Novi rok za potpuno američko povlačenje se približava, a glavni problem ostaje onaj stari: kako izbeći totalnu kapitulaciju

Da li će Džozef Bajden uspeti da reši problem koji su mu ostavili Džordž Buš, Barak Obama i Donald Tramp – da završi američki rat u Avganistanu, koji će ove godine navršiti drugu deceniju, zbog čega je već najduži u istoriji SAD?

O tome kako dalje – ostati tamo ili se sasvim povući i Avganistan prepustiti Avganistancima – Bajden treba da se izjasni do 1. maja, što je rok za primenu sporazuma koji su u februaru prošle godine u prestonici Katara Dohi sa Talibanima utanačili Trampovi pregovarači. Delegacija iz Vašingtona tada je pristala da američke trupe zatvore svoje baze i povuku se do kraja ovogodišnjeg aprila, dok su se, sa druge strane, Talibani obavezali da obustave nasilje, ukinu podršku Al Kaidi i prestanu da pružaju utočište stranim teroristima. Obe strane pritom su prihvatile permanentnu obustavu vatre, a Talibani će o budućem ustrojstvu zemlje pregovarati sa vladom u Kabulu (koja u katarskom pogađanju nije učestvovala).

U teoriji, ovo bi trebalo da okonča ratovanje koje u Avganistanu traje već više od 40 godina. Počelo je invazijom Sovjetskog Saveza u decembru 1979 – dakle na vrhuncu Hladnog rata – čiji je cilj bio da se podrži tamošnja komunistička vlada, koja je godinu dana pre toga na vlast došla pučem. Sovjetske trupe su se posle deset godina vojevanja sa unutrašnjim pokretom otpora predvođenim mudžahedinima – islamističkim borcima podržanim od SAD, Pakistana i Saudijske Arabije – povukle u februaru 1989, posle čega Avganistan postaje poprište unutrašnjeg građanskog rata, koji ovoga puta predvode Talibani, islamistički pokret koji je stvorila i naoružala tajna služba u to vreme glavnog saveznika SAD u regionu Pakistana.

Talibani su uspeli da osvoje vlast u Kabulu već 1992, zavodeći ideologiju radikalnog islama – zabranili su televiziju, bioskope i muziku, a ženskoj deci uskratili odlazak u školu. U početku su prihvaćeni jer su, posle haosa koji je stvoren sukobima mudžahedinskih frakcija, uspeli da u državi zavedu kakav-takav red.

Piše: Milan Mišić