U kneževini Srbiji 14. januara 1840. godine za školsku slavu je proglašen Savindan, praznik u spomen na velikog srpskog prosvetitelja i zaštitnika školstva Svetog Savu, oca srpske državotvornosti, prvog srpskog arhiepiskopa, utemeljivača srpske diplomatije, književnosti, zakonodavstva, i zdravstva.
Sveti Sava po rođenju Rastko Nemanjić rođen je oko 1174. godine u deževačkom kraju na planini Goliji, a preminuo je 14. januara 1236. godine u Trnovu u Bugarskoj, pri povratku sa hodočašća u Jerusalimu. Rastko Nemanjić je bio raški plemić iz vladarske porodice Nemanjića, uticajni veliki diplomata i prvi srpski arhiepiskop. Srpska pravoslavna crkva ga slavi kao svog osnivača. On je bio najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje i brat kraljeva Vukana i Stefana. Srpska pravoslavna crkva 27. januara slavi dan svog utemeljivača, države i školstva, Svetog Save.
Savindan se obeležava u svim školama u Srbiji i Srpskoj, kao radni ali nenastavni dan jer je dan škole. Učenici i prosvetni radnici proslavljaju Savindan svečano, uz priredbe, akademije, i sečenje slavskog kolača.
Prva proslava Svetog Save kao školskog poltrona održana je 1812. godine u Zemunu, odakle se brzo proširila u sve delova srpstva, a himna Svetom Savi je prvi put izvedena 1839. godine u Segedinu. Sveti Sava je ustanovljen kao školska slava na predlog Atanasija Nikolića, rektora Liceja u Kragujevcu 2. januara 1840. godine odlukom Sovjeta Knjaževstva Srbskog i te godine proslavljan u Kragujevcu i Beogradu. Sveti Sava je bio prvi srpski učitelj, svetitelj i prosvetitelj. Bio je najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje i prvi srpski arhiepiskop.
Izborio se za samostalnost raške arhiepiskopije od Vizantije 1219. godine i postavio temelje današnje Srpske pravoslavne crkve. Rastko Nemanjić je u mladosti od oca dobio Zahumlje na upravu, međutim Rastko je pobegao na Svetu Goru i zamonašio se u ruskom manastiru Svetog Pantelejmona. Zajedno sa ocem Stefanom, zamonašenim kao Simeon, Sveti Sava je osnovao Hilandar i izgradio još 14 manastira, i tako ostao zabeležen kao ktitor srpske duhovne zajednice na Svetoj Gori. Sava se vratio u Srbiju kako bi zaustavio i građanski rat.
U Studenici je 1209. godine osnovao bolnicu, prvu na području srpske države. Istovremeno se bavio prosvetiteljskim radom, nastojeći da približi svojim sunarodnicima osnove verske i svete pouke da bi se vratio na Svetu Goru 1217. godine. Sava je izborio 1219. godine autokefalnost srpske crkve a patrijarh ga je imenovao za prvog srpskog arhiepiskopa. Ostao je arhiepiskop sve do 1233. godine da bi ga potom zamenio njegov učenik Arsenije.
Na povratku sa jednog od hodočašća iz Svete zemlje 1236. godine smrt ga je zatekla u tadašnjoj bugarskoj prestonici Velikom Trnovu. Njegove mošti je u manastir Mileševu preneo njegov rođak Vladislav. Srpska crkva u to vreme nije bila samostalna, već podređena ohridskoj arhiepiskopiji i imala je samo tri episkopije Ras, Lipljan, i Prizren u kojima su vladike bili Grci. Sava odlazi u Nikeju kod vaseljenskog patrijarha Manojla Sarantena i vizantijskog cara Teodora Laskarisa, tražeći autokefalnost srpske crkve. Šestog decembra 1219. godine raška episkopija postaje arhiepiskopija, a Sava prvi prvi arhiepiskop.
Njegovim ustoličenjem za arhiepiskopa utemeljena je i samostalna Srpska pravoslavna crkva. Savina dela Nomokanon i Sinodik pravoslavlja postali su pravni i duhovni stubovi srpske državnosti. Zakonopravilo Svetog Save bilo je prvi srpski ustav. Zakonopravilo je uređivalo veliku oblast društvenih odnosa, crkvenih i građanskih. Presađivanjem rimsko vizantijskog prava Srbija je postala sastavni deo evropske i hrišćanske civilizacije.
Po povratku u Rašku Sava osniva osam novih episkopija, među kojima i žičku koja postaje sedište nove srpske arhiepiskopije. Novoizgrađeni manastiri su bogato darovani njivama, imanjima, vinogradima, šumama, pašnjacima i voćnjacima. 1221. godine je održan opšti državno crkveni sabor, prvi posle dobijanja autokefalnosti, u manastiru Žiči, podignutom kao sedište nove arhiepiskopije. Na saboru je Sava papinom krunom krunisao svog brata Stefana Nemanjića za kralja, koji postaje Stefan Prvovenčani a Srbija postaje kraljevina. Sava je pred ovim saborom održao Žičku besedu o pravoj veri, u kojoj poučava kralja, vlastelu i novoizabrane episkope osnovnim dogmama pravoslavne vere, tvrdeći da su bez nje dobra dela uzaludna.
