Izvor: Politika, 21.Dec.2010, 00:18 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Dok je škole ima i sela
Ako nestane škola, stanovnici pomisle da je „država od njih digla ruke”
Prema analizama Zavoda za proučavanje sela, u narednih dvadesetak godina oko 700 sela će nestati sa mape Srbije, pošto u njima više neće biti stanovnika. Primera radi, iz sledeće tabele jasno se vidi kako se prazne sela, posebno na rubnim područjima.
Naše društvo mora da promeni stav prema selu i seljaštvu. Nažalost, koliko je meni poznato, jedina smo zemlja u regionu koja nema nacionalni >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << program razvoja poljoprivrede i seoskih područja, a ukoliko ga i ima – Skupština Srbije još nije usvojila takav dokument. Država bi trebalo najpre da odgovori na pitanje: Kakvo je selo potrebno Srbiji?
U Zavodu za proučavanje sela i Srpskom udruženju za sociologiju sela i poljoprivrede analiziramo postojeće stanje u selima i predlažemo šta valja činiti. Radimo i strategije ruralnog razvoja lokalnih zajednica za period od pet do deset godina. Završili smo Strategiju ruralnog razvoja podbrdskih sela opštine Vršac. Pri kraju su strategije ruralnog razvoja opština Aranđelovac i Aleksinac, a u toku je rad na strategiji ruralnog razvoja opštine Vlasotince.
OPŠTINA
BROJ SELA
BROJ SELA SA MANJE OD STO STANOVNIKA
Trgovište
35
18
Vranje
103
39
Surdulica
41
18
Bosilegrad
36
15
Crna Trava
24
17
Babušnica
52
39
Pirot
71
23
Knjaževac
85
27
Prokuplje
106
49
Raška
60
16
Sjenica
100
45
Novi Pazar
98
27
Već šesnaest godina zaredom (1995–2010) održava se Međunarodni naučni skup „Vlasinski susreti” posvećen selu i poljoprivredi. U raspravi o obnovi i razvoju seoskih zajednica na marginalnim područjima predloženo je donošenje zakona o stimulisanju razvoja demografski ugroženih područja. Reč je o selima i lokalnim zajednicama uz državnu granicu i u planinskom oblastima. Srbija bi u ovim ugroženim područjima trebalo znatno da sufinansira programe razvoja.
Ukazano je i na to da razvoj sela zavisi od malobrojnih seoskih ustanova, a posebno od škola koje su i kulturni i socijalni centri u selima. U njima se ne odvija samo nastavni proces već i kulturni i društveni život sela. One su simboli vitalnosti i identiteta zajednice. I to nije tako samo u Srbiji, tako je svuda u svetu.
Ukidanje seoskih škola ima katastrofalne posledice za ruralni razvoj. Ako iz sela nestane škola, stanovnici smesta pomisle da je „država od njih digla ruke” i odmah gledaju kako da odu iz sela.
Ima li zaista previše škola u Srbiji? Prema podacima iz popisa stanovništva (2002) veliki deo, posebno ženske, populacije na selu nema završenu osnovnu školu, a među onima bez završene osnovne škole najviše je đaka koji su je napustili posle četvrtog razreda, jer nisu mogli da pohađaju „veliku” udaljenu školu. Poznato je isto tako, da je nivo obrazovanja u nekoj zemlji upravo proporcionalan njenoj razvijenosti. I zato, ako u razvijenim zemljama mogu da postoje seoske škole sa svega nekoliko učenika, zašto to ne bi važilo i za Srbiju?
Sadašnjost i budućnost sela u velikoj meri zavisi od njega samog. Zbog toga je glavna tema ovogodišnjih „Vlasinskih susreta” bila samoorganizovanje seoskih zajednica. Rasprava je pokazala da samoorganizovano selo ipak ima budućnost. U selima ne žive ljudi drugog reda kako to misli deo političkog i javnog mnjenja. Naše selo je veoma otvoreno za promene. U mnogim seoskim domaćinstvima danas ima više kompjutera nego muznih krava. Seljak menja tehnologiju proizvodnje u zavisnosti od toga šta mu se isplati. Muža krava je neisplativa.
*Sociolog, profesor Beogradskog univerziteta, direktor Zavoda za proučavanje sela
Đura Stevanović
objavljeno: 21.12.2010.
.jpg)
