Izvor: Press, 09.Okt.2015, 11:52   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Na današnji dan rođen Mihajlo Pupin

Na današnji dan 1854. godine u Idvoru, rođen je naučnik Mihajlo Pupin - višestruko zaslužna ličnost, i kao inovator i kao veliki patriota koji je pomogao Srbiju u njenim najtežim danima.
        Bio je jedan od osnivača i dugogodišnji predsednik Srpskog narodnog saveza u Americi. 
Na Londonskoj mirovnoj konferenciji 1913. godine pomagao je srpsku delegaciju, a zahvaljujući prevashodno >> Pročitaj celu vest na sajtu Press << ličnim vezama sa američkim predsednikom Vudroom Vilsonom, presudno je pomogao Srbiji, odnosno novoj zajedničkoj državi, tokom Prvog svetskog rata i neposredno potom, za vreme mirovnih pregovora. 
Veruje se da je njegovom zaslugom Srbiji pripao deo Banata koji je uprkos sastavu stanovništva odlukom velikih sila već bio namenjen Rumuniji. 
Učestvovao je na mirovnoj konferenciji u Parizu 1919. godine, posle završetka Prvog svetskog rata, braneći interese Srbije i nove zajedničke države koja je najzad uključivala i njegov rodni Banat, odnosno Idvor. 
Osnovao je nekoliko dobrotvornih fondova, prvi 1914, nazvavši ga imenom Pijade-Aleksić-Pupin, a odatle su na svetosavskim akademijama nagrađivani najbolji učenici iz oblasti književnosti, istorije i guslarstva sa pesmama koje je prikupio Vuk Stefanović Karadžić.
Tokom Prvog svetskog rata u Americi je organizovao dobrovoljce za Solunski front i prikupljao pomoć za Kraljevinu Srbiju, a svojom ličnom imovinom garantovao je finansijske aranžmane za kupovinu oružja za srpsku vojsku odnosno dobrovoljce.
Drugi fond sa svojim imenom Pupin je osnovao 1926, za pomoć crkveno-školskoj opštini u rodnom Idvoru, srpskom društvu Privrednik i đacima sa područja današnje Vojvodine u poljoprivrednim školama. 
Taj Fond je kralj SHS Jugoslavije Aleksandar Karađorđević odobrio posebnim ukazom.
Čuveni naučnik je rođen u tipičnoj banatskoj seljačkoj porodici u kojoj je bilo desetoro dece. 
Nakon završene osnovne škole u Perlezu i pohađanja pančevačke realne gimnazije, 1872. je otišao iz rodnog Banata, na školovanje u Prag. 
Već nakon dve godine, 1874. odlazi u SAD, gde je godinama radio kao fizički radnik i pohađao večernju školu. 
Godine 1879. položio je prijemni ispit na Kolumbija koledžu u Njujorku. Kao primeran student matematike i fizike uspelo mu je da bude oslobođen školarine, a izdržavao se radeći fizičke poslove i dajući časove.
Potom je školovanje nastavio u Kembridžu u Britaniji, a zatim u Berlinu - gde je doktorirao fizičku hemiju.
Nastavničku i naučnu karijeru obavljao je od 1889. do 1929. kao nastavnik fizičke matematike na Kolumbija univerzitetu u Njujorku, a patentirao je više desetina pronalazaka.
Za autobiografsko delo "Sa pašnjaka do naučenjaka" objavljeno 1923, dobio je Pulicerovu nagradu.
Mihajlo Pupin bio je član niza naučnih asocijacija širom sveta, poput Francuske akademije nauka, Srpske kraljevske akademije, bio je predsednik Njujorške akademije nauka. Bio je počasni doktor čak 18 univerziteta.
Bio je oženjen Amerikankom Sarom Katarinom Džekson iz Njujorka. Imao je sa njom kćerku Varvaru, udatu Smit.
Umro je 12. marta 1935. u Njujorku i sahranjen je na groblju Vudlaun u Bronksu.
Beograđani i posetioci prestonice mogu se bliže upoznati sa radom i delom poznatog naučnika na izložbi "Pupin - od fizičke do duhovne realnosti" koja će biti otvorena do 20. februara 2016. u Istorijskom muzeju Srbije.
Reč je o prvoj muzejskoj postavci u Srbiji koja koristi savremene tehnologije i koja omogućava da svaki segment izložbe bude interaktivan, a novina u domaćoj muzeologiji je korišćenje interaktivnih naočara. 
Prvi put su izloženi Pupinovi dragoceni legati i do sada nepoznat arhivski materijal sa velikim brojem dokumenata, poput tajnog dosijea FBI koji je premijerno prikazan, a posetioci se mogu upoznati i sa nizom nepoznatih činjenica o privatnom životu velikog naučnika. 
Delovi izložbe su posvećeni njegovom naučnom i profesorskom radu, književnom delu za koji je dobio Pulicerovu nagradu, angažmanu za pomoć Srbiji tokom Prvog svetskog rata, tajnom radu za američku vojsku, mnogobrojnim dobročinstvima i mecenskom odnosu prema umetnosti.
 

Nastavak na Press...

Nezavisne Novine: Najveća tajna Mihajla Pupina: Nije htio da umre dok se ne pomiri sa Teslom