Izvor: Politika, 27.Sep.2011, 00:58 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Demografska cena odlaganja rađanja
Čak svaka peta žena u centralnoj Srbiji i Vojvodini između 30. i 34. godine na popisu 2002. bila je bez dece
Kad je o fertilitetu reč, predstojeći popis stanovništva će odgovoriti na najmanje tri pitanja. Prvo i najvažnije je svakako to što ćemo dobiti realan odgovor u vezi sa nivoom rađanja u Srbiji.
Stopa ukupnog fertiliteta, koja se dobija na osnovu vitalne statistike u kalendarskoj godini, ima izvesne nedostatke koje je upravo na osnovu popisnog pitanja >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << o broju živorođene dece moguće otkloniti. Jer uprkos uverenju javnosti da je „bela kuga” nastala ili se, pak, širila po Srbiji u devedesetim godinama prošlog veka, poslednji popis stanovništva je pokazao da je prosečan broj živorođene dece za generacije žena stare od 40 do 44 i od 45 do 49 godina i 1991. i 2002. iznosio 1,8 deteta po ženi. Da li će isti nivo fertiliteta biti registrovan i za žene koje izlaze iz plodnog perioda 2011. godine? Demografi su tako prognozirali.
Roditeljstvo je važna životna aspiracija i cilj u individualnom sistemu vrednosti u našoj sredini. No, i pored toga, rezultati popisa iz 2002. ukazali su da je relativno veliki broj žena u Srbiji koje nisu rodile nijedno dete u najplodnijem periodu života, između 20. i 35. godine, i istovremeno u dobu kada rađanje nosi najmanji rizik po zdravlje i majke i deteta. Čak svaka peta žena u centralnoj Srbiji i Vojvodini između 30. i 34. godine na popisu 2002. bila je bez dece. Najveći broj ovih žena kasnije se uključio u reprodukciju. Međutim, može se očekivati da veliki broj njih iz različitih razloga (fiziološko smanjenje plodnosti, sekundarni sterilitet, najčešće usled pribegavanja namernom prekidu trudnoće, veća psihološka cena braka i rađanja u starijim godinama i drugo) neće moći da ima veći broj dece. Otuda demografi podvlače da je odlaganje rađanjavažan uzrok niskog nivoa fertiliteta u Srbiji. Takođe bitnesocijalne implikacije rađanja posle 35. godine starosti su i povećanje potrebe za intenzivnim zdravstvenim nadzorom tokom trudnoće, povećano korišćenje skupih reproduktivnih tehnologija i povećan morbiditet odojčadi i dece.
Trend blagog porasta broja žena koje nisu rodile nijedno dete u najoptimalnijem periodu života registrovan je između 1981. i 1991. godine. U poslednjoj deceniji 20. veka trend je intenziviran i otuda se smatra da je odlaganje rađanja prvog deteta osnovna demografska cena devedesetih. Šta je sa ovim fenomenom u prvoj deceniji ovoga veka pokazaće rezultati predstojećeg popisa.
Istovremeno, popis će potvrditi ili opovrgnuti razmišljanja koja se sve češće iznose u stručnom i političkom javnom mnjenju Srbije o porastu steriliteta kao važnom faktoru nedovoljnog rađanja dece i o borbi protiv steriliteta kao bitnom pravcu populacione politike i lokalne samouprave i države. U nedostatku reprezentativnog istraživanja iz ove sfere, rezultati predstojećeg popisa će nam pomoći da odgovorimo na postavljeni set pitanja indirektno na osnovu popisnog podatka o broju živorođene dece, odnosno o broju žena koje su pri kraju plodnog perioda ili su izašle iz perioda plodnosti ne učestvujući u reprodukciji stanovništva.
Institut društvenih nauka
Mirjana Rašević
objavljeno: 27.09.2011.
