Krsna slava: Duhovno blago i brend pravoslavaca na ovim prostorima

KRSNA slava najznačajnije je duhovno obeležje srpskog naroda. Rođena u tmini prošlosti, živi svoj vanvremenski život kroz sve vekove postojanja Srba. Oko svakog domaćina, u trenutku kada drvcetom šibice pripaljuje vrh slavske sveće, okupljaju se seni prethodnih generacija njegove porodice. U slavu Boga i predaka uznose se i darovi - žito, vino i slavski kolač. Zbog toga se tvrdi da će Srbi postojati i znati ko su sve dok proslavljaju svoju slavu.

Krsna slava veza je čoveka sa prošlošću, ali i budućnošću. Obeležje je verujućeg, duhovno bogatog, čoveka koji zna ko je i odakle. U običaje je utkana zahvalnost prema Tvorcu, lični odnos prema svetitelju zaštitniku, ali i - svest o postojanju. Ne samo sopstvenom, nego i drugih ljudi, njihovih predaka i potomaka.

Ne bez razloga se kaže da je slava "brend" Srbije. Bolji i prepoznatljiviji teško da postoji, jer ga nema nijedan hrišćanski narod, duboki religiozni Grci, pa čak ni Rusi, čija je pobožnost bezbroj puta bila jača od njenih neprijatelja. Zato je i deo duhovne baštine i jedan od zaštitnih znakova Srbije, Crne Gore, Boke, Hercegovine, Bosne, Slavonije, Dalmacije...

Iako je pre svega verski porodični praznik, svojim karakterom i kultom ima saborni, hrišćanski karakter. Kao u pashalnom slavlju kod Jevreja i na krsnoj slavi poseban značaj ima "nezvani gost", "putnik namernik", a smatra se velikim grehom na dan kućnog patrona nekome zatvoriti vrata doma. Iznenadni pridošlica, štaviše, smatra se Božjim blagoslovom, bez obzira na njegovo poreklo, cilj, čak i veroispovest.

U prilog toga idu i glavni elementi krsne slave - hleb i vino. Ovo su ujedno i osnovni elementi evharistije - svete tajne pričešća u Pravoslavnoj crkvi. Protođakon Ljuba Ranković iz Šabačke eparhije ističe da je slava ikona ranohrišćanske trpeze ljubavi - agape. Ona je produžetak bogoslužbenog slavlja, koje počinje u hramu, a sasvim logično završava se u pravoslavnom domu.

Običaj kućnog slavljenja jedna je od glavnih odlika pravoslavlja srpskog stila i religijskog iskustva u ovom delu evropskog prostora. Ona je, međutim, i nešto više - ikona najranije hrišćanske tradicije apostolskog doba, prvorazredna civilizacijska tvorevina, koju ne poznaje ni katolički zapad, niti pravoslavni istok.

Da je krsna slava u srcu Srba, pokazalo se i u vremenima kada su se krsnog imena masovno odricali, a potom ga sa velikom radošću opet slavili. Veruje se da onaj koji pali sveću i "dvori" goste na dan kućnog patrona, na simboličan način veliča sve svoje pretke, potomke i Boga. Zato je taj dan tako poseban.

OSAMDESET ZAŠTITNIKA

POZNAVAOCI krsnih imena prebrojali su da srpski narod slavi oko 80 slava. Najviše Srba kao kućnog svetitelja i zaštitnika proslavlja Svetog Nikolu, Svetog arhanđela Mihaila i Svetog Jovana. Među najčešćim slavama je i Sveti Georgije - Đurđevdan.

Darovi patronima se prinose tokom cele godine, bez obzira na postove. Ipak, kao sezona slava, uzima se početak jeseni i traje do Božića, kada počinje novi životni krug.