U kneževini Srbiji 14. januara 1840. godine za školsku slavu je proglašen Savindan, praznik u spomen na velikog srpskog prosvetitelja i zaštitnika školstva Svetog Savu, oca srpske državotvornosti, prvog srpskog arhiepiskopa, utemeljivača srpske diplomatije, književnosti, zakonodavstva, i zdravstva.
Sveti Sava po rođenju Rastko Nemanjić rođen je oko 1174. godine u deževačkom kraju na planini Goliji, a preminuo je 14. januara 1236. godine u Trnovu u Bugarskoj, pri povratku sa hodočašća u Jerusalimu. Rastko Nemanjić je bio raški plemić iz vladarske porodice Nemanjića, uticajni veliki diplomata i prvi srpski arhiepiskop. Srpska pravoslavna crkva ga slavi kao svog osnivača. On je bio najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje i brat kraljeva Vukana i Stefana. Srpska pravoslavna crkva 27. januara slavi dan svog utemeljivača, države i školstva, Svetog Save.
Savindan se obeležava u svim školama u Srbiji i Srpskoj, kao radni ali nenastavni dan jer je dan škole. Učenici i prosvetni radnici proslavljaju Savindan svečano, uz priredbe, akademije, i sečenje slavskog kolača.
Prva proslava Svetog Save kao školskog poltrona održana je 1812. godine u Zemunu, odakle se brzo proširila u sve delova srpstva, a himna Svetom Savi je prvi put izvedena 1839. godine u Segedinu. Sveti Sava je ustanovljen kao školska slava na predlog Atanasija Nikolića, rektora Liceja u Kragujevcu 2. januara 1840. godine odlukom Sovjeta Knjaževstva Srbskog i te godine proslavljan u Kragujevcu i Beogradu. Sveti Sava je bio prvi srpski učitelj, svetitelj i prosvetitelj. Bio je najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje i prvi srpski arhiepiskop.
Izborio se za samostalnost raške arhiepiskopije od Vizantije 1219. godine i postavio temelje današnje Srpske pravoslavne crkve. Rastko Nemanjić je u mladosti od oca dobio Zahumlje na upravu, međutim Rastko je pobegao na Svetu Goru i zamonašio se u ruskom manastiru Svetog Pantelejmona. Zajedno sa ocem Stefanom, zamonašenim kao Simeon, Sveti Sava je osnovao Hilandar i izgradio još 14 manastira, i tako ostao zabeležen kao ktitor srpske duhovne zajednice na Svetoj Gori. Sava se vratio u Srbiju kako bi zaustavio i građanski rat.
U Studenici je 1209. godine osnovao bolnicu, prvu na području srpske države. Istovremeno se bavio prosvetiteljskim radom, nastojeći da približi svojim sunarodnicima osnove verske i svete pouke da bi se vratio na Svetu Goru 1217. godine. Sava je izborio 1219. godine autokefalnost srpske crkve a patrijarh ga je imenovao za prvog srpskog arhiepiskopa. Ostao je arhiepiskop sve do 1233. godine da bi ga potom zamenio njegov učenik Arsenije.
Na povratku sa jednog od hodočašća iz Svete zemlje 1236. godine smrt ga je zatekla u tadašnjoj bugarskoj prestonici Velikom Trnovu. Njegove mošti je u manastir Mileševu preneo njegov rođak Vladislav. Srpska crkva u to vreme nije bila samostalna, već podređena ohridskoj arhiepiskopiji i imala je samo tri episkopije Ras, Lipljan, i Prizren u kojima su vladike bili Grci. Sava odlazi u Nikeju kod vaseljenskog patrijarha Manojla Sarantena i vizantijskog cara Teodora Laskarisa, tražeći autokefalnost srpske crkve. Šestog decembra 1219. godine raška episkopija postaje arhiepiskopija, a Sava prvi prvi arhiepiskop.
Njegovim ustoličenjem za arhiepiskopa utemeljena je i samostalna Srpska pravoslavna crkva. Savina dela Nomokanon i Sinodik pravoslavlja postali su pravni i duhovni stubovi srpske državnosti. Zakonopravilo Svetog Save bilo je prvi srpski ustav. Zakonopravilo je uređivalo veliku oblast društvenih odnosa, crkvenih i građanskih. Presađivanjem rimsko vizantijskog prava Srbija je postala sastavni deo evropske i hrišćanske civilizacije.
Po povratku u Rašku Sava osniva osam novih episkopija, među kojima i žičku koja postaje sedište nove srpske arhiepiskopije. Novoizgrađeni manastiri su bogato darovani njivama, imanjima, vinogradima, šumama, pašnjacima i voćnjacima. 1221. godine je održan opšti državno crkveni sabor, prvi posle dobijanja autokefalnosti, u manastiru Žiči, podignutom kao sedište nove arhiepiskopije. Na saboru je Sava papinom krunom krunisao svog brata Stefana Nemanjića za kralja, koji postaje Stefan Prvovenčani a Srbija postaje kraljevina. Sava je pred ovim saborom održao Žičku besedu o pravoj veri, u kojoj poučava kralja, vlastelu i novoizabrane episkope osnovnim dogmama pravoslavne vere, tvrdeći da su bez nje dobra dela uzaludna.
