SENKE NAD BALKANOM između stvarnosti i fikcije: Ovi likovi i mesta su ZAISTA POSTOJALI u našoj istoriji
Druga sezona “Senki nad Balkanom” Dragana Bjelogrlića donosi nove likove i mesta iz naše istorije i smešta ih u dramski tok radnje popularne serije. Ove istorijske likove, mesta i fenomene smo do sada videli u popularnoj seriji.
Komentara 0
Slušaj vest
0:00/
0:00
Tvrđava Žrnov
Već na samom početku tok radnje, odnosno jedno od misterioznih ubistava dešava se u Žrnovu, starom utvrđenju na Avali, koje je srušeno zbog izgradnje spomenika Neznanom junaku. U rimsko doba Žrnov je bio osmatračnica koja je služila za zaštitu prilaza Singidunumu i rudnika koji su se u to vreme nalazili na Avali. Prema istorijskim spisima, Turci osvajaju ovo utvrđenje prvi put 1444. Godine ali ga dve godine kasnije vraćaju despotu Đurađu Brankoviću. Zatim ga ponovo osvajaju 1458. godine, koriste za uznemiravanje Beograda, koji se tada nalazi u ugarskim rukama. Sa padom Beograda 1521. godine, Žrnov gubi svoj strateški značaj za Turke i u jednom momentu biva potpuno napušten. Ostaci utvrđenja su srušeni dinamitom 1934. godine po naredbi kralja Aleksandra, da bi se na tom mestu sagradio mauzolej spomenik Neznanom junaku, koji je otkriven 1938. godine i čiji je autor bio vajar Ivan Meštrović. Danas na tom mestu ne postoje vidljivi ostaci Žrnova.
-Spomenik je imao dosta masonskih i okultnih simbola, jer je i kralj Aleksandar bio mason, kao i knez Pavle, a i Meštrović je takođe bio član ove tajnovite grupe. Kakve to veze ima, videćete u seriji ispričao je jedan od scenarista serije Dejan Stojiljković.
Marija Oršić (u seriji Leona Paraminski)
Veruje se da je imala ključnu ulogu u formiranju ideologija Trećeg Rajha i njihovog glavnog simbola – svastike, a navodno je bila inspiracija Anti Paveliću za roman “Lipa Plavka”. Njen otac Tomislav bio je ugledni zagrebački arhitekta imao je biro na Trgu bana Jelačića pre nego što se iselio u Beč, a njena majka bila je Austrijanka Sabina nosila je navodno dugu kosu do poda vezanu u rep. Već kao mlada devojka Marija se priključila krugovima vatrenih nemačkih nacionalista koji su se zalagali za ujedinjenje Nemačke i Austrije. Bila je visoki član društva Tule, a navodno je osnovala i okultno “Svenemačko društvo za metafiziku” (Vril) koje je okupljalo devojke koje su na seansama komunicirale sa duhovima ili vanzemaljcima. Krajem 1945. godine Marija Oršić je napisala cirkularno pismo upućeno svim članovima Svenemačkog društva za metafiziku u kome se kaže: “Niko ne ostaje ovde”. I to je sve što se od nje zna.
Društvo Tula
Naziv je dobilo po mitskoj zemlji, tj. ostrvu koje se poistovećivalo sa Hiperborejom, pa i Atlantidom. Osnovano je u Minhenu 1918. od strane fanatika i rasista, na čijem čelu je bio posvećenik u okultno Rudolf fon Sebotendorf. Isprva je bilo ogranak tajnog društva Reda tevtonskih vitezova, ali je kasnije počelo samostalno da deluje. Jedan od pulena tog društva u koga su se polagale mnoge nade bio je i netalentovani austrijski slikar, razočarani veteran Velikog rata, i gorljivi antisemita i šovinista Adolf Hitler. Već 1920. godine on je bio pod velikim uticajem tulovaca, toliko da prihvata okultni simbol svastike, tj. kukastog krsta kao obeležje Nacionalsocijalističke nemačke radničke partije, čiji je vođa. S druge strane, simbol društva Tula bilo je famozno Crno sunce.
