Izvor: Deutsche Welle, 11.Avg.2019, 09:18 (ažurirano 02.Apr.2020.)
U regalu Kuran pored Biblije
U Sarajevu je objavljena knjiga „Kulturni identitet bosanskih muslimana“ Marinka Zekića, a u Varšavi „Islamizacija Zapada i vesternizacija islamskoga sveta“ koja je proglašena najboljom knjigom na području Balkanistike.
Niti je Marinko Zekić ili Marin, kako su ga zvali, bio musliman, niti potiče iz muslimanske familije. Nije ni naivno verovao u ideju napretka i koegzistencije muslimana i hrišćana koja se sama ostvaruje.
Pa ipak na skoro 600 strana i citatima >> Pročitaj celu vest na sajtu Deutsche Welle << iz Kurana, u knjizi 'Islamizacija Zapada i vesternizacija islamskoga sveta s posebnim osvrtom na BiH i tamošnje muslimane - Bošnjake', objavljenoj u Varšavi, „on odbacuje negativne predrasude koje islam povezuju sa terorizmom i kojima se u medijima održavaju stereotipna mišljenja o muslimanskom svetu kao večitom neprijatelju demokratije i moralnih vrednosti", kaže Boguslav Željinski, profesor sa Univerziteta Adam Mikijevič u Poznanju i nekadašnji mentor Marinka Zekića.
Za uglednog poljskog profesora ti naučni radovi imaju posebnu vrednost: „Nemoguće je zamisliti savremenu književno-naučnu, kulturološku, politološku ili sociološku studiju o islamu u njegovim evropskim relacijama bez citiranja Marinovih knjiga".
Omaž Marinku Zekiću n filozofskom fakultetu u Sarajevu
Izlazak na svetsku scenu
Zekić u ovoj knjizi, za koju akademik Enes Karić kaže da je izlazak na „svetski plan" i koja je u Varšavi dobila nagradu za najbolju studiju na području balkanistike, tematizuje zategnutost između islama i Zapada, posebno nakon terorističkih napada. Ukazuje kako su zemlje Zapada „nastojale da asimiluju" muslimanske imigrante i da prema njima „nisu bile uvek tolerantne".
Pojašnjava i šta je muslimanske imigrante odvraćalo od zapadne kulture: „životni stil zapadnjačkog društva, koji se ogledao u vanbračnom seksu, labavim porodičnim vezama, velikom broju razvoda i vanbračne dece".
Zekić analizira koliko islamizacija utiče na Zapad i u kojoj se meri Zapad, bez obzira na sve otpore, i sam „islamizuje". On, kako primećuje akademik Karić, pomno istražuje zašto i odakle „tolika medijska povika na islam da je on jedno puko novo srednjovjekovlje".
U tom kontekstu on ukazuje da su procesi sekularizacije na Zapadu odmakli sa svim njihovim protivrečnostima, a u islamskom svetu negde nisu ni počeli, kaže Karić i konstatuje:
„Zekić ne amnestira Zapad, niti Evopu, kad su posrijedi pravi uzroci današnjih migracija: ratovi na Bliskom i Srednjem istoku, posljedice neokolonijalizma, dominacija velikih sila i korporacija. Pri tom on nastoji da svestrano zahvati problem tzv. 'islamiziranja Zapada' i 'vesterniziranja islamskog svijeta'. Zekić uočava da su tu posrijedi najmanje dva uzajamna procesa. Veliki svjetovi u međusobnim susretima ne mogu samo davati, a da ne primaju", primećuje sarajevski akademik.
Zemlje EU aktuelno se suočavaju i sa problemom muslimanskih migracija. One su sada, navodi u svojoj knjizi Zekić „pozvane da preispitaju svoj identitet i sistem vrednosti kako bi prilagodili zakone i institucije sve brojnijoj muslimanskoj populaciji što bi moglo uzdrmati temelje zapadnoevropske kulture. S jedne strane, Zekić upućuje na aktuelni problem rastućeg straha od „tihe muslimanske invazije". S druge strane, naglašava on, „modeli izolacije, asimilacije i integracije" ne rešavaju na zadovoljavajući način probleme sa kojima se muslimani suočavaju u zemljama Zapada.
„U toj situaciji se od islamskih učenjaka traži da pronađu šerijatsko-pravna rješenja, koja bi muslimanskoj dijaspori u Evropi omogućila da sačuvaju islamski identitet u nemuslimanskom okruženju ali ne kao arapski, pakistanski ili turski imigranti tako što će reproducirati društveni habitat iz svoje domovine već kao muslimani i Evropljani voljni doprinijeti boljitku društva zemlje primitka", rezimira Zekić.
Bošnjaci – „najzapadniji islamski narod i najistočniji muslimanski Evropljani"
I na tom mestu u njegovom naučnom radu dolazi do spone sa njemu dobro poznatim bosanskim muslimanima. Za njega su oni kao „najzapadniji islamski narod i najistočniji muslimanski Evropljani" upravo to, što Zapad traži. Oni su po svojoj prirodi veza između Istoka i Zapada, pa bi i njihov umereni, evropski islam, pod uslovom da odoli opasnostima koji mu prijete od radikalizacije, mogao biti onaj model za kojim tragaju zapadna društva.
Zekiću je važno da objasni kako su se razvijali Bošnjaci i Bošnjaštvo kroz celu istoriju BiH. Objašnjava kako su se „Muslimani nalazili, gubili i ponovo otkrivali u muslimanstvu, srpstvu, hrvatstvu, jugoslovenstvu i bosanstvu, koje ih je, sudeći po ratu 90-tih, moglo dovesti do nestanka".
