Izvor: Politika, 28.Okt.2011, 23:01 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Kako unaprediti odnos pravoslavaca i katolika
Obe crkve saglasne da za mesto hrišćanstva u savremenom društvu treba zajednički da se bore, ali u teološkom dijalogu ima malo pomaka
Dok ih društvene pojave poput sekularizma ili materijalizma nagone na zajedničko delovanje i svedočenje vere, pravoslavci i rimokatolici i dalje su razdvojeni na teološkom planu. Obe crkve saglasne su da za mesto hrišćanstva u savremenom društvu treba zajednički da se bore, ali u teološkom dijalogu ima malo pomaka. To je jedan od paradoksa >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << u odnosima pravoslavaca i rimokatolika o kojem je pisao Marko Nikolić, naučni saradnik Instituta za međunarodnu politiku i privredu, koji je u svojoj doktorskoj disertaciji proučavao odnose Rimokatoličke i Srpske pravoslavne crkve nakon Drugog vatikanskog koncila.
–Teološki dijalog je ključna tačka međucrkvenih odnosa jer bi, po logici stvari, na unapređenje crkvenih odnosa trebalo da utiču pre svega crkveni kriterijumi. Danas se, međutim, suočavamo sa činjenicom da na unapređenje međucrkvenih odnosa presudno utiču društveni i politički kriterijumi. Veliki pomak je, međutim, i to što su crkve okvirno ustanovile dokle mogu sarađivati i to je značajna stvar–ističe Nikolić.
Izmena političkih okolnosti, od ateističkog komunizma koji je marginalizovao crkvu, do demokratije koja joj je donela slobodnije delovanje, nije uticala na suštinsku promenu odnosa: Rimokatoličku i Srpsku pravoslavnu crkvu i dalje dele slična istorijska i teološka pitanja. Dva najizraženija su problem primata pape i uloga crkava u Drugom svetskom ratu. Nikolić podseća da Rimokatolička crkva (RKC) traži opšteprihvaćenu hrišćansku formulu modaliteta papskog primata koju mogu da vrše svi hrišćani, dok se pravoslavne i protestantske crkve sa tim ne slažu i tu su stvari, za sada, jasne. Problemi koja se tiču događaja iz Drugog svetskog rata neizbežno za sobom povlače i pitanje odnosa SPC ne samo sa Vatikanom, već i sa Rimokatoličkom crkvom u Hrvatskoj.
– Moj prijatelj rimokatolik koji učestvuje u brojnim međucrkvenim dijalozima i naročito u društveno-haritativnoj delatnosti, svedoči da, u takvim svojim aktivnostima, nailazi na veliki otpor sveštenstva Rimokatoličke crkve u Hrvatskoj. To je nacionalni, istorijski antagonizam koji očigledno presudno utiče čak i na međucrkvene odnose. Taj isti čovek mi kaže da to nije slučaj sa RKC u Sloveniji, sa kojom naša crkva ima tradicionalno prijateljske odnose. Iako je RKC u najvećoj meri centralizovana u rukama Vatikana, kako je moguće da delovi RKC u te dve susedne zemlje imaju očigledno drugačiji nastup? Reči i izjave su afirmativne, a dela drugačija. To je ključni problem u odnosu sa delom RKC u Hrvatskoj. Pri tom, odgovornost je zajednička, ali uloge nisu iste. Odgovornost je zajednička u nužnosti priznanja, pokajanja i praštanja, ali činjenice se ne mogu negirati. Nemamo moralno pravo da kritikujemo, a da nismo samokritični. Čini mi se da na to u većoj meri nije spreman deo RKC u Hrvatskoj, iako ne kažem da je i deo SPC u potpunosti spreman na to – kaže Nikolić.
O odnosima srpske Crkve i Rimokatoličke dugo se raspravljalo u javnosti na pomen mogućnosti dolaska pape Benedikta Šesnaestog u Niš 2013. godine. Nikolić navodi da bi ta poseta nesumnjivo doprinela ugledu zemlje, ali je pitanje kakve bi društvene i teološke posledice mogla da ima.
– Mislim da bi predstavnici obe crkve, otvoreno i iskreno morali, usled odgovornosti pred Bogom na koga se pozivaju, ali i odgovornosti prema svojim vernicima i budućnosti njihovog suživota, precizno i jasno da definišu šta ta eventualna poseta znači u konkretnom smislu – teološkom, sociološkom, politikološkom, pastirskom... Brzopleti koraci i pojednostavljenje tog pitanja bi možda imali upotrebnu vrednost u dnevno-političke svrhe, ali to onda više ne bi bila crkva, već politička organizacija. Konačno, deo episkopa se toj poseti protivi – ističe Nikolić.
--------------------------------------------------------------------------------
SPC „teg ravnoteže” između Moskovske i Carigradske patrijaršije
Ogroman uticaj imaju i ostale pravoslavne pomesne crkve, ali Marko Nikolić smatra da i današnja SPC neguje tradiciju Svetog Save koji je težio nezavisnosti i u odnosu na Rim i u odnosu na Konstantinopolj. „Svetosavski duh srpske Crkve i tu njenu posebnost poštuju i Rusi i Grci i Carigradska patrijaršija iako je ona rukovodeći subjekt u nastupu pravoslavnih, naročito u izgradnji odnosa sa rimokatolicima. Ona je tu najotvorenija. U doba patrijarha Germana i kasnije patrijarha Pavla, SPC je imala sveobuhvatnu, krajnje konstruktivnu, tolerantnu poziciju i često bila ’teg ravnoteže’ između Moskovske i Carigradske patrijaršije, koje su se i tada, ali i danas, nalazile u jednoj, uslovno rečeno, ’konkurentskoj’ poziciji u međupravoslavnim odnosima”, kaže Nikolić.
Jelena Čalija
objavljeno: 29.10.2011.
.jpg)
