Izvor: Danas, 30.Mar.2015, 09:53 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Sahrana žive profesije
Nije prošlo ni dve godine od kako je beogradski Geografski fakultet slavio 120 godina svoje aktivnosti. U njegovom sklopu, kao okosnica razvoja moderne geografije, slavio je i odsek za prostorno planiranje, čija delatnost ima kraći vek jer je profesor Dimitrije Perišić (1932-2006) pokrenuo njegovo osnivanje 1977. godine. Prostorno planiranje, kao nauka i kao struka, pokrenuto je da bi određeni prostor, određen administrativnim ili funkcijskim granicama dobio strateško usmerenje integralnog >> Pročitaj celu vest na sajtu Danas << razvoja zasnovano na tri ukrštene osnovne komponente: ekonomskoj, socijalnoj i fizičko-ekološkoj.
U tom pogledu, nauka i praksa u Srbiji je išla znatno ispred drugih republika bivše države Jugoslavije, a po mnogo čemu i ispred mnogih evropskih država. Ovaj napredak je posebno ispoljen izradom i donošenjem prostornih planova Republike Srbije (usvojenih zakonima 1997 i 2010), većim brojem regionalnih prostornih planova, znatnim brojem prostornih planova posebne namene rađenih za nacionalne parkove, planine i veće prirodne celine oko rečnih tokova, energetske bazene, kapitalnu državnu infrastrukturu, kao i prostornim planovima svih opština i gradova Srbije. I po pitanju količine, kao i po pitanju metodoloških kvaliteta ovih dokumenata, Srbija je dobila velika priznanja u Evropi. Nosilac izrade prostornih planova od interesa za državu je bila Republička agencija za prostorno planiranje, odnosno pokrajinski i lokalni sekretarijati za prostorne planove manjih teritorijalnih jedinica, opština i gradova. Dolaskom nadležnog ministra za prostorno planiranje i rudarstvo na funkciju 2012 došlo je do pokušaja da se pomenuta agencija ugasi ali je ''spašena'' hitrom intervencijom uglednih evropskih institucija ceneći kvalitet i značaj njene delatnosti za državu Srbiju pre svega.
Sa dostignutog profesionalnog nivoa, odjednom 2012. dolazi do neočekivanog strmoglava prostornog planiranja kada nadležni ministar, opsednut svojom vizijom, nalaže izradu besmislenog i neopravdanog prostornog plana plovnog kanala Moravom do Egejskog mora. Ne držeći se osnovnih postulata struke i zakona isti ministar pokreće vratolomne akcije sa partnerima iz daleke Azije koje su zapretile da prostorno planiranje kao profesiju u Srbiji stave na klimave noge nebulozne vizije, ne držeći se planskih rešenja oko reke Morave sadržanih i precizno definisanih u Prostornom planu Srbije iz 2010. godine, niti zakonom određene procedure izrade neophodnih studija ekonomske, ekološke i društvene opravdanosti pre izrade prostornih planova takve veličine i značaja.
Nakon ovog udara na profesiju i diskreditaciju prostornog planiranja, očekujući njen oporavak, profesija prostornog planiranja dobija sledeći smrtonosni udarac kada Vlada pokreće izradu prostornog plana posebne namene za projekat ''Beograd na vodi'', umesto da prepusti Gradu Beogradu da za tako tipičan slučaj veće gradske lokacije, bez obzira na vlasništvo zemljišta, krene u izradu regulacionog urbanističkog plana, držeći se strogo i bespogovorno principa svih struka koje učestvuju u njegovoj izradi, Zakona koji definiše proceduru i elementarne profesionalne uzanse, kao i nauke prostornog planiranja koju godinama razvija Geografski fakultet BU sa drugim naučnim institucijama u Srbiji, a Srpska akademija nauka i umetnosti posebno kada je Savski amfiteatar u pitanju. Prostorni plan posebne namene, čije skandalozno rešenje urbanista-poslušnika za ovaj projekat diktira investitor iz dalekog sveta, bez milosti prema Beogradu, njegovoj istoriji, geografiji, funkcijama i drugom, do kritične mere je uzdrmao i diskreditovao prostorno planiranje, a preko njega i urbanističko u Beogradu i Srbiji, sahranivši javni interes u korist privatnog i to na državnom zemljištu. Time je već bilo jasno da prostornom planiranju više nema spasa jer o njegovom smislu, profesionalnoj, naučnoj i stručnoj supstanci definitivno odlučuju političari a ne struka i nauka.
Završni udarac profesiji prostornog planiranja zadaje novo ministarstvo u čijoj je ono nadležnosti, pripremivši novi Zakon o planiranju i građenju iz koga je izbrisana Republička agencija za prostorno planiranje, a visoko-stručni kadar raspoređen kojekude po ministarstvu! Time je profesija prostornog planiranja, još uvek živa, prebačena u čelični zagrljaj državne administracije, bez dalje mogućnosti razvoja, unapređenja, i saradnje sa evropskim institucijama. Geografskom fakultetu ostaje da se češka po glavi i preispituje o čemu sada, posle tragičnog iskustva sa makijavelističkim igranjem vlasti prostornim planiranjem, da uči studente prostornog planiranja.
Sve udžbenike može da spali, profesore da pošalje na večernji kurs prostornog planiranja u ministarstvo, a dosadašnje planove da prodaje za reciklažu, kako profesiju prostornog planiranja ne bi živu sahranili.
Autor je redovni član Akademije inženjerskih nauka Srbije
.jpg)
