Oduvek je bio poprište sukoba i mirenja starosedelaca i došljaka: Skriveni Dunav

Značaj ovog velikog bakropisa, dužine pet i visine dva metra koji je izradio beogradski umetnik Frane Delale (1928-2008), prepoznao je producent Bojan Dragićević iz Beograda i odlučio da od njega napravi animirani film.

Na video-materijalu je radio tim stručnjaka. Dušan Đurić, srpski istoričar sa Prinstona, autor je izuzetno informativne i na momente poetske naracije koja u svojim detaljima i kompoziciji ne zaostaje za čudesnim slikama murala. Tu je i majstor animacije Igor Vujčić, kao i ton majstor Slavko Vesić, koji su pokrenuli, obojili i oživeli ovo umetničko delo, rad Trogirca Delalea. Bakropis istorije donjeg Dunava, završen još davne 1972. godine, bio je poklon građevinske firme "Energoprojekt" nakon uspešnog završetka radova na objektu hidroelektrane "Đerdap".

Bakropis je ušuškan na IV spratu komandno-upravne zgrade HE Đerdap i malo je poznat javnosti.

Na, sada animiranom bakropisu, našlo se i detaljno iscrtano neolitsko naselje Lepenski vir koje je promovisao i svetu protumačio čuveni arheolog Dragoslav Srejović 1968. godine, samo četiri godine pre završetka bakropisa.

Ovaj bakropis, kroz nesvakidašnju priču o Dunavu iz pera Dušana Đurića, boje i pokrete "elektronske kičice" Igora Vujića, i lepe i prikladne zvučne efekte Vesića, oživeće ogromne i malo poznate potencijale ovog najvrednijeg dela velike evropske reke.

Na svom dugom putu od bavarskih Alpa Dunav je zapravo najlepši u Đerdapskoj klisuri, koja počinje kod Golupca – gde reka preseca Karpatski masiv – i završava se kod Gvozdenih vrata Sipskim kanalom. Ovo je najveća i najlepša rečna klisura u Evropi, u kojoj je Dunav najuži i najdublji.

To je mesto gde postoji civilizacija u kontinuitetu 10.000 godina. Počev od naseobine Lepenskog vira koja je u vreme svog trajanja predstavljala kulturno središnje evropskog kontinenta. Civilizacija Lepenskog vira nastala je u paleolitu, razvila se u mezolitu i nestala u neolitu – ko zna kako i ko zna zašto – ostavivši potonjim generacijama svoje neobične skulpture, prve monumentalne kipove Evrope, da im se dive i čude. Glavne tekovine neolitske revolucije, pripitomljavanje životinja i kultivisanje biljaka vezuju se za ranu kulturu Vinče, prvu prepoznatljivu panevropsku kulturu, naslednika stanovnika Lepenskog vira. Pratićete seobe naroda, Kelte koji dolaze na Dunav u bronzanom i gvozdenom dobu, u potrazi sa savremenim putem svile, čućete još i o starim Makedoncima, njihovim prethodnicima, kao i o Skitima i Persijancima koji su svi, na ovaj ili onaj način, vezivali svoju sudbinu za Dunav.

Na muralu je u detalje obrađeno i doba Rimljana, početkom nove ere, kada je duž Dunava formiran rimski limes, lanac utvrđenja i puteva usečenih u stenu. Čućete i za jedno od prvih trajnih premošćavanja velikog Dunava izgradnjom Trajanovog mosta, što je sve zabeleženo na mermernoj tabli iznad vode. Završen za vreme imperatora Trajana, veliki most od kamena i drveta je konstruisao neimar iz Sirije Apolodor iz Damaska.

Na temeljima rimskog naselja Zanes, Sloveni i Avari podižu Novigrad, koji, dolaskom moćne dunavske flote Osmanlija, koji drevni Put svile protežu do srca Evrope, postaje Fetislam. Na mestu gde je pre 2.000 godina probijen Rimski kanal, pa je krajem XIX veka sagrađen Sipski kanal, kojim su se lađe vukle železnicom, u saradnji sa susednom Rumunijom, sagrađen je monumentalni višenamenski objekat, Hidroenergetski i plovidbeni sistem (HEPS) "Đerdap 1".

Kako se sve navedeno nalazi urezano u bakropis, tim autora je prepoznao značaj ovog umetničkog dela i odlučio da ga predstavi na novi, moderan način, blizak savremenim naraštajima i dostupan širokoj javnosti.

Projekat je realizovan uz podršku Ministarstva kulture Srbije i biće javno dobro besplatno za sve koji hoće da ga koriste u integralnoj verziji. Ovo je tek prvi od dva dela animiranog serijala o ovom prirodno-istorijskom fenomenu. Autorski tim se nada da će uskoro uraditi i drugi deo ovog originalnog animiranog diptiha.