštine, već i tuđe teritorije”.
U pomenutoj emisiji HRT-a je , takođe, istaknuto da je ova knjiga profesorke Bojović „u Srbiji dobila prvorazredni ne samo kulturni, već i politički tretman, s obzirom da je predstavljena u centralnom Dnevniku”.
Međutim, izdavač „Srpska književna zadruga”, u okviru svojih redovnih susreta sa novinarima još nije predstavila ovo delo.
Inače, Novak je krajem prošle godine na Sajmu knjiga „Interliber” u Zagrebu, povodom izabranih dela Iva Andrića, u izdanju „Školske knjige” i u vezi sa „Leksikonom svetske književnosti”, istog izdavača, izjavio da se Ivo Andrić tretira kao srpski, hrvatski i kao bosanski pisac.
– To može biti zanimljivo za nekog stranca, ali u Hrvatskoj nije potrebna kanonizacija tog pisca, jer za nekoga ko ovde živi on može biti samo hrvatski pisac i dokaz toga da je moguće da jedan hrvatski pisac piše na srpskom – objasnio je Novak.
Hrvatski premijer Zoran Milanović odgovorio je u Saboru da nacionalna svest podrazumeva i svest o sebi. Milanović je zatim dodao:
– Ako će me svaka bezvezarija, koju je objavio nekakav polupismeni provokator terati da u Vladi Republike Hrvatske o tome govorim, onda smo mi slabi u svojoj veri o tome ko smo i šta smo. Džore Držić i Šiško Menčetić u 15. veku pisali su na čakavštini, e pa to je samo hrvatsko!
Hrvatski istoričar Ivo Banac je u emisiji „Pola ure kulture”, rekao da Zlati Bojović ne priliče ovakve kvalifikacije.
– Ona je cenjena autorka, a što se tiče dubrovačke književnosti, o toj oblasti napisala je više od šest knjiga. Nije dobro tako uvaženu osobu tretirati kao šibicara – prokomentarisao je Banac. On je osporio premijeru Milanoviću razumevanje problema čakavštine, jer kako je kazao, tako pada u zamku iste ideologije koju predstavlja profesorka Bojović.
– U Beogradu tvrde da je samo čakavština hrvatska. Prema tome Hrvatskoj pripada deo Istre, jedan deo priobalja i deo jadranskih ostrva. Što je jasna teritorijalna pretenzija. Na delu je nešto izuzetno opasno u postjugoslovenskom obliku, nastojanje da se štokavsko narečje, kao što je bio slučaj kod nekih teoretičara u 19. veku, prikaže kao isključivo srpsko. Desetog decembra u Novom Sadu održan je okrugli sto povodom šezdeset godina Novosadskog dogovora. Jedan od zaključaka, važan za ovu raspravu, govori o tome da se srpska filologija i politika moraju držati načela srpskog filološkog programa – srpski jezički i kulturni prostor jeste nedeljiv, iz čega proističe da sva štokavska književnost pripada srpskom jeziku. Po teorijama koje dolaze iz Beograda mi sada razgovaramo na srpskom jeziku – rekao je Ivo Banac.
Podsećamo da je hrvatska javnost, takođe, u dnevno-političke svrhe žestoko reagovala povodom knjige Zlate Bojović „Antologija poezije Dubrovnika i Boke Kotorske”, iz edicije „Deset vekova srpske književnosti” Izdavačkog centra Matice srpske iz Novog Sada, u kojem su pomenuti dubrovački pisci navodno, takođe, uvršteni u srpsku književnost.
Akademik Miro Vuksanović nam je juče rekao da samo želi da podseti na to da su dubrovački i bokokotorski pisci u ovu ediciju uvršteni na osnovu njihove dvojne pripadnosti – srpskoj i hrvatskoj književnosti.
M. Vulićević
----------------------------------
Dubrovačko nije i srpsko
Ne želeći da komentariše dnevno-političku retoriku hrvatskih medija, profesor dr Zlata Bojović istakla je da je njena knjiga „Istorija dubrovačke književnosti” rezultat ozbiljnog naučnog rada, i da bez čitanja nikako ne može da se preslikava na sadašnju situaciju. Takođe, naglasila je da se u ovom delu ni na jednom mestu ne spominje reč „srpski”, niti da je dubrovačka književnost srpska, jer kada bi to bio slučaj, onda bi i knjiga imala naslov „Istorija srpske književnosti”, a ne „Istorija dubrovačke književnosti”.
