Joga – pozitivna dejstva i najzahtevniji oblici za upražnjavanje

Joga predstavlja jedan ogranak indijske filozofije. Elizabet Gilbert u knjizi „Jedi, moli, voli“ opisala je suštinu joge.

„Suština joge je samodisciplina i snažna želja da se odvratimo od beskrajnih razmišljanja o prošlosti i neprekidne brige o drugima“, napisala je autorka.

Koren reči yoga je „yui“ i znači sjedinjavanje, povezivanje i to ukazuje na sam značaj joge. Ona treba da predstavlja jedinstvo individualnosti sa univerzalnom dimenzijom postojanja.

Joga predstavlja sistem ličnog razvoja koji obuhvata stepenike (aštange): yamu, niyamu, asane, pranayame, pratyaharu, dharanu, dhyanu i samadhi, a sa ciljem dostizanja prosvetljenja (stanja samadhi) u spisu Jogasutre sistematizuje Patanđali.

Manjak materijalnih dokaza istoričarima predstavlja prepreku u određivanju nastanka joge. Razlikujemo četiri glavna istorijska perioda za razvoj joge: arhaični, pred-klasični, klasični i post-klasični.

Arheološka istraživanja civilizacija doline Inda (današnji Pakistan i severozapad Indije) dovela su do pronalaska figura koje prikazuju lik Šive, te se smatra da su počeci joge bili u trećem milenijumu pre nove ere, što predstavlja prvi, arhaični period razvoja ove discipline.

U periodu od 1500. godine pre nove ere do 200. godine pre nove ere u razvijenijim oblicima joga se javlja u indijskim nacionalnim epovima i učenjima budizma i jainizma. Klasični period traje od 200. godine pre nove ere do 200. godine nove ere i ta učenja zasnovana su na gorepomenutim Patanđalijevim Jogasutrama.

Post-klasični period traje od kraja klasičnog do danas.

„Joga je neprocenjiv dar koji potiče iz drevne tradicije Indije. Joga je oličenje jedinstva uma i tela; misli i delovanja; uzdržanosti i ostvarenja; joga predstavlja sklad između čoveka i prirode i holistički pristup zdravlju i dobrobiti čoveka. Suština joge nije u telesnim vežbama već u pronalaženju sklada sa samim sobom, našim okruženjem i prirodom. Promenom stila života i stvaranjem svesnosti, joga može da nam pomogne da se nosimo sa klimatskim promenama“, rekao je Šri Narenda Modi, premijer Indije, u obraćanju Generalnoj skupštini Ujedinjenih nacija kada je apelovao na svetsku zajednicu da se uspostavi međunarodni dan joge.

Razlikujemo nekoliko vrsta joge.

Joga najviše prepoznatljiva ljudima danas zove se Hatha joga i sastoji se od položaja (asana) i vežbi u pokretu koje su usklađene sa disanjem, kao i vežbi disanja (pranajama), koje se najčešće izvode u sedećem položaju.

Gjana Јоgа ili Đnana Joga je joga vrednovanja i uvida. Spoznajom sopstvene prirode procesom razmišljanja i razlikovanjem istine od neistine nastoji se da se dosegne sama suština i svrha postojanja. Poznati predstavnici ove vrste joge su veliki mislioci savremene Indije: Šri Ramana Maharši, Đidu Krišnamurti i Šri Nisargadata Maharađ. Ovaj vid prakse zahteva duboko iskustvo života i još važnije – čisto srce. Upuštati se u ovu vrstu joge bez prethodne pripreme može predstavljati opasnost za duhovni razvoj početnika.

Karma joga je joga u akciji. Karma je svaka uslovljena akcija, dobra ili loša, koja ima motiv i zahteva neki rezultat. Nesebičan rad i aktivnost koji nisu motivisani nikakvom nagradom se podrazumevaju u Karma jogi. Svako od nas traži određeno priznanje i naknadu za uloženi rad, ali to nije u duhu Karma joge.

Bhakti joga predstavlja predanost Bogu. Išvara pranidhana znači „Neka bude Božja volja“. Ovo je najzahtevniji oblik joge, u kome nema mesta za rezervisanost bilo kakve prirode. Bhakta (pobornik Bhakti joge) vidi u svemu božanstvo i prepoznaje lepotu Boga svuda oko sebe. U njemu gori ljubav prema svima i svemu, obuzet je blaženstvom. To stanje svesti zove se Madhura – božanska slatkoća, opisao je Dragan Lončar, učitelj joge.

Bhakte delaju, osećaju i razmišljaju, a svest o Bogu je konstantno prisutna.

„Kako se sve reke ulivaju u jedan okean, sve vrste joge teže podizanju kundalini. Što je kundalini? To je kreativni potencijal čoveka.“

– Jogi Bhajan

Radža joga, u prevodu kraljevska joga, jeste duhovni put koji vodi do realizacije, kroz disciplinu, samouzdržavanje i beskompromisnu kontrolu uma.  Svakodnevnim vežbanjem (koncentracija, meditacija i samoposmatranje) i razvijanjem unutrašnjeg stava nevezivanja (vairagya) može se postići oslobođenje od patnje (moksha).

Druge vrste joge najčešće koriste već opisane joge:

• Nada joga – joga koja se bavi usredsređivanjem na unutrašnji zvuk (Nadu)
• Krija joga – podrazumeva provlačenje svesti kroz psihičke kanale i energetske centre
• Mantra joga – koristi zvuk kao metod pročišćenja uma i oslobađanja od potisnutih impresija
• Jantra joga – usredsređena na mistične dijagrame (geometrijski iskazane kosmičke sile)
• Kundalini joga – nastavak je Hatha joge jer nastoji da svojim tehnikama otvori energetske centre (Čakre) i  izbalansirane energije preusmeri u središnji energetski kanal (Sušumnu)

Hatha, Krija, Mantra, Jantra i Kundalini joga ulaze u sastav veoma sveobuhvatnog i bogatog sistema – Tantra joge.

Joga se najčešće koristi za održavanje fizičkog i psihičkog zdravlja. Mnoge studije potvrdile su pozitivno dejstvo joge u vidu redovnog vežbanja, manje količine stresa i održavanje unutrašnjeg mira. Svakako se preporučuje razgovor sa stručnim licem (lekar, psiholog) i konsultacija sa nekim ko ima iskustva u svetu joge.