U kneževini Srbiji 14. januara 1840. godine za školsku slavu je proglašen Savindan, praznik u spomen na velikog srpskog prosvetitelja i zaštitnika školstva Svetog Savu, oca srpske državotvornosti, prvog srpskog arhiepiskopa, utemeljivača srpske diplomatije, književnosti, zakonodavstva, i zdravstva.
Sveti Sava po rođenju Rastko Nemanjić rođen je oko 1174. godine u deževačkom kraju na planini Goliji, a preminuo je 14. januara 1236. godine u Trnovu u Bugarskoj, pri povratku sa hodočašća u Jerusalimu. Rastko Nemanjić je bio raški plemić iz vladarske porodice Nemanjića, uticajni veliki diplomata i prvi srpski arhiepiskop. Srpska pravoslavna crkva ga slavi kao svog osnivača. On je bio najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje i brat kraljeva Vukana i Stefana. Srpska pravoslavna crkva 27. januara slavi dan svog utemeljivača, države i školstva, Svetog Save.
Savindan se obeležava u svim školama u Srbiji i Srpskoj, kao radni ali nenastavni dan jer je dan škole. Učenici i prosvetni radnici proslavljaju Savindan svečano, uz priredbe, akademije, i sečenje slavskog kolača.
Prva proslava Svetog Save kao školskog poltrona održana je 1812. godine u Zemunu, odakle se brzo proširila u sve delova srpstva, a himna Svetom Savi je prvi put izvedena 1839. godine u Segedinu. Sveti Sava je ustanovljen kao školska slava na predlog Atanasija Nikolića, rektora Liceja u Kragujevcu 2. januara 1840. godine odlukom Sovjeta Knjaževstva Srbskog i te godine proslavljan u Kragujevcu i Beogradu. Sveti Sava je bio prvi srpski učitelj, svetitelj i prosvetitelj. Bio je najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje i prvi srpski arhiepiskop.
Izborio se za samostalnost raške arhiepiskopije od Vizantije 1219. godine i postavio temelje današnje Srpske pravoslavne crkve. Rastko Nemanjić je u mladosti od oca dobio Zahumlje na upravu, međutim Rastko je pobegao na Svetu Goru i zamonašio se u ruskom manastiru Svetog Pantelejmona. Zajedno sa ocem Stefanom, zamonašenim kao Simeon, Sveti Sava je osnovao Hilandar i izgradio još 14 manastira, i tako ostao zabeležen kao ktitor srpske duhovne zajednice na Svetoj Gori. Sava se vratio u Srbiju kako bi zaustavio i građanski rat.
U Studenici je 1209. godine osnovao bolnicu, prvu na području srpske države. Istovremeno se bavio prosvetiteljskim radom, nastojeći da približi svojim sunarodnicima osnove verske i svete pouke da bi se vratio na Svetu Goru 1217. godine. Sava je izborio 1219. godine autokefalnost srpske crkve a patrijarh ga je imenovao za prvog srpskog arhiepiskopa. Ostao je arhiepiskop sve do 1233. godine da bi ga potom zamenio njegov učenik Arsenije.
Na povratku sa jednog od hodočašća iz Svete zemlje 1236. godine smrt ga je zatekla u tadašnjoj bugarskoj prestonici Velikom Trnovu. Njegove mošti je u manastir Mileševu preneo njegov rođak Vladislav. Srpska crkva u to vreme nije bila samostalna, već podređena ohridskoj arhiepiskopiji i imala je samo tri episkopije Ras, Lipljan, i Prizren u kojima su vladike bili Grci. Sava odlazi u Nikeju kod vaseljenskog patrijarha Manojla Sarantena i vizantijskog cara Teodora Laskarisa, tražeći autokefalnost srpske crkve. Šestog decembra 1219. godine raška episkopija postaje arhiepiskopija, a Sava prvi prvi arhiepiskop.
Njegovim ustoličenjem za arhiepiskopa utemeljena je i samostalna Srpska pravoslavna crkva. Savina dela Nomokanon i Sinodik pravoslavlja postali su pravni i duhovni stubovi srpske državnosti. Zakonopravilo Svetog Save bilo je prvi srpski ustav. Zakonopravilo je uređivalo veliku oblast društvenih odnosa, crkvenih i građanskih. Presađivanjem rimsko vizantijskog prava Srbija je postala sastavni deo evropske i hrišćanske civilizacije.
Po povratku u Rašku Sava osniva osam novih episkopija, među kojima i žičku koja postaje sedište nove srpske arhiepiskopije. Novoizgrađeni manastiri su bogato darovani njivama, imanjima, vinogradima, šumama, pašnjacima i voćnjacima. 1221. godine je održan opšti državno crkveni sabor, prvi posle dobijanja autokefalnosti, u manastiru Žiči, podignutom kao sedište nove arhiepiskopije. Na saboru je Sava papinom krunom krunisao svog brata Stefana Nemanjića za kralja, koji postaje Stefan Prvovenčani a Srbija postaje kraljevina. Sava je pred ovim saborom održao Žičku besedu o pravoj veri, u kojoj poučava kralja, vlastelu i novoizabrane episkope osnovnim dogmama pravoslavne vere, tvrdeći da su bez nje dobra dela uzaludna.
