Izvor: Politika, 07.Avg.2011, 13:16 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Brak kao institucija sve nepopularniji
BEOGRAD – Ako je porodica osnovna ćelija društva, kako tvrde sociolozi, Srbija iz godine u godinu odumire, što najubedljivije ilustruje podatak da se broj zaključenih brakova prepolovio za samo šest decenija.
Tako je daleke 1950. godine u Srbiji zabeleženo 76.749 zaključenih brakova, a prema podacima za prošlu godinu, sudbonosno „da” izgovorilo je znatno manje parova, tačnije 35.815 građana.
Uočava se i trend sve veće starosti mlade i mladoženje prilikom stupanja >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << u brak, pa tako današnji đuvegija ima u proseku 30 godina, a njegova nevesta stara je bar 27 godina.
S druge strane, broj razvoda brakova u Srbiji je procentualno gledano sve veći.
Pre 60 godina registrovano 9.623 zakonski rastavljenih brakova, a 2010. - 6.644 razvoda.
To znači da je pre šest decenija na svakih osam brakova dolazio jedan razvod, dok je danas taj odnos nepovoljniji, budući da je lane na svakih 5,4 braka zabeležen jedan razvod.
Kada se u obzir uzmu međunarodne statistike, građani Srbije ipak nisu netrpeljivi bračni partneri, jer je broj razvedenih brakova prema broju venčanih nepovoljniji u većini evropskih država. Tako, na primer, u Rusiji, Ukrajini ili Češkoj na svaka dva novosklopljena braka dolazi jedan razvod.
Stručnjaci u tome vide želju supružnika u Srbiji da ipak „gurnu pod tepih” lične probleme sa kojima se suočavaju i okrenu se zajedničkom rešavanju egzistencijalnih problema koji ih u današnje vreme daleko više opterećuju.
Imajući u vidu statističke podatke od 1950. godine, najveći broj brakova zaključen je 1972. godine - 68.417, a razvedenih 1987. godine - 11.689.
Stručnjaci iz Republičkog zavoda za statistiku navode da treba imati u vidu da je u tom periodu došlo i do velikih promena u broju i strukturi stanovništva, migracionim kretanjima i prirodnom priraštaju.
Kada se posmatra broj zaključenih i razvedenih brakova u 2010. godini u odnosu na period pre 20 godina, kada su se dešavale velike društvene i političke promene, uočen je blagi pad.
Smatra se da je tome doprinelo smanjenje brojnosti generacija, naročito u godištima u kojima se brak najčešće sklapa (15-35 godina), kao i socijalno ekonomske prilike i egzistencijalna ugroženost većeg dela stanovništva.
Prema podacima tog zavoda, stopa zaključenih brakova u 2010. godini u odnosu na 1991. godinu smanjena je za dva odsto, a stopa razvedenih brakova u 2010. se blago smanjila za samo jedan odsto u odnosu na 1991. godinu.
Najviše zaključenih brakova bilo je 1991. godine - 45.145, a onda je iz godine u godinu opadao, da bi 2010. godine bilo zabeleženo ukupno 35.815 venčanih.
U 1991. godini bilo je 8.018 razvedenih brakova, a 2010. godine 6.644.
Osim klasičnih demografskih i socioloških tumačenja, korene ovom smanjenju broja prekinutih brakova treba tražiti i u izuzetno pogoršanom materijalnom položaju celokupne populacije, a pogotovo mladih, navodi se u podacima Republičkog zavoda za statistiku.
Slično misli i porodični terapeut iz Savetovališta za brak i porodicu Gradskog centra za socijalni rad Svetlana Aćimović, koja je kazala da je primećeno da je bračna kriza uslovljena ne samo društvenim i socijalnim prilikama, već i time što mladi bračni parovi najčešće nisu u stanju da prebrode prve probleme na koje naiđu.
„Broj razvoda nije povećan u odnosu na raniji period što i te kako ima veze sa trenutnim socijalnim i ekonomskim prilikama, pa parove više opterećuju egzistencijalni problemi i to kako će prehraniti porodicu i slično”, smatra Aćimović.
Prema njenim rečima, primećeno je da bračna kriza nastaje u prvih nekoliko godina braka nakon rođenja dece.
Veliki uticaj u nesaglasicama imaju i nerazumevanje oko prioriteta, različiti pogledi na određen stvari, različite stečene navike i modeli ponašanja u porodicama...
Neretko je i mešanje roditelja i ljudi iz okoline u rešavanje njihovih problema.
Posmatrajući starost budućih supružnika, uočava se trend porasta prosečne starosti prilikom stupanja u prvi brak u poslednjih 20 godina.
Kod muškaraca se prosek godina sa 28 u 1991. godini postepeno povećao na 30 do 2010. godine, a kod žena sa 24 u 1991. na 27 godina starosti u 2010. godini.
Prosečno trajanje razvedenih brakova u 2010. godini iznosilo je 12,5 godina i nije se mnogo menjalo u odnosu na 2001. godinu, kada je brak u proseku trajao 12,1 godinu.
Prosečna starost supružnika prilikom razvoda braka se od 1991. do 2010. godine povećala sa 39 na 42 godine kod muškaraca, a kod nevesti sa 36 na 39 godina starosti.
Ako danas analiziramo stabilnost brakova kroz opsege njihovog trajanja, uočavamo da se najčešće razvode brakovi u trajanju od jedne do četiri godine.
Brakovi su se poslednjih godina u većem broju zaključivali na severu Srbije, nego na jugu zemlje.
Kada je u pitanju školska sprema i nivo obrazovanja mlade i mladoženje, od 35.815 zaključenih brakova u 2010. godini, istu školsku spremu ima 23.836 venčanih, odnosno oko 66 odsto njih, a 5.610 mladoženja je školovanije od svoje neveste, dok je nižu školsku spremu od mlade imalo njih 6.369.
Supružnici su u 92 odsto slučajeva bili iste nacionalnosti: 32.750 bilo je iste nacionalnosti, a različite 3.065.
Kada je u pitanju poređenje sa zemljama regiona, mada treba znati da postoje značajne razlike u ukupnom broju stanovnika, podaci zavoda za statistiku pokazali su da je, na primer 2007. godine, u Srbiji sklopljeno 41.083 brakova, a u Hrvatskoj u istoj godini 23.140.
U Makedoniji je te godine u bračne vode uplovilo 15.490 parova, u Albaniji 22.371, Rumuniji čak 189.240.
U razvodima takođe prednjači Rumunija gde je te godine brak okončalo 36.308 supružnika, u Srbiji 8.622, Hrvatskoj 4.785, Albaniji 3.305, Sloveniji 2.617, Makedoniji 1.417 parova.
Tanjug
objavljeno: 07.08.2011.
.jpg)
