Izvor: Politika, 13.Avg.2007, 12:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Zanemarena znamenja
Nekoliko izuzetno važnih objekata, od ukupno 15 kulturnih dobara koliko ih ima na teritoriji Voždovca, nalazi se u veoma lošem stanju, a ima i onih znamenja koja su sasvim zapuštena
Zavod za zaštitu spomenika kulture Beograda nedavno je doneo odluku o nepokretnim kulturnim dobrima na teritoriji opštine Voždovac. Tako je kulturno dobro od izuzetnog značaja spomenik Neznanom junaku na Avali, dok je Rodna kuća vojvode Stepe Stepanovića u selu Kumodraž kulturno dobro od >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << velikog značaja. Među spomenicima kulture su Banjički logor, Mitrovićev dom na Avali i Stara kuća porodice Živković u Belom Potoku. Arheološka nalazišta koja imaju status kulturnih dobara su nalazište u naselju Čaršija, Ripanj i "Usek" na Banjici. Hotel "Avala" iz 1928. godine, delo arhitekte Viktora Lukomskog, proglašen je objektom gradske arhitekture, tačnije dobrom koje uživa prethodnu zaštitu.
Među objektima sakralne arhitekture na Voždovcu nalaze se Crkva svete Marije Magdalene u Belom Potoku iz 1883. godine, Crkva svetog cara Konstantina i carice Jelene iz 1911, Crkva svete Trojice u Kumodražu iz 1924. i istoimena crkva u Ripnju iz 1892. godine. Javni spomenik je spomenik Sovjetskim ratnim veteranima u Belom Potoku, podignut 1965. godine na mestu avionske nesreće koja se dogodila 1964. godine.
Objekti narodnog graditeljstva su "Stara mehana" u Kumodražu iz prve polovine 19. veka koja će biti uskoro adaptirana i Stara kuća porodice Protić u Ripnju, mlađa moravska kuća iz prve polovine 19. veka.
Nekoliko kulturno-istorijskih zdanja sa ove liste je, nažalost, u veoma lošem stanju, dok su pojedina znamenja sasvim zanemarena. Monumentalni spomenik Neznanom junaku, mesto sa kojeg se vidi gotovo pola grada, oštećen je još u toku bombardovanja.
Rupe od gelera još nisu popravljene, kao i oštećeni pločnik. U opštini Voždovac napominju da ništa ne mogu da učine, jer je ovaj spomenik u nadležnosti "Srbijašuma", dok u ovom preduzeću očito nemaju nameru da urede prostor oko kulturnog dobra od izuzetnog značaja.
Stara priča odnosi se i na neolitski lokalitet "Usek" na Banjici, star oko 6.000 godina, koji je, eto, preživeo ratove, ali ne i urbanističko širenje grada. Neimari su na mestu gde su nekada bile naseobine vinčanskih ljudi sagradili garaže i objekte, ne hajući pri tom što su buldožeri rovali po ostacima prve grnčarske radionice na Balkanu.
Omeđeno ulicama Paunovom, Bulatovom i Bulevarom oslobođenja, ovo praistorijsko naselje površine oko 60.000 kvadratnih metara delimično je otišlo u nepovrat "divljom" gradnjom, koja je procvetala krajem devedesetih godina prošlog veka.
Stručnjaci Muzeja grada Beograda tada su uspeli da spasu nešto malo ostataka, a šira akcija u koju su bili uključeni Zavod za zaštitu spomenika kulture i Opštinska uprava Voždovac ostala je bez efekata.
– Postupak legalizacije objekata koji su podignuti po obodu arheološkog nalazišta je u toku. One bespravno podignute kuće i lokali koji ne mogu da budu legalizovani biće sigurno uklonjeni, ali kada će to biti ne mogu da preciziram. Na ovom potesu nalazi se pet-šest objekata, ali je središnji i, ujedno, najvažniji deo nalazišta zarastao u šiblje i korov. Očekujem da se i republičke službe uključe u rešavanje ovog, pre svega, nacionalnog problema, jer jedno od najvećih bogatstava propada pred očima javnosti – kaže Goran Lukačević, predsednik opštine Voždovac.
Kada je reč o Banjičkom logoru, u opštini napominju da će prostor ispred ovog spomenika kulture uskoro biti zaštićen podizanjem dve rampe.
Lokalnoj omladini deo kod logora služi kao poligon za automobilske trke, pa su nadležne gradske službe u saradnji sa opštinarima donele odluku da poligon bude dodatno zaštićen. Međutim, kada će dve električne stolice, smeštene tik uz logor smrti koje su, malo je reći, u stanju raspadanja, biti obnovljene, niko ne može ni da pretpostavi.
Ova dva napuštena i zaboravljena svedočanstva okupacije u Drugom svetskom ratu moraće, čini se, da sačekaju još izvesno vreme, jer u opštini napominju da je projekat adaptacije celog logora u završnoj fazi.
M. Brakočević
[objavljeno: 13.08.2007.]
.jpg)