Jer ni korist i ispravnost života bez prave i prosvećene vere u Boga, niti pravo ispovedanje bez dobrih dela može izvesti pred Boga, nego treba imati oboje, da savršen bude čovek Božji govorio je. Savin književni rad je veoma obiman i namenjen organizaciji manastira. Prvo je napisao tri tipika i pravilnika, Karejski tipik, Hilandarski tipik, i Studenički tipik. Na početku Studeničkog tipika opisao je život svog oca Stefana Nemanje ili Žitije Svetog Simeona, koje se kasnije izdvojilo iz Studeničkog tipika i osamostalilo, najvažnije je Savino delo.
Pod uticajem ove biografije razvio se potpuno samostalan književni rod žitija i biografija srpskih vladalaca i svetaca. Savin kult u narodu je bio i ostao jak, posle jednog ustanka Srba protiv osmanskog carstva turski komandant Sinan paša je 1594. godine spalio Savine mošti na Vračaru, koje su bile čuvane u manastiru Mileševa. Smatra se da su Turci Savine mošti spalile u uverenju da će tako uništiti veru i svaki uticaj Svetog Save na Srbe. Na mestu za koje se veruje da je to sve odigrano podignut je Hram Svetog Save.
Sveti Sava je najznačajnija ličnost srpske srednjovekovne države i kulture.
Izborio se za autonomiju Srpske pravoslavne crkve, što je najviše uticalo na učvršćivanje i očuvanje državnosti Srbije.
Protest u Loznici “Marš na Drinu”, trajaće 12 sati (VIDEO)
U Loznici se danas, 9. maja, održava protest pod nazivom “Marš na Drinu”. Protest će, kako su najavili studenti u blokadi fakulteta u Srbiji, trajati dvanaest sati – od 11 do 23 časa. Više od 100 studenata i maturanata pešačilo je iz Novog Sada do Loznice, a toliko je i onih koji su taj put prešli biciklima. Centar skupa u Loznici biće na raskrsnici Bulevara Dositeja Obradovića i Ulice Svetog Save, gde će biti i glavna bina. View this post on Instagram A...
Izvor: Luftika.rs, 09.Maj.2025, 10:05
Papa Lav XIV već poznaje Beograd: Prošle godine bio u Hramu Svetog Save!
Prevost je tokom skupa, kao i svi članovi CCEE učestvovao na sastanku sa patrijarhom Srpske pravoslavne crkve Porfirijem
Izvor: 24sedam.rs, 08.Maj.2025, 22:08
Prodaja rashodovanih vozila na licitaciji u Pančevu 13. maja
PANČEVO – Javno preduzeće „Pošta Srbije” prodaje rashodovana vozila po sniženim cenama na javnoj licitaciji koja će se u utorak, 13. maja održati u Pančevu, Ulica Svetog Save 11, u 10 časova. Predmet prodaje su rashodovana teretna...
Izvor: VojvodinaUzivo.rs, 07.Maj.2025, 05:56
Hram Svetog Save: Ikona Beograda i srpske duhovnosti
Hram Svetog Save je najveća pravoslavna crkva u Beogradu i jedna od najvećih u svetu
Izvor: SrbijaDanas.com, 06.Maj.2025, 14:36
Krstio četvoro dece u Hramu Svetog Save - Adam Adaktar zaprepastio ponašanjem: Kumove birao izvlaćenjem papirića
Kako je rekao, ovo je bila velika želja njegove bake.
Izvor: SrbijaDanas.com, 06.Maj.2025
PATRIJARH KOPTSKE CRKVE TAVADROS II: U istorijskoj poseti Srbiji
Njegova Svetost patrijarh Koptske (dohalkidonske) crkve g. Tavadros II prisustvovao je danas Svetoj Arhijerejskoj Liturgiji u Hramu Svetog Save u Beogradu, u okviru svoje zvanične i istorijske posete Republici Srbiji. Liturgijom je načalstvovao Njegova Svetost patrijarh srpski g. Porfirije, u molitvenom prisustvu patrijarha Tavadrosa II i velikog broja vernika. Koptska pravoslavna crkva, sa sedištem u Aleksandriji, jedna je od najstarijih hrišćanskih zajednica na svetu, sa više od 15...
Izvor: DobreVesti.rs, 04.Maj.2025, 23:40
Patrijarh Porfirije dočekao koptskog patrijarha: Duboke duhovne veze dva naroda
Posle liturgije, u Parohijskom domu Hrama Svetog Save upriličen je prijem za visoke goste i održan kraći sastanak
Izvor: 24sedam.rs, 04.Maj.2025