----------------------------------
Zatvoren stogodišnji krug
Recenzent profesor dr Branko Letić piše da je „Istorija dubrovačke književnosti” dr Zlate Bojović, sva na temeljima srpske nauke o starom Dubrovniku
Preovladavanjem slovenskog življa i slovenskog jezika na dubrovačkoj teritoriji, u srednjem veku, ističe profesor dr Zlata Bojović u knjizi „Istorija dubrovačke književnosti”, koju je u „Kolu” objavila „Srpska književna zadruga”, spontano su se stvarali uslovi za nastanak i razvoj književnosti. U srednjem veku, na teritoriji Dubrovnika, pored službe na latinskom, obavljana je i služba na slovenskom jeziku, već u 14. veku. Najstarije srednjovekovne štampane knjige, namenjene dubrovačkim čitaocima, objavljivane su ćirilicom.
Zlata Bojović (1939) je istoričar književnosti, redovni profesor Filološkog fakulteta u Beogradu, na Katedri za srpsku književnost. Središnji deo njenih naučnih interesovanja je dubrovačka književnost. Knjiga „Istorija dubrovačke književnosti” sadrži četiri tematske celine: „Putevi humanizma”, „Vek renesanse”, „Epoha baroka” i „Dubrovačko prosvetiteljstvo”.
Od početka 16. veka, podseća Zlata Bojović, bilo je nastojanja da se u Dubrovniku otvori ćirilična štamparija, kada je (1502. godine), katolički sveštenik Luka Radovanović već posedovao „mašinu za štampanje i potrebne kalupe za ćirilična slova”, koju je poklonio svešteniku Pavlu Vukašinoviću. Neuspelih pokušaja bilo je i kasnije. Godine 1511. propala je slična namera Petra Đorđevog Sušića i Frana Ratkovog Macalovića, da zasnuju štampanje knjiga u Dubrovniku. Macalović je već 1510. ugovarao sa Čirolamom Sončinom, izdavačem iz Pezara, da štampa „Oficij Bogorodičin”, jevanđelja i „Razgovore sa samim sobom” o odnosu duše prema Bogu Svetog Avgustina. Sve je trebalo da bude štampano „srpskim slovima i jezikom” (in litera et idiomate servijano), uz napomenu da će se knjiga prodavati u Dubrovniku i po Srbiji.
U vreme kada su, u prvim decenijama 16. veka, nastajali najvažniji dubrovački srednjovekovni zbornici i štampane prve knjige, naglašava Zlata Bojović, dubrovačka književnost je uveliko išla putem velikog razvoja u humanizam i renesansu. Bio je to sasvim novi put, koji je za sobom ostavljao jednu epohu koja je postajala deo književne istorije.
„Istorija dubrovačke književnosti” dr Zlate Bojović, naglašava profesor dr Branko Letić, recenzent knjige, zatvara stogodišnji krug srpske raguzeologije (dubrovačkih studija), nekada najznačajnije grane srpske nauke o književnosti, koju je zasnovao Pavle Popović, a razvijali potonji njegovi sledbenici, profesori Beogradskog univerziteta Petar Kolendić, Dragoljub Pavlović, Miroslav Pantić i Zlata Bojović. Po svemu, to je srpska istorija dubrovačke književnosti, jer je sva na temeljima srpske nauke o starom Dubrovniku: srpskih istoričara, istraživača arhivske građe, pre svih Mihaila Dinića, Jorja Tadića, Radovana Samardžića, ali i njihovih savremenika i sledbenika.
Zlata Bojović je njihov sledbenik i u nauci, i u univerzitetskoj nastavi, ekskluzivni stručnjak za dubrovačku književnost, izgrađen na izvornim izučavanjima arhivske i bibliotečke građe u Dubrovniku, Zadru i Kotoru, i italijanskim arhivima i bibliotekama u velikim centrima sa kojima je Dubrovačka republika vekovima imala jake kulturne veze. Rezultat tih njenih višedecenijskih istraživanja jesu brojni radovi, manji naučni medaljoni i velike monografije o pojedinim piscima i delima, s uvidima u njihove poetičke i žanrovske odlike.
„Istorija dubrovačke književnosti” Zlate Bojović, zaključuje Branko Letić, velika je sinteza magistralnih tokova njenog razvoja, dragocena i kao celovit, do sada deficitaran udžbenik na srpskim univerzitetima, pisan lepim stilom u tradiciji čuvene beogradske škole. Po ritmu kazivanja, kondenzovanoj refleksiji i emociji u svakoj rečenici, klasično jasnoj, približava se ovo naučno delo umetničkoj literaturi.
Z. Radisavljević
objavljeno: 01.02.2015.
.jpg)