Jer ni korist i ispravnost života bez prave i prosvećene vere u Boga, niti pravo ispovedanje bez dobrih dela može izvesti pred Boga, nego treba imati oboje, da savršen bude čovek Božji govorio je. Savin književni rad je veoma obiman i namenjen organizaciji manastira. Prvo je napisao tri tipika i pravilnika, Karejski tipik, Hilandarski tipik, i Studenički tipik. Na početku Studeničkog tipika opisao je život svog oca Stefana Nemanje ili Žitije Svetog Simeona, koje se kasnije izdvojilo iz Studeničkog tipika i osamostalilo, najvažnije je Savino delo.
Pod uticajem ove biografije razvio se potpuno samostalan književni rod žitija i biografija srpskih vladalaca i svetaca. Savin kult u narodu je bio i ostao jak, posle jednog ustanka Srba protiv osmanskog carstva turski komandant Sinan paša je 1594. godine spalio Savine mošti na Vračaru, koje su bile čuvane u manastiru Mileševa. Smatra se da su Turci Savine mošti spalile u uverenju da će tako uništiti veru i svaki uticaj Svetog Save na Srbe. Na mestu za koje se veruje da je to sve odigrano podignut je Hram Svetog Save.
Sveti Sava je najznačajnija ličnost srpske srednjovekovne države i kulture.
Izborio se za autonomiju Srpske pravoslavne crkve, što je najviše uticalo na učvršćivanje i očuvanje državnosti Srbije.
U Beogradu svečano završen niški festival Muzički edikt - Vidimo se u Nišu 2027.!
U kripti Hrama Svetog Save u Beogradu, 12. juna 2025. godine, svečano je završen IX Međunarodni festival horske duhovne muzike „Muzički edikt“, koji se tradicionalno održava u Nišu sa blagosovom Niškog Episkopa g. Arsenija.. U ime Njegove Svetosti Patrijarha srpskog g. Porfirija, blagoslov je preneo i svojim prisustvom veče uveličao Episkop moravički g. Tihon, naglasivši značaj duhovnih i umetničkih sabranja koja prevazilaze granice naroda i kultura.
Izvor: JuznaSrbija.info, 14.Jun.2025, 20:06
Uručio sam vladiki Krmčiju Svetog Save! Miloš Vučević posetio manastir na Dalj planini
Imao sam čast danas da ponovo posetim Njegovo Preosveštenstvo Episkopa osečkopoljskog i baranjskog Heruvima, rekao je on
Izvor: 24sedam.rs, 13.Jun.2025, 15:12
Miloš Vučević posetio manastir na Dalj planini: "Uručio sam vladiki Krmčiju Svetog Save"
Miloš Vučević, predsednik SNS i savetnik predsednika za regionalna pitanja, posetio je Njegovo Preosveštenstvo...
Izvor: Blic, 13.Jun.2025
MEŠOVITI HOR NCPD BRANKO SVOJIM IZVOĐENjEM OSTAVIO PEČAT NA KRAJU FESTIVALA MUZIČKI EDIKT
Sa blagoslovom i u prisustvu Njegovog Visokopreosveštenstva Arhiepiskopa i Mitropolita niškog g. Arsenija, u sredu 11. juna 2025. godine u Svetosavskom domu je održano završno, četvrto veče u Nišu 9. Međunarodog festivala horske duhovne muzike „Muzički edikt“.. U sredu 11. juna, u Svetosavskom domu, četvrte i završne festivalske večri u Nišu nastupili su hor Bogoslovije „Mitropolit Nikolaj Kolan“ iz Kluža – Napoka, Rumunija sa dirigentom Adamom Antoniosom...
Izvor: JuznaSrbija.info, 12.Jun.2025, 16:33
Umesto velike mature, maturanti ispred suda u Užicu u znak podrške uhapšenom drugu (VIDEO)
Ispred suda u Užicu okupljeni građani su sinoć (11. jun) prisustvovali gotovo nadrealnoj sceni, koja je mnogima naterala suze na oči. Maturanti gimnazije “Sveti Sava” iz Požege, koji su trebali da proslave matursko veče, došli su ispred ove institucije u svečanim haljinama i odelima, u znak podrške svom drugu, koji je tog jutra uhapšen u Kosjeriću. Ispred suda su se okupili Kosjerci, studenti, kao i profesori gimnazije koju pohađa mladić, koji je uhapšen zbog sumnje da je navodno...
Izvor: Luftika.rs, 12.Jun.2025
Šest sati pred matursko veče: Uhapšen gimnazijalac iz Kosjerića
Maturant gimnazije "Sveti Sava" iz Požege, koji je stanovnik Kosjerića, uhapšen je šest sati uoči proslave maturske večeri.
Izvor: Radio 021, 11.Jun.2025, 18:36
Inicijativa za Požegu: Uhapšen maturant iz Kosjerića
Maturant požeške gimnazije "Sveti Sava" L.E. iz Kosjerića je danas uhapšen šest sati pred matursko veče, saopštilo je Udruženje građana "Incijativa za Požegu".
Izvor: Danas, 11.Jun.2025
