Izvor: Politika, 13.Apr.2008, 12:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Bogosluženja u podmornici, brodu i vozu
Dok beogradska Ada Ciganlija čeka na crkvu u obliku broda, Volgom plovi pravi pravoslavni hram. – Po čemu je leskovačka crkva „Odžaklija” jedinstvena u svetu
Zaljubljenici u srpsko-vizantijski stil pravoslavnih hramova namrštili su se na ideju protojereja Slavka Božića da se na Adi Ciganliji podigne crkva posvećena svetom Nikoli u obliku broda na kojem bi bilo postavljeno čak i jedro. Uporište za ovakav crkveno-graditeljski iskorak otac Slavko, starešina hrama >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << Svetog Đorđa na Čukarici, nalazi u korenima hrišćanske vere. Crkva se smatra brodom spasenja čiji je prauzor Nojeva arka opisana u starozavetnoj knjizi Postanja.
Apostolskim ustanovama je propisano da „Dom Gospodnji mora da bude duguljast, postavljen prema izlasku Sunca, sa sporednim prostorijama sa obe strane, tako da je sličan lađi”.
I dok srpska prestonica čeka na svoju novozavetnu „lađu spasenja”, Volgom od 2004. godine plovi pravi brod-crkva „Sveti knez Vladimir”. Nekadašnji desantni brod pretvoren je u pravi hram u prepoznatljivom ruskom stilu. Svake godine ova ploveća crkva duž najduže evropske reke obilazi naselja u kojima nema pravoslavnih bogomolja. Na brodu se služi liturgija, obavljaju krštenja i venčanja. Ova neobična crkva ima i dve velike svetinje čestice moštiju dvojice ruskih svetitelja Fjodora Ušakova i Aleksandra Nevskog.
Ideju da podigne crkvu na brodu dobio je Vladimir Karecki, predsednik jaht kluba „Jedro” iz Volgograda. Za vreme strašne oluje 1996. godine nalazio se na brodu „Vladimir Visocki” koji je jedva odolevao snažnim udarima talasa. Karecki je tada, kako je ispričao ruskim medijima, počeo da se moli Bogu. U jednom trenutku zavetovao se da će, ako ne potonu, u znak zahvalnosti podići ploveći hram.
Kada je u pitanju Moskovska patrijaršija, to nije kraj neobičnim crkvama. Rusijom špartaju već tri specijalna misionarska voza u kojima je po jedan vagon pretvoren u pravi pravoslavni hram. Tako je za voz „Milosrđe” arhiepiskop jekaterinburški i verhoturski Vikentije 2001. godine osveštao crkvu-vagon posvećen Svetom knezu Danilu Moskovskom. Vagon hram je podeljen na dva dela, bogoslužbeni, u koji može da stane oko 40 vernika i drugi deo u kojem se nalaze tri kupea i mala trpezarija.
Za predele Sibira do kojih vozovi još ne stižu nedavno je u Volgogradu na šasiji kamiona „kamaz” postavljena i montažna crkva duga 15 metara. Na ovako malom prostoru nalazi se i mini-pravoslavna biblioteka, ali i kabina za odmor sveštenoslužitelja.
Pravoslavna bogosluženja ne moraju da se uvek obavljaju u hramu. Dovoljno je da sveštenoslužitelj ima antimins ( liturgijsko platno sa česticom moštiju) koje zamenjuje časnu trpezu o oltaru.
Tako je, kako javlja agencija Interfaks, početkom aprila ruski arhiepiskop Petropavlovska i Kamčatke Ignjatije služio prvi put Svetu liturgiju na Severnom polu, 90 stepeni severno od Griniča. Služilo se u šatoru prethodno osveštanom u čast Svetih dvanaest apostola, „što je znak da je Jevanđelje Gospodnje dostiglo krajnje granice naše planete”. Ovaj ruski arhijerej ostaće upamćen i po tome što je bio prvi sveštenik koji je služio Svetu liturgiju u atomskoj podmornici na dnu Arktičkog okeana 1998. godine. Za tu priliku podmornica je zauzela pravac istok-zapad.
I dok „beogradsko more” čeka na svoju prvu neobičnu po izgledu bogomolju, koja neće biti neka loša kopija Studenice ili Gračanice, arhitekta dr Predrag Ristić, koji je do sada projektovao 80 crkava, podseća na svoju ideju iz 1990. godine koja još nije realizovana. Ristić je tada predložio da se na Velikom ratnom ostrvu podigne svetlonosni pirg – crkva krstionica posvećena „kumu" svih Slovena Svetom patrijarhu Fotiju i svim srpskim i ostalim novomučenicima. Ratno ostrvo, kako kaže Ristić, bilo je svojevrsno groblje za vreme Drugog svetskog rata. Leševi koji su iz Jasenovca plutali čak do Beograda sahranjivani su na tom parčetu zemlje na ušću Save u Dunav.
„Imao sam 14 godina, ali još pamtim stravične slike iz 1944. godine. Grupa ljudi sa belim krpama preko lica guraju gomile leševe kroz rešetke srušenog savskog mosta”, seća se Predrag Ristić.
Prema projektu crkva sa doksatom na Ratnom ostrvu imala bi samo tridesetak kvadrata i bila bi podignuta na kuli nalik hilandarskom pirgu u čijoj dubini bi iskopan arteski bunar. Na vrhu male kupole nalazio bi se osvetljeni krst.
Srbija, za razliku od Rusije, nema crkve na šinama ili točkovima, ali ima jedan raritet u pravoslavnom svetu, a to je crkva „Odžaklija” u Leskovcu posvećena rođenju presvete Bogorodice. Da bi nadmudrili Turke, koji 1803. godine koji nisu dozvoljavali obnovu hrama, Srbi su rekli da umesto crkve dižu kuću. Kao dokaz stavili su odžak po čemu je crkva i dobila ime. Odžak je postojao do 1963. godine kada se urušio, ali je u crkvi ostalo ognjište. Crkva je ponovo obnovljena 1992. godine.
U prvim vekovima hrišćanima su se okupljali na molitvu po katakombama i pećinama. Ali, jedna „katakombna crkva” iz 20. veka nalazi izdubljena u steni kod Malog Zvornika. Ovu pećinsku crkvu u obliku krsta napravili su vojnici i radnici koji su od 1932. do 1934. godine u blizini gradili podzemni grad za Karađorđeviće. Posle Drugog svetskog rata ova crkva je dugo bila zaboravljena i smatrana za jedan od hodnika ovog podzemnog skloništa sve dok 2003. godine ponovo nije otkrivena.
Milenko Pešić
[objavljeno: 14.04.2008]
.jpg)
