Izvor: B92, 08.Mar.2007, 13:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Na današnji dan, 8. mart
Srpsko čitalište, rođeni Milovanović i Han, umrli Erikson, Kapablanka i Valoa, Druga konferencija socijalistkinja, Februarska revolucija, obešen Alijagić, ubijen Mashadov
1500. Portugalski moreplovac Pedro Alvarez Kabral krenuo iz Lisabona na put u Indiju. Promenivši dotad poznatu rutu, udaljio se od afričke obale u pravcu zapada, prema Južnoj Americi, i tako otkrio današnji Brazil, proglasivši ga portugalskom kolonijom. Iste godine brazilsku obalu otkrio Španac >> Pročitaj celu vest na sajtu B92 << Vićente Pinson.
1846. U Beogradu otvorena prva čitaonica u Srbiji, Srpsko čitalište, kasnije Čitalište beogradsko.
1879. Rođen srpski slikar i vajar Mihailo Milovanović, jedan od osnivača Udruženja likovnih umetnika Srbije, ratni slikar Vrhovne komande Srpske vojske u I svetskom ratu, autor portreta srpskih vojvoda Radomira Putnika, Živojina Mišića, Stepe Stepanovića i Petra Bojovića, kralja Petra I Karađorđevića i regenta Aleksandra Karađorđevića.
1879. Rođen nemački hemičar i fizičar Oto Han. S Fricom Štrasmanom 1939. otkrio cepanje jezgra atoma urana pomoću neutrona i otvorio eru nuklearnih reaktora. Dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1944.
1889. Umro švedski brodski inženjer i izumitelj Džon Erikson. Izumeo prvi uspešan brodski vijak.
1910. U Kopenhagenu održana Druga konferencija socijalistkinja, na inicijativu nemačke revolucionarke Klare Cetkin. Na konferenciji ustanovljen praznik Dan žena, u znak sećanja na demonstracije žena u Čikagu 8. marta 1909. Prva proslava Dana žena u Srbiji održana 1914.
1917. Nemirima i štrajkovima u Petrogradu počela Februarska revolucija u Rusiji.
1921. Francuske trupe ušle u Diseldorf i druge gradove u Ruru, pošto Nemačka nije isplatila ratnu štetu, što je bila obavezna prema Versajskom mirovnom ugovoru potpisanom posle I svetskog rata.
1922. U Zagrebu izvršena smrtna kazna vešanjem nad Alijom Alijagićem, koji je 1921. u Delnicama izvršio atentat na jugoslovenskog ministra unutrašnjih poslova Milorada Draškovića, tvorca Obznane, Vladine uredbe kojom je zabranjen rad Komunističke partije Jugoslavije.
1942. Japanske trupe u II svetskom ratu zauzele glavni grad Burme Rangun, dan pošto su ga napustili Britanci.
1942. Umro kubanski velemajstor Hose Raul Kapablanka, svetski prvak u šahu od 1921. do 1927. Titulu osvojio pobedivši nemačkog velemajstora Emanuela Laskera, izgubio od ruskog velemajstora Aleksandra Aljehina.
1950. Sovjetski maršal Kliment Vorošilov objavio da je SSSR u septembru 1949. isprobao atomsku bombu, u vreme kada se smatralo da je SAD jedina država koja poseduje nuklearno naoružanje.
1965. U Južni Vijetnam se iskrcalo 3.500 marinaca SAD, počelo masovno uključenje kopnenih trupa SAD u Vijetnamski rat. Početkom 1968. broj vojnika SAD u Južnom Vijetnamu popeo se na 525.000.
1973. U eksploziji automobila-bombe, koju su podmetnuli pripadnici IRA ispred zgrade glavnog londonskog suda i sedišta Skotland jarda u Londonu, poginula jedna osoba, povređeno njih 238.
1993. Uz posredovanje Međunarodnog komiteta Crvenog krsta, iz logora u Bosni i Hercegovini pušteno 5.540 zarobljenika zatočenih tokom bosanskog rata. Prema saznanjima te organizacije, ostalo zatočeno 3.100 zarobljenika u srpskim, hrvatskim i muslimanskim logorima.
1994. Više od 100 intelektualaca iz celog sveta potpisalo Apel svim evropskim vladama i Ujedinjenim nacijama zahtevajući da spreče masakre u BiH i na teritoriji cele SFRJ i da Savezna Republika Jugoslavija preda teško naoružanje Ujedinjenim nacijama. Traženo da naoružanje SRJ bude uništeno bombardovanjem, maksimalno štedeći ljudske živote, ako ona to odbije.
1999. Vojska Šri Lanke, u brzoj operaciji, zauzela više od 500 kvadratnih kilometara teritorije na severu zemlje, pod kontrolom separatističke gerilske grupe Tamilski tigrovi. U sukobima separatista i Vladinih snaga od 1983. poginulo oko 57.000 ljudi.
2001. NATO odobrio ulazak jugoslovenskih vojno-policijskih snaga u prvi sektor Kopnene zone bezbednosti na administrativnoj granici Srbije i Kosova. Kopnena zona bezbednosti, uspostavljena na osnovu Kumanovskog sporazuma, koji su u junu 1999. potpisali NATO i Vojska Jugoslavije po završetku vazdušnih udara NATO-a na Jugoslaviju. Jugoslovenske snage ušle u prvi sektor 14. marta.
2001. Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu formirao poseban tim za istragu zločina Oslobodilačke vojske Kosova. Prve optužnice protiv Albanaca sa Kosova podignute u februaru 2003.
2001. U 102. godini umrla Dam Ninet de Valoa, balerina i osnivačica Britanskog kraljevskog baleta.
2004. Tribunal u Hagu otpečatio optužnice protiv hrvatskih generala Mladena Markača i Ivana Čermaka, koje ih terete za zločine nad srpskim civilima u Kninskoj krajini tokom vojne akcije Oluja u avgustu 1995. i izmenjenu optužnicu protiv generala Ante Gotovine. Tri dana kasnije Markač i Čermak se predali tom sudu.
2005. Premijer Kosova Ramuš Haradinaj podneo ostavku, narednog dana se predao sudu u Hagu, pred kojim je optužen za zločine na Kosovu tokom oružanih sukoba 1998. i 1999. Tom sudu se predao i regionalni komandant OVK Lah Brahimaj.
2005. U specijalnoj operaciji u Čečeniji ubijen lider separatista Aslan Mashadov, kog Moskva tereti za seriju smrtonosnih napada u Rusiji, uključujući otmicu u školi u Beslanu, kada je poginulo oko 400 talaca, od kojih su polovina bila deca.
.jpg)
