Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 01.Sep.2009, 11:56   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Hoće li se "eks JU" složiti oko jubileja nesvrstanih?

BEOGRAD - Prva konferencija Pokreta nesvrstanih održana u Beogradu 1. septembra 1961. godine. - Predsednik Srbije Boris Tadić predložio da Beograd bude domaćin samita nesvrstanih 2011. godine, na 50. godišnjicu osnivanja tog pokreta.

Prvog septembra 1961. godine u Beogradu je počela prva konferencija Pokreta nesvrstanih. Na njoj su učestvovali predstavnici 25 zemalja "trećeg sveta" - među kojima 11 iz Azije i Afrike, Jugoslavija, Kuba i Kipar.

Inicijativa >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << za osnivanje pokreta nesvrstanih se vezuje za konferenciju u Bandungu u Indoneziji, 1955. godine.

Nesvrstane nacije su izrazile želju da ne budu uvučene u ideološke sukobe Istoka i Zapada u "hladnom ratu". Bandung je bio značajna prekretnica za razvoj pokreta kao političke organizacije.

Tito, Nehru, Naser

Ali, tek šest godina kasnije u septembru 1961, uz veliku zaslugu Josipa Broza Tita, održana je prva zvanična konferencija Pokreta nesvrstanih. Uz Tita i Nehrua, drugi istaknuti svetski lideri koji su učestvovali u stvaranju Pokreta nesvrstanih su bili Gamal Abdel Naser, predsednik Egipta i Ahmet Sukarno, predsednik Indonezije.

Svrha organizacije je bila, kako je više puta naglašavano, da osigura "nacionalnu nezavisnost, suverenitet, teritorijlni integritet i bezbednost nesvrstanih zemalja u njihovoj borbi protiv imperijalizma, kolonijalizma, neokolonijalizma, aparthejda, rasizma, uključujući i cionizam i sve oblike strane agresije, okupacije, dominacije, mešanja ili hegemonije, kao i protiv blokovske politike".

Pokret nesvrstanih se fokusirao na nacionalne borbe za nezavisnost, iskorenjivanja siromaštva, ekonomski razvoj i suprotstavljanje kolonijalizmu, imperijalizmu i neokolonijalizmu.

Dve trećine članica UN

Oni su jednog trenutka predstavljali 55 odsto stanovništva planete, većinu vlada na svetu i skoro dve trećine članica Ujedinjene nacije.

Iako je nameravano da organizacija bude blizak savez kao što su to NATO i Varšavski pakt, Pokret nije bio jedinstven pa su mnoge od njenih članica bile u savezu i sa jednim ili sa drugim velikim blokom. Na primer, Kuba je bila u savezu sa Sovjetskim Savezom tokom "hladnog rata". Indija je mnogo godina imala bliske odnose sa Sovjetskim Savezom protiv Kine.

Termin "Nesvrstani" je prvi skovao indijski premijer Džavarhalal Nehru tokom svog govora 1954. u Kolombu. Nehru je tada opisao pet postulata koji su korišćeni kao vodilje u kinesko-indijskim odnosima, a koje je smislio ondašnji kineski premijer Ču En Laj.

Principi miroljubive koegzistencije

Nazvani Pet principa miroljubive egzistencije, oni će kasnije poslužiti kao osnova Pokreta nesvrstanih. Oni su: uzajamno poštovanje teritorijalnog integriteta i suvereniteta, uzajmano nenapadanje, uzajamno nemešanje u unutrašnje poslove, jednakost i uzajamna korist i miroljubiva koegzistencija.

Podela zbog Avganistana

Pokret je izgubio na kredibiletetu zbog svojih unutrašnjih nesuglasica kada je Sovjetski Savez napao Avganistan 1979. godine. Dok su neke države podržavale sovjetsku invaziju, ostale članice pokreta to nisu uradile.

Pokret danas ima 118 punopravnih članova i 22 posmatrača, i bori se da pronađe smisao svog postojanja.

Konferencije Pokreta nesvrstanih održavane su po pravilu svake treće godine. Države koje su bile domaćin samita su: SFRJ (dva puta), Egipat, Zambija, Alžir, Šri Lanka, Kuba, Indija, Zimbabve, Indonezija, Kolumbija, Južnoafrička Rebulika i Malezija.

U Beogradu su održane prva i deveta konferencija 1989. godine, a poslednja je održana 15. jula 2009. godine u Šarm el Šeiku, u Egiptu.

Sa raspadom Jugoslavije 1992. godine suspendovano je i njeno članstvo u Pokretu. Srbija, Crna Gora i Hrvatska danas imaju status posmatrača, dok BiH, Makedonija i Slovenija imaju status specijalnog gosta.

Slovenija i Hrvatska razmatraju Tadićev predlog

Predsednik Srbije Boris Tadić, koji je prisustvovao poslednjem samitu u Šarm el Šeiku,u Egiptu, uputio je državama naslednicama bivše Jugoslavije predlog da povodom 50. godina od osnivanja Pokreta nesvrstanih, u septembru 2011. godine, u Beogradu bude održan samit, koji bi organizovale države nasledice nekadašnje Jugoslavije.

Ministarstva spoljnih poslova Slovenije i Hrvatske još razmatraju taj predlog Srbije, dok su inicijativu već podržale Crna Gora i Bosna i Hercegovina.

Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...