BiH je za Zekića oduvek bila prostor na kojem su se „Istok i Zapad plodotvorno uvezivali, ali tako da je moguće bilo prepoznati ono što je zajedničko i ono što je pojedinačno". U tom kontekstu, gotovo autobiografski, pojašnjava kako je život bosanskih muslimana bio isprepleten sa životom bosanskih katolika, pravoslavaca, Jevreja i drugih i da oni nisu samo živeli jedni pored drugih već da su „jedni drugima davali i jedni od drugih uzimali."
Uticaj radikalnih islamskih ideologija u BiH
Zekić pojašnjava i okolnosti zbog kojih posleratna BiH nije bila imuna na uticaje radikalnih islamskih ideologija i upozorava da to vodi još većem otuđenju, što odgovara nacionalistima i populistima:
„U složenoj multinacionalnoj zajednici kakva je BiH, selefijska/vehabijska ideologija opasna je ne samo što inicira žučne polemike i otvorene sukobe unutar Bošnjaka, već ih ciljano uvlači u antagonizme s preostalim etnokonfesionalnim zajednicama u BiH, dodatno razdirući ratom ozbiljno narušenu pluralističku kulturu."
Kao najveće zlo tog rata Zekić smatra dovođenje u pitanje multietničkog i multikonfesionalnog identiteta BiH, „od čije restauracije zavisi opstanak BiH kao države". I tu on postavlja centralno pitanje: „Imaju li Bošnjaci dovoljno svijesti i snage za takvu restauraciju?"
Akademik Enes Karić s tim u vezi kaže da je Zekić svestan zamršenosti rasprava oko BiH kao države, istorije, društva, tradicije, identiteta: „On ne negira postojanje triju dominantnih nacionalnih koncepcija i recepcija o BiH. Ali Zekić je itekako svjestan da BiH, kao takva, jeste prototip multikulturalne, multireligijske i multinacionalne tradicije i primjer suživota za demokratsku Evropu odnosno Evropsku uniju”.
„Zekić bio i ostao oličenje Bosne"
Za akademika Karića su obje Zekićeve knjige „veliko naučno osvježenje" i „duboko humane i humanističke". Između ostalog i zato što se Zekić kao pravi Bosanac bori protiv ustaljenih „mitova na Zapadu": da je Balkan, navodno, područje mržnje i svekolikih atavizama. Naprotiv, „Marinko Zekić ukazuje na duge periode mira, kad su bosanskohercegovački narodi imali plodnu saradnju i stvarni, a ne fingirani, suživot", kaže akademik Karić.
No, cena mira u ovoj „najkonfliktnijoj evropskoj regiji", bila je, zaključuje Zekić, „faktička podela BiH na etničkoj osnovi, čime je legalizovan jednonacionalni princip uređenja države". Zekić upozorava da se „ustrajno nastojanje nacionalnih elita da u miru realiziraju postavljenje ratne ciljeve nastavlja" i rezimira: „BiH i region, dubinom etničkih i povijesnih nesporazuma još uvijek posjeduje potencijal za proizvodnju sukoba."
Dete iz mešovitog braka
Marinko Zekić je rođen 1969, detinjstvo proveo u Livnu. Porodica se potom seli u Sarajevo, gde on završava Drugu gimnaziju. Ratne 1993. diplomirao je na Filozofskom fakultetu i stekao zvanje profesora južnoslovenske filologije. Iz opkoljenog grada uspeva da izađe neposredno pred kraj rata i to kroz čuveni Tunel spasa ispod aerodromske piste.
Nakon izlaska iz Sarajeva završava i sam kao izbeglica – migrant u nemačkom Eslingenu pored Štutgarta, odakle će se četiri godine kasnije zaputiti ka Poljskoj, gde je prihvatio ponudu sa Univerziteta u Poznanju da bude lektor hrvatskog jezika. Ubrzo potom upisuje doktorske studije i 2003. godine na temu „Kulturni identitet bosanskih muslimana – Bošnjaka" stiče titulu doktora humanističkih nauka, 2016. je habilitirao. Preminuo je marta 2018. U Poznanju
Zdravka Zekić
.
„Marin je dijete iz miješanog braka i u naselju u kome smo živjeli rastao je i stalno se igrao sa svojim susjedima Bošnjacima. Kod nas je u regalu Kur'an bio pored Biblije. Nikada nismo osjetili razliku u tome što smo mi jedne nacije a oni druge", kaže njegova majka Zdravka Zekić i nastavlja:
„Marina je jako boljelo što je Sarajevo i on kao njegov stanovnik doživio takav rat i napade, bio je ogorčen zbog toga. Iz toga je proistekla želja da svijetu i Evropi prikaže da bosanski muslimani nisu isti kao muslimani iz Sirije, Afganistana, Iraka i drugih zemalja. Želio je da im objasni da su ti muslimani autohtoni evropski narod i dio Evrope ali i da se islamski fundamentalizam ne može odnositi na bosanske muslimane, ako izuzmemo one koji su otišli tamo na ratište".
Bosnu, koja je model za Evropu, kako rezimira Boguslav Željinski, on je nastojao „iskopati iz njene košmarne istorije". „Marin, koji se iščupao iz sarajevske klopke smrti i pokušao dopreti do skrivenih ali trajnih fundamenata kulture BiH, za nas je bio i ostao oličenje Bosne; te lepe, jedine, prave Bosne dobrih i dobronamjernih ljudi. Prekinula ga je nagla smrt. Ali on će zauvek ostati u toj Bosni za kojom je tragao."
Čitajte nas i preko DW-aplikacije za Android
.jpg)
