Izvor: Politika, 26.Jul.2014, 22:59 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Novi život na pepelištu
U dalmatinskim selima Čista Mala, Dragišići, Gaćalezi i Grabovci, podno Ravnih Kotara, 350 Srba pokušava ponovo da se skući
Čačak – Kao u lošem putopisu, Jovo Popović (55) je sa ukućanima poslednju deceniju prošlog veka, po nevolji, proveo svuda pomalo: u Skoplju, Prištini, Beogradu i Kninu. Gde god bi se zatekao tu ga je stizao rat i odlučio je, naposletku, da svoj krug srpskih seoba zatvori u zavičajnom selu.
Zove se Čista Mala, u podnožju >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << Ravnih Kotara, sedam kilometara od istorijskog srpskog grada Skradina, 10 od Vodica, 20 od Šibenika.
– Živimo od tri hektara zemlje. Jedan je pod maslinom, na drugom rastu višnje i vinova loza, treći su njive i bašta. Imamo još dva hektara, ali ih ne obrađujemo. Tu su bile mine pa su ih inženjerci povadili i posekli šumu – kaže Jovo Popović za „Politiku”.
On je predsednik Srpskog narodnog veća grada Vodica na Jadranu i predstavnik srpske nacionalne manjine u tom kraju, onomad je posetio ćerku i sina u Beogradu, a zatim se uputio u Čačak, gde smo se i sreli. Ovde nema rodbine, ali računa da nije bez ikoga svoga:
– Veće je pokrenulo projekat „Srbi u Dalmaciji” koji ima za cilj da putem podizanja i obnavljanja zasada voća i vinove loze podstakne ekonomsku nezavisnost naših sunarodnika. Zato mi nije bilo žao puta, pa sam došao da ovde, u Institutu za voćarstvo, zamolim da nam kao prilog daju sadnice višanja, badema, trešanja, šljiva i vinove loze koje ćemo, u saradnji sa Eparhijom dalmatinskom SPC, podeliti našim ljudima u toku sledeće jeseni.
U njegovom rodnom selu, između Prukljanskog i Vranjskog jezera i ispod kule Janković Stojana, do 1991. godine živelo je hiljadu Srba, budućih beskućnika. Njihova ognjišta su porušena ili minirana, osam meštana ubijeno, a vinogradi s ukupno milion čokota zapusteli. Jovo je radio u Vojnom remontnom zavodu „Velimir Škorpik” u Šibeniku, ali se sa decom i suprugom Vaskom, koja je Makedonka, preselio u Skoplje. Vratio se u Krajinu 1992. i nastanio u Kninu pa i otuda morao da beži posle tri leta, u Beograd, odakle je, kao vozač u vojsci, bio prekomandovan u Prištinu.
Popovićevi roditelji, Ljubica i Stojan, ostali su u Čistoj Maloj do pada RSK kada su zarobljeni i odvedeni u logor na ostrvu Obonjani. Zadržani su pola godine i ipak oslobođeni na zahtev Crvenog krsta iz Ženeve. Ljubicu nisu maltretirali, ali su Stojanu polomili dva rebra, mučeći ga stalno, i on je sa ovog sveta otišao 2004. godine. godine. Jovo se u selo vratio 2001. odlučivši da sa roditeljima i suprugom oživi krov pod kojim Popovići borave stolećima.
– Srpska zajednica u Hrvatskoj nalazi se u veoma teškom položaju. Posle velikih stradanja i patnji tokom 20 veka, nastavlja se pritisak na preostalo srpsko stanovništvo. Posebno iznenađuje da po ulasku Hrvatske u EU nema osude za svakodnevne napade na srpsku kulturnu, versku i nacionalnu baštinu. Zato smo prinuđeni da molimo našu maticu za pomoć, kako bismo opstali na vekovnim ognjištima.
Veće Vodica je podružnica SNV iz Zagreba, kao najvećeg i najbolje organizovanog predstavničkog tela srpskog naroda u Hrvatskoj. Ono radi po principu servisa, pomoći i podrške Srbima koji su ostali da žive tu, ili se vratili posle rata. U selima opštine Vodice, Čista Mala, Dragišići, Gaćelezi i Grabovci do rata je živelo oko 2.000 Srba, sada ih je 350. Čista Mala je najveće među njima, ima i pravoslavnu crkvu iz 1897. godine, posvećenu Svetom Nikoli.
– Danas, 19 godina posle rata, povratnici žele da uz podršku i pomoć matice podignu nove zasade vinove loze i pokrenu male vinarije u kojima će se proizvoditi kvalitetno vino od izvornih dalmatinskih sorti grožđa kao što su babić, debit, plavina, dugovez, mareština, plavac mali i merlot crni. Najveći oslonac naši sunarodnici u Dalmaciji vide u Srpskoj pravoslavnoj crkvi, na čijem je čelu episkop dalmatinski Fotije, pravi pastir svoga naroda – besedi Jovo Popović iz Čiste Male u Dalmaciji.
G. Otašević
objavljeno: 27.07.2014
.jpg)