Jer ni korist i ispravnost života bez prave i prosvećene vere u Boga, niti pravo ispovedanje bez dobrih dela može izvesti pred Boga, nego treba imati oboje, da savršen bude čovek Božji govorio je. Savin književni rad je veoma obiman i namenjen organizaciji manastira. Prvo je napisao tri tipika i pravilnika, Karejski tipik, Hilandarski tipik, i Studenički tipik. Na početku Studeničkog tipika opisao je život svog oca Stefana Nemanje ili Žitije Svetog Simeona, koje se kasnije izdvojilo iz Studeničkog tipika i osamostalilo, najvažnije je Savino delo.
Pod uticajem ove biografije razvio se potpuno samostalan književni rod žitija i biografija srpskih vladalaca i svetaca. Savin kult u narodu je bio i ostao jak, posle jednog ustanka Srba protiv osmanskog carstva turski komandant Sinan paša je 1594. godine spalio Savine mošti na Vračaru, koje su bile čuvane u manastiru Mileševa. Smatra se da su Turci Savine mošti spalile u uverenju da će tako uništiti veru i svaki uticaj Svetog Save na Srbe. Na mestu za koje se veruje da je to sve odigrano podignut je Hram Svetog Save.
Sveti Sava je najznačajnija ličnost srpske srednjovekovne države i kulture.
Izborio se za autonomiju Srpske pravoslavne crkve, što je najviše uticalo na učvršćivanje i očuvanje državnosti Srbije.
Najava isključenja struje za 30. april na teritoriji Grada Sombora
SOMBOR – ED Srbija uputila je obaveštenje građanima o isključenju električne energije za sredu, 30. april. S tim u vezi, od 8 do 10 časova, struje neće biti u gradu Somboru, i to u ulicama: Banatska (25-53 i 20-52)...
Izvor: VojvodinaUzivo.rs, 29.Apr.2025, 13:26
Mladen Obradović: Srpsko-rusko bratstvo je neraskidivo zbog nebeskog priziva – svetosavskog
Mladen Obradović, jedan od donosilaca Povelje, predsednik Svetosavskog saveza Obraz, kao i urednik kanala Srbi za Ruse, ovom prilikom govori o tome kako on vidi srpsko-rusko bratstvo nekad i sad, procenjuje njegov značaj, i ukazuje kako, kojom brzinom i u kojim sferama da ga razvijamo. Obradović insistira na promeni spoljnopolitičkog kursa zemlje i punom okretanju Briksu i sveobuhvatnoj saradnji sa Rusijom – kako u kulturnom, tako i u ekonomskom, političkom i vojnom smislu. Za to, kako...
Izvor: Vostok.rs, 29.Apr.2025
Patrijarh Porfirije u petak u Novom Pazaru
Poglavar Srpske pravoslavne crkve, patrijarh Porfirije boraviće u petak, 2. maja, u Novom Pazaru gde će u Hramu...
Izvor: Danas, 28.Apr.2025, 20:51
Filmska pljačka u Nišu: Lopov usred bela dala upao u apoteku, pokupio sav novac i nestao - policija traga za njim
Za sada nepoznati lopov ukrao je novac iz jedne apoteke u Parku svetog Save na Bulevaru Nemanjića u Nišu.
Izvor: SrbijaDanas.com, 28.Apr.2025
POTRAGA ZA LOPOVOM U NIŠU Pokrao apoteku usred bela dana!
Za sada nepoznati lopov ukrao je novac iz jedne apoteke u Parku svetog Save na Bulevaru Nemanjića u Nišu, saznaje Blic. Apoteka se nalazi na...
Izvor: Blic, 28.Apr.2025
MAGIJA MESTA GDE JE HODIO SVETI SAVA Ovčar Banja OSVAJA TURISTE, tradicijom i atrakcijom: Nazivaju je i malom srpskom SVETOM GOROM (FOTO)
Broj stanovnika u maloj Ovčar Banji kod Čačka tokom praznika poveća se za nekoliko puta. Decenijama unazad to je jedno od omiljenih...
Izvor: Blic, 28.Apr.2025
Ovako izgleda automobil nakon sinoćne stravične nesreće kod Apatina: Dušan (24) poginuo, PRIJATELJ povređen (FOTO)
Dušan A. (24) iz Apatina poginuo je u teškoj saobraćajnoj nesreći koja se sinoć, oko 22 časa, dogodila na raskrsnici ulica Svetog Save i Vlade Ćetkovića.
Izvor: Blic, 27.Apr.2025, 20:02
