Izvor: Politika, 11.Feb.2013, 13:30 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Četvrtina dece u Srbiji rođena vanbračno
Među ženama koje se odlučuju na potomstvo bez venčanog lista najviše je onih do 25 godina koje imaju završenu srednju školu
Svaka četvrta žena u našoj zemlji rađa dete van braka – od 65.598 beba koje su rođene u 2011. godini čak 15.708 novorođenčadi nije rođeno u bračnoj zajednici, upozoravaju podaci Instituta društvenih nauka. Da li se ovaj podatak može posmatrati kroz potrebu za emancipacijom ili su vetrovi tranzicije koji snažno šibaju ovim delom Balkanskog >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << poluostrva „oduvali“ muškarce koji su motivisani da se hrabro uhvate u koštac s neprospavanim noćima, menjanjem pelena, suzama i malim boginjama svog deteta, školskim zadacima i izazovima puberteta? Biljana Stanković, istraživač Instituta društvenih nauka Srbije, ipak ne naginje feminističkoj interpretaciji ove činjenice. Bar ne kad je naša zemlja u pitanju.
„U skici za portret žene koja rađa dete van braka (najčešće) nalazi se majka koja je mlađa od 25 godina, koja je nezaposlena ili ima status izdržavanog lica i ima srednju školsku spremu – to su obično mlade devojke kojima se trudnoća desila dok su pravile planove za budućnost. Statistika pokazuje da je 1991. adolescentkinja bila majka svakog trećeg deteta rođenog van braka, a 2010. godine svako šesto dete rođeno u vanbračnoj vezi rodila je adolescentkinja. Među zaposlenim ženama koje donose dete na svet van braka najveći je procenat onih koje obavljaju najjednostavnije fizičke poslove, a najmanje ima žena koje su stručnjaci u svom poslu. Zanimljivost u vezi sa obrazovnim profilom glasi da obrazovanije žene češće razmišljaju na konzervativan način – češće ulaze u brak i rađaju decu u bračnoj vezi”, objašnjava naša sagovornica.
Ona dodaje da u drugu kategoriju žena koje na porođaj odlaze bez venčanog lista spadaju dame na početku četvrte decenije života koje su svesno donele odluku da žele da odgajaju dete nezavisno od želje svog partnera.
„Nekada su u pitanju partneri koji žive u zajednici, a nekad samohrano roditeljstvo. Vanbračna deca na svet dolaze i u tzv. običajnim brakovima u kojima partneri žive zajedno i gaje decu bez venčanog lista. Mi nemamo podatke o broju vanbračnih zajednica u našoj zemlji i čekamo rezultate popisa koji će nam prvi put dati odgovor na to pitanje. Brojna sociološka istraživanja svedoče da se mnoge vanbračne veze pretvaraju u bračne nakon rođenja deteta, najčešće između detetovog prvog i trećeg rođendana – u Švedskoj se, primera radi, mnoge vanbračne veze češće završavaju brakom nego u Velikoj Britaniji. Istraživanja, međutim, govore da su vanbračne veze manje stabilne od bračnih – rezultati velike evropske studije govore o tome da svako peto dete doživi razlaz roditelja do svog petog rođendana u odnosu na svako deseto dete rođeno u braku”, kaže Biljana Stanković.
Naša sagovornica dodaje da je početkom šezdesetih godina prošlog veka više od polovina očeva dece rođene van braka priznalo očinstvo, dok je u 2004. svega 40 odsto očeva dalo detetu svoje prezime, a sve je ređe i sklapanje braka posle rođenja deteta. Dok su 1960. godine roditelji svakog petog deteta sklopili brak nakon rođenja deteta, 2004. je tek svako 33. dete rođeno van braka postalo „bračno“.
Nacionalna fertilitetna geografija govori da najveći broj dece koja nisu rođena u bračnoj vezi dolazi na svet u Kostolcu, u kome čak 66 odsto majki rubriku „bračno stanje” popunjava sa „neudata“, a najmanje u Ivanjici, gde svega pet odsto majki rađa dete van braka. U velikim gradovima Srbije procenat vanbračno rođene dece je ispod nacionalnog proseka – tako je u Beogradu 1991. godine 12 odsto majki rodilo dete van braka, a dve decenije kasnije 20,5 odsto. Veći procenat vanbračne dece rađa se u prigradskim opštinama prestonice nego u „krugu dvojke”.
Najmanje dece van braka na evropskom kontinentu rađa se u Grčkoj – svega 7,3 odsto, a najviše na Islandu, na kojem čak 64 odsto mama na porođaj odlazi bez burme. Regionalno posmatrano, u skandinavskim zemljama najveći broj majki rešava da dete rodi u vanbračnoj zajednici, a u mediteranskim zemljama veoma mali broj majki se odlučuje na ovaj čin.
Katarina Đorđević
objavljeno: 11.02.2013.
.jpg)
