SRPSKA PALESTINA Ovaj kraj je u proteklih 100 godina SPC dao sedam episkopa, trojicu iz istog sela, a jedan je posebno POZNAT
Kao retko koji u Srbiji, valjevski kraj je Srpskoj pravoslavnoj crkvi u proteklih 100 godina dao čak sedam episkopa. Trojica od njih rođeni su u istom selu, a najpoznatiji među njima, Nikolaj (Velimirović) je kanonizovan kao 77. srpski svetitelj.
Komentara 0
Slušaj vest
0:00/
0:00
Niz vladika SPC iz valjevskog kraja počinje davne 1891, kada na tron timočke eparhije dolazi Melentije (Ljubomir) Vujić (1857-1921) iz Osečenice kod Mionice. Zamonašio se u 20-toj godini, a na čelu timočke eparhije bio je pune 22 godine, posle čega je zatražio umirovljenje. Ostatak života proveo je na Svetoj Gori, a sahranjen je na hilandarskom manastriskom groblju.
U selu Lelić kod Valjeva rođen je Nikolaj (Nikola) Velimirović (1881-1956), jedan od najvećih teologa i govornika SPC, ali i poznati srpski diplomata tokom Prvog svetskog rata. Vladika Nikolaj, čija sabrana dela čine tomovi knjiga sa 12.000 stranica, obavljao je dužnost žičkog i ohridskog episkopa. Na početku Drugog svetskog rata, zbog njegovog ugleda i uticaja, nacisti su ga uhapsili i zatvorili, da bi posle tamničenja u logoru Dahau i završetka rata otišao u SAD, gde je sahranjen u porti manastira Sv. Save u Libertvilu. Njegove mošti u rodni Lelić prenete su 1991. u crkvu koja je njegova zadužbina. U maju 2003. Sveti arhijerejski sabor SPC proglasio ga je za svetitelja kao Sv. Nikolaja srpskog.
Treći episkop koji dolazi iz valjevskog kraja bio je sinovac vladike Nikolaja, Jovan Velimirović (1912–1989). Omiljen u narodu i među ostalim arhijerejima, episkop Jovan je skoro tri decenije, sve do svoje smrti, bio na čelu šabačko-valjevske eparhije, a sahranjen je u zadužbini porodice Velimirović u Leliću.
Na čelu raško–prizrenske eparhije 19 godina bio je Artemije (Marko) Radosavljević (1935), treći vladika iz Lelića, učenik Justina Popovića koji ga je i zamonašio. Za episkopa raško–prizrenskog izabran je 1991, ali mu je taj čin oduzet 2010, da bi ga pet godina kasnije Sveti arhijerejski sabora izopštio iz crkve.
U Mijači kod Valjeva rođena su dvojica srpskih arhijereja. Milutin (Mihailo) Knežević (1949-2020) je među srpskim episkopima upisan kao vladika sa najdužim monaškim stažom u crkvi, jer je već kao dečak od 14 godina otišao u manastir Kaonu. Bio je vladika australijsko–novozelandski, a na tron ponovo uspostavljene valjevske eparhije došao je 2006. Vladika Milutin preminuo je tokom epidemije virusa korona, a sahranjen je u valjevskom hramu Vaskrsenja Gospodnjeg.
Iz Mijača je i dugogodišnji iguman manastira Ostrog, nekadašnji dioklijski i niški episkop Jovan (Mladen) Purić (1965), a među mlađim vladikama SPC je još jedan Valjevac - vikarni episkop patrijarha srpskog Antonije (Dragan) Pantelić (1970) iz sela Pričević.
Kako u razgovoru za "Blic" tumači prota Stojadin Pavlović, direktor patrijaršijske kancelarije SPC, zahvaljujući velikim umovima i junacima rođenim u valjevskom kraju, dolina Kolubare i Gradca bila je uvek prestonica zamajca sudbonosnih događaja za narod i državu, "a episkopi rođeni u ovom kraju kao pastiri Crkve Hristove dobar su pokazatelj nacionalno i duhovno zdrave sredine".
- U teškim vremenima posle Drugog svetskog rata, eparhija šabačko-valjevsaka u nedostatku monaštva i kandidata za sveštenički čin u drugim eparhijama, bila je najuspešniji rasadnik duhovnika koji se razmileo po celom svetu gde je naša crkva prisutna. Vera u Hrista uvek je na ovom području postojala, čak i u najtežim vremenima za veru. I rezultat toga u istoriji su vladike naše crkve, duhovnici i teolozi, a savremeni rezultat i najzdraviji plod ove žive vere naroda valjevskog kraja očituje se i najvećim procentom učenika osnovnih i srednjih škola koji se opredeljuje za predmet verske nastave – objašnjava prota Pavlović.
Pročitajte još
Kako naglašava, ne samo zbog velikih imena SPC i sedam dosadašnjih vladika, valjevski kraj je poznat kao srpska Palestina.
- Manastiri u valjevskom kraju nisu samo mesta službe Bogu, već i mesta obrazovanja, prosvetiteljstva, lečilišta duše i tela. Ne čudi što se Ćelije, Pustinja, Bogovađa, Lelić, Dokmir i Jovanja kao manstirski buket na mapi vide kao palestinski, a Sveti Nikolaj srpski i Prepodobni Justin ćelijski predstavljaju vrh piramide svih darova valjevske zemlje i neba – zaključuje prota Stojadin Pavlović.
Zasedanje Sinoda SPC
Nakon smrti episkopa Milutina, Sinod SPC je za administratora valjevske eparhije postavio je episkopa šabačkog Lavrentija, koji eparhijom upravlja do izbora novog episkopa. Novog episkopa bira Sveti arhijerejski sabor na predlog patrijarha ili nekog drugog episkopa, a kako bi predlog bio usvojen neophodna je dvotrećinska većina prisutnih arhijereja. Ovogodišnje redovno majsko zasedanje odloženo je zbog epidemije, a kako se saznaje, najviše telo SPC moguće će zasedati tokom leta, čim budu otvorene granice.