Izvor: TangoSix.rs, 25.Jul.2025, 07:00
EUROCONTROL: 86% letova iznad zemalja bivše Jugoslavije su preleti
Prema najnovijim podacima EUROCONTROL-a za 2024. godinu, zemlje bivše Jugoslavije dominiraju unutar kontinentalnog udruženja provajdera ATC usluga kada je reč o interesantnoj kategoriji – preletima.
EUROCONTROL je riznica više nego interesantnih granularnih podataka koji nezavisno ponovo dokazuju da je tranzit jedan od osnovnih biznis modela regionalne putničke avio-industrije.
Bosna i Hercegovina je na samom vrhu sa čak 96% letova koji su klasifikovani kao preleti >> Pročitaj celu vest na sajtu TangoSix.rs << od ukupnog broja svih realizovanih iznad teritorije ove zemlje, dok su Slovenija (96%), Hrvatska (86%) i Srbija sa Crnom Gorom (86%) takođe visoko na evropskoj listi.
Ključni razlog zbog kojeg su zemlje bivše Jugoslavije prevashodno vazdušni koridori kada se razlože destinacije letova iznad njihovih teritorija leži, logično, u njihovoj geografskoj poziciji.
Nalaze se između velikih evropskih centara i oslanjajući se na relativno male teritorije, ove zemlje prirodno služe kao most između istočne i zapadne Evrope, kao i između severa i juga kontinenta.
– Primarni faktor je geografska lokacija. – objašnjavaju iz EUROCONTROL-a u svojoj analizi, – ali drugi elementi kao što su veličina vazdušnog prostora, vazdušni koridori, ograničeni vazdušni prostor, geopolitičke tenzije i naknade za vazduhoplovnu navigaciju takođe igraju ulogu. –
Bitno je istaći da navedeni podaci uključuju samo IFR letove. EUROCONTROL ne registruje, inače značajnu, aktivnost VFR letova.
Unutrašnjost novog kontrolornog tornja na beogradskom aerodromu / Foto: SMATSA
Bosna i Hercegovina
Sa 509.918 preleta (96%) od ukupno 532.545 letova u 2024., Bosna i Hercegovina predstavlja gotovo čisti tranzitni koridor za evropski vazdušni saobraćaj.
Svega 4,2% letova predstavlja međunarodni dolazni ili odlazni saobraćaj, dok je skoro zanemarljiv udeo domaćih letova (0,04%).
Slovenija
Slovenija beleži sličnu situaciju sa 520.084 preleta od ukupno 544.567 letova, što predstavlja 95,5% ukupnog saobraćaja. Kao mala alpska zemlja pozicionirana između Italije, Austrije, Mađarske i Hrvatske, Slovenija služi kao prirodni koridor za letove između srednje Evrope i Balkanskog poluostrva.
Slovenija ima nešto veći udeo domaćih letova (0,2%) u odnosu na Bosnu i Hercegovinu. Proporcionalno gledano u odnosu na ukupnu populaciju Slovenija je i u bivšoj Jugoslaviji imala izuzetno razvijenu generalnu avijaciju.
Srbija i Crna Gora
Podaci za Srbiju i Crnu Goru (koji se u EUROCONTROL statistikama zbog jedinstvenog ATC entiteta vode kao jedna celina) pokazuju 848.302 preleta od ukupno 986.303 letova, što čini 86% ukupnog saobraćaja. Dve zemlje tako imaju najveći apsolutni broj preleta među zemljama bivše Jugoslavije.
Sa 64.421 letova koji su međunarodni dolasci i 64.388 letova koji su međunarodni odlasci, kao i 9.192 domaća leta, Srbija i Crna Gora, zbog grupisanja, imaju najveću vazduhoplovnu aktivnost kada je ukupno civilno letenje u pitanju u okviru zemalja bivše Jugoslavije.
Od svih civilnih letova iznad Srbije i Crne Gore 1% njih počinju i završavaju se unutar dve zemlje. One su prošle godine imale 9.192 domaća leta. To je najbliža cifra Hrvatskoj koja je prošle godine imala 10.037 domaća leta – 845 domaćih letova više od Srbije.
Hrvatska
Hrvatska se nalazi na četvrtom mestu sa 796.558 letova koji su preleti (86,4% ukupnog saobraćaja), ali pokazuje najravnomerniju distribuciju različitih tipova letova među zemljama bivše Jugoslavije.
Sa 57.858 međunarodnih dolazaka i 57.929 odlazaka, kao i 10.037 domaćih letova (1,1%), brojke dokazuju činjenicu da je Hrvatska najzdravije avio-tržište u domenu potražnje (preko 20 miliona turista godišnje) ali i aerodromske infrastrukture.
Severna Makedonija
Severna Makedonija, uprkos svojoj manjoj površini veličini, beleži 260.333 preleta (91,3% ukupnog saobraćaja). Sa svega 15 domaćih IFR letova tokom cele godine (Albanija takođe ima izuzetno mali broj – 17), zemlja praktično nema domaći vazdušni saobraćaj, što je razumljivo s obzirom na njenu fizičku veličinu.
Međutim, sa 12.417 međunarodnih dolazaka i 12.420 odlazaka Severna Makedonija ipak pokazuje solidan broj međunarodnih konekcija, kroz skopski aerodrom kao glavni hab.
Centar kontrole letenja na beogradskom aerodromu / Foto: Petar Vojinović, Tango Six
Bivša Jugoslavija u poređenju sa Evropom
Za razliku od zemalja bivše Jugoslavije, veliki evropski centri poput Nemačke (36%), Holandije (44%), Francuske (49%) i Italije (42%) imaju značajno niži udeo preleta letova.
Ovo je posledica njihove uloge kao glavnih odredišta i polaznih tačaka, kao i postojanja velikih hab aerodroma kao što su Frankfurt, Amsterdam, Pariz i Rim.
EUROCONTROL naglašava da je statistička raspodela preleta „veoma podložna geopolitičkim događajima“. Rat u Ukrajini i sukobi na Bliskom istoku primorali su evropske avio-kompanije da često preusmeravaju letove.
– Ovo je dovelo do promena u rutama prelata, smanjenjem saobraćaja preko severne Evrope i povećanjem preko južne Evrope. Zemlje bivše Jugoslavije tako su postale još važniji koridor za evropski vazdušni saobraćaj. – navodi se u analizi EUROCONTROL-a.
Dok visok procenat preleta može delovati kao propuštena prilika za lokalne ekonomije, naplata naknada avio-kompanijama za prelete predstavlja značajan izvor prihoda za državne (negde i privatne) agencije za pružanje usluga kontrole letenja. Tranzitni letovi ne donose direktniju ekonomsku korist kroz turizam, prodaju goriva, aerodromskih usluga i usluga opsluživanja putnika već idu jednoj ali i možda najbitnijoj populaciji koja osigurava bezbednost vazdušne plovidbe – kontrolorima letenja.
The post EUROCONTROL: 86% letova iznad zemalja bivše Jugoslavije su preleti appeared first on Tango Six.