Jedan od istaknutih članova Tule u to vreme je i ćutljivi štreber Hajnrih Himler, poznatiji po nadimku Ptičar, koji će u danima Trećeg rajha bukvalno postati okultni vođa nacističke Nemačke. Samog Hitlera je društvo Tula smatralo dugoočekivanim mesijom i spasiteljem nemačkog naroda i bio je pod velikim uticajem majstora Reda. Toliko da je pod tim uticajem i napisao svoje čuveno delo "Majn kapmf". Društvo je rasformirano krajem dvadesetih godina ali taj podatak nije pouzdan.
Mustafa Golubić (u seriji Goran Bogdan)
Mustafa Golubić je rođen 1891. godine u Stocu, u Hercegovini, a kad je Austrougraska 1908. izvršila aneksiju Bosne, prešao je u Beograd u od te godine član je “Mlade Bosne”. Nakon mature 1913. godine, sa stipendijom vlade u Beogradu, odlazi na studije prava u Lozanu i Ženevu, a onda u Pariz. Odatle će stupiti u “Crnu ruku” kojom je rukovodio Dragutin Dimitrijević Apis. strahujući od oficira iz “Crne ruke”, Aleksandar Karađorđević u Solunu će organizovati suđenje Apisu, i posle ga streljati. Golubić je tada osuđen na godinu dana zatvora. U Beogradu se 1921. godine jednom prilikom na Terazijama, dok je prolazio kraljev automobil, pred svedocima zakleo da će osvetiti Apisa... pa je uhapšen. Put ga dalje vodi u Beč, gde postao član Komunističke partije pa odlazi u Berlin, Prag, Moskvu gde je verovatno počeo da radi za sovjetsku obaveštajnu službu. Golubić je u službi kod Staljna bio jedan od organizatora ubistva Lava Trockog u Meksiku, kada je zaveo Fridu Kalo da mu otkrije gde njen muž krije Trockog. ali i niza atentata u Jugoslaviji. Početak Drugog svetskog rata zatiče ga u Srbiji. Sa Matom Vidakovićem, 5. juna 1941. diže u vazduh tvrđavu u Smederevu, nakon čega je uhapšen. U Gestapou je zverski mučen, a 26. juna izneli su ga polomljenog u beogradski Pionirski park, posadili su ga na stolicu i streljali. njegov grob su pronašli vojnici Crvene armije 1944. kada je prenet u Moskvu i sahranjen sa najvišim vojnim počastima.
Arčibald Rajs (u seriji Nikola Ristanovski)
Rodolf Arčibald Rajs bio je švajcarski forenzičar, publicista, doktor hemije i profesor na Univerzitetu u Lozani. Istakao se kao kriminolog radom na istraživanju zločina nad srpskim stanovništvom u vreme Prvog svetskog rata i kao takav stekao epitet “najvećeg prijatelja Srba iz najtežih dana”. Kao svoje posmrtno zaveštanje srpskom narodu ostavio je neobjavljen rukopis knjige „Čujte Srbi!“
Petar Vrangel (u seriji Aleksandar Galibin)
Najistaknutiji ruski iseljenik u Srbiji bio je baron Petar Vrangel, koji se nalazio na čelu Bele armije na jugu ruskog carstva, a nakon poraza 1920. godine pobegao je u Sremske Karlovce u Vojvodini. Nakon četiri godine osnovao je Ruski opštevojni savez, organizaciju koja je ujedinjavala sve ruske iseljenike u borbi protiv boljševika. Bio je poznat pod nadimkom „Crni baron“, jer je najčešće nosio crnu kozačku uniformu. Nakon sumnjive smrti u Briselu ostaci su mu prebačeni u Beograd u rusku crkvu Svete Trojice na Tašmajdanu, pored crkve Svetog Marka. Vrangelova porodica je izrazila uverenje da ga je otrovao brat njegovog sluge, koji je kratko vreme živeo u njegovoj kući, i za koga se sumnjalo da je bio sovjetski agent.
Ante Pavelić (u seriji Bojan Navojec)
Bio je jedan od osnivača i vođa ustaškog pokreta i ratni zločinac. Posle okupacije Jugoslavije, nacistički okupator postavlja ga na čelo marionetske Nezavisne Države Hrvatske, sa titulom poglavnika. Brutalan režim koji je predvodio Pavelić je bio odgovaran za genodicne progone Srba, Jevreja i Roma koji su živeli na teritoriji NDH. Nakon Drugog svetskog rata Pavelić je izbegao iz Jugoslavije i stigao sve do Argentine. Na njega je 1957. izvršen atentat koji je preživeo, posle čega je pobegao u Frankovu Španiju, gde je i preminuo 1959. U seriji su prikazani Pavelićevi “rani radovi” gde nakon Prvog svetskog rata kreće sa privatnom praksom kao samostalni advokat u Zagrebu, a bio je u jednom trenutku čak i predsednik Hrvatske advokatske komore. Kao političar iz redova Hrvatske stranke prava za vreme Kraljevine Jugoslavije, od 1927. je bio i poslanik u skupštini. Kada je kralj Aleksandar uveo Šestojanuarsku diktaturu 1929. godine i zabranio sve političke stranke, Pavelić je otišao u izgnanstvo i zajedno sa Unutrašnjom makedonskom revolucionarnom organizacijom (VMRO) planirao da razbije Jugoslaviju, zbog čega su ga jugoslovenske vlasti u odsustvu dva puta osudile na smrt. Bio je jedan od inspiratora i direktnih organizatora ubistva kralja Aleksandra u Marseju.
Petar Živković (u seriji Nebojša Dugalić)
General Petar Živković (1879-1947) jedna je od najkontroverznijih figura u državi "troimenog naroda" između dva rata. Ujedno jedna i od najmoćnijih jer je skoro čitavu karijeru, vojnu i političku, proveo u samom vrhu države, bio je komandant kraljeve garde, upravnik dvora, ministar unutrašnjih poslova, vojske i mornarice, kao i predsednik vlade. Njegovo učešće u Majskom prevratu se često ističe u smislu da je upravo on bio taj koji je zaverenicima otvorio kapiju, ali to nije dokazano. Svejedno, zbog toga mu je ostao nadimak Pera Kapija. Ipak, Živković će najviše ostati upamćen kao Pera „furundžija“ ili Pera „peder“ zbog stalnih glasina o njegovoj navodnoj homoseksualnosti koje su kolale, kako beogradskom čaršijom tako i u vojnim i političkim krugovima. Posle ubistva kralja Aleksandra u Marseju 1934. godine, Živković je postavljen za ministra vojske i mornarice. Na ovoj funkciji bio je do marta 1936. godine, kada ga je zamenio general Ljubomir Marić. Posle toga se povukao iz aktivnog političkog života. Politički je aktiviran ponovo posle 27. marta 1941. godine, a u emigraciju odlazi 1943. i bio je deo jugoslovenske vlade u izbeglištvu. Po dolasku komunista na vlast, suđeno mu je u odsustvu i osuđen je na smrt. Umro je 3. februara 1947. godine u Londonu.
Đorđe Karađorđević (u seriji Žarko Laušević)
Bio je prvi sin kralja Petra i stariji brat kralja Aleksandra. Iako je bilo predviđeno da nasledi presto navodno je zbog “naprasite naravi i nekontrolisanih izliva besa” bio je primoran da preda nasledna prava bratu. Nekoliko godina pošto je Aleksandar preuzeo presto 1925. godine, Đorđe je, najpre, neko vreme bio u zatvoru, a potom je 14 godina zbog, kako su tada lekari ustanovili psihičkih problema, proveo u psihijatrijskoj bolnici u Toponici kod Niša.Oslobodili su ga tek Nemci koji su se nadali da bi mogli da ga privole da sedne na presto okupirane Srbije, ali je on to odbio. Preminuo je u Beogradu, u dubokoj starosti, 17. oktobra 1972. godine. Sahranjen je u zadužbini svoga oca, Crkvi Svetog Đorđa na Oplencu kod Topole.
Jatagan mala
Jatagan mala gde se odvija veći deo serije je staro beogradsko divlje naselje koje je nastalo nakon prvog svetskog rata na današnjem prostoru između Bulevara Franša d'Eperea i kompleksa bolnica, odnosno, od Mostara, do Bulevara oslobođenja. Naselje je bilo poznato po tome što čak i policija nije rado zalazila u taj deo grada gde su prostitucija, kocka i narkotici bili svakodnevna pojava i unosan biznis. Ovo naselje je u potpunosti raseljeno tek 1961. godine, a za potrebe snimanja serije u Barandi je napravljena je replika naselja.