Održana tribina "Kralj Aleksandar Prvi Karađorđević i Francuska (povodom 85 godina od atentata u Marselju)“

Dinastija Karađorđević je još od Karađorđevih nastojanja da dođe u dodir sa Napoleonom i stekne podršku za borbu protiv Turaka, negovala specifične i duboke veze sa Francuskom. Od dinastičke smene i dolaska kralja Petra Prvog Karađorđevića na srpski presto, definitivna je bila i politička vezanost za Francusku koja se nakon Velikog rata prenela i na njegovog naslednika.

U vreme Velikog rata ličnost regenta Aleksandra Karađorđevića u francuskoj štampi je pretežno pozitivna. Kao vladar koji je delio sudbinu naroda, uz oca Petra Karađorđevića, u francuskoj javnosti služio je kao primer hrabrosti, požrtvovanosti i čestitog vladara.

Kada je reč o politici kralja Aleksandra, on nije uvek u svojoj spoljnoj politici mogao da se osloni na nekadašnju saveznicu. Posebno se posle potpisivanja Sporazuma o prijateljstvu između Francuske i Kraljevine SHS, simbolično potpisanog u Parizu 11. novembra 1927. godine, u Beogradu verovalo da se konačno kročilo u okvir francuskog sistema bezbednosti u Evropi.

Građani Marselja su 9. oktobra 1934. godine, u svečanom raspoloženju, očekivali jugoslovenskog vladara koji je došao u luku razaračem „Dubrovnik“. Na Keju Belgijanaca dočekao ga je francuski ministar inostranih poslova Luj Bartu. Ubrzo, nakon kraljeve izjave da je srećan što je u Francuskoj i povika „Živela Jugoslavija, živeo Aleksandar“ okupljenih, kralj je seo u crni automobil kabriolet u kome će stradati. Tom prilikom Luj Bartu je ranjen