Sve aktivnosti Spomen-parka „Kragujevački oktobar“ usmerene su ka trajnom obeležavanju tragedije 21. oktobra 1941. godine kao velike opomene, ali i poziva na mir i toleranciju. Važan načina negovanja žive kulture sećanja ostvaruje se kroz umetničku manifestaciju „Veliki školski čas“, jednu od najstarijih te vrste u zemlji.
Prve komemoracije u Šumaricama, 1953.
Akademija pod imenom „Veliki školski čas“ prvi put je održana 1944. godine u Kragujevcu, a prva manifestacija na samom mestu, pored humki u Šumaricama 1957. godine. Od 1963. godine organizaciju preuzima Spomen-park „Kragujevački oktobar“. Tada dobija novu fizionomiju: sadrži elemente odavanja pošte streljanima i elemente umetničkog programa. Tokom komemorativnog dela intonirala se himna, polagani su venci, govorili su preživeli sa streljanja i prenošene kratke vesti sa svetskih ratišta. Umetnički deo činio je izbor proznih i poetskih tekstova iz postojećeg rodoljubivog štiva, u nastupu dramskih umetnika kao i učešću poznatih horova i orkestara.
Takav program, prilagođen novim zahtevima, od 1964. godine sa početkom u 11 sati i trajanju od 45 minuta, počeo je stalno da se održava kod ”Spomenika streljanim đacima i profesorima”. Od 1971. godine formira se Savet „Velikog školskog časa“ na republičkom nivou koji utvrđuje koncepciju, sadržaj i program manifestacije, bira književnika koji će posebno pisati poemu za izvođenje, reditelja i kompozitora, koji će stvarati originalnu muziku za tu priliku, što je bila novina u odnosu na prethodni period.
Duško Radović bio je autor poeme „Crni dan“ koja je izvedena na „Velikom školskom času“ te 1971. godine, reditelj je bio Zdravko Šotra, koji je postavio osnove njegovog scenskog identiteta, a kompozitor Konstantin Babić.
Intoniranjem himne i polaganjem venaca i dalje počinje svaki „Veliki školski čas“, a od 1991. godine prethodi mu parastos koji služi episkom Šumadijske eparhije sa sveštenstvom. U programima je učestvovalo je više od 50.000 izvođača, renomiranih umetnika svih profila. Do 2022. godine napisano je i izvedeno 38 poema i dramskih dela i 36 originalnih muzičkih dela, što prestavlja pravo umetničko bogatstvo koje daje doprinos srpskoj književnosti i muzici.
Programu Velikog školskog časa svake godine prisustvuje više hiljada ljudi, zatim najviši državni funkcioneri, predsednik, premijer i ministri, kao i ambasadori mnogih država Evrope i svi oni polažu vence na grobnicu streljanih đaka i profesora. Posredstvom Radio-televizije Srbije, koja manifestaciju direktno prenosi, prati je preko milion gledalaca, za svaki njen program akredituje se po 50 novinara iz isto toliko redakcija.
Ova manifestacija pomogla je da kragujevačka tragedija bude percipirana u zemlji i u svetu kao simbol stradanja nevinih, sa porukom da se ne zaboravi i nikada ne ponovi. Svojim univerzalnim značenjem i porukama doprinela je da Kragujevac 1982. godine sa gradovima slične sudbine bude osnivač „Svetske unije gradova žrtava rata, gradova mira“.
Generalni sekretar UN, Perez de Kueljar dodelio mu je visoko priznanje „Kurir mira“, 1988. godine je dobio „Medalju mira“ od francuskog grada Verdena, a 7. decembra 2011. godine Skupština Republike Srbije proglasila je 21. oktobar državnim praznikom, Danom srpskih žrtava u Drugom svetskom ratu.
Centralna umetnička manifestacija "Veliki školski čas", jedna od najstarijih te vrste u zemlji, biće održana 21. oktobra, sa početkom u 11 časova, pored Spomenika streljanim đacima i profesorima.
Pisac poeme za 2023. godinu "Šum, Šumarice" je Darko Cvijetić, a reditelj Marko Misirača.
Komentara: 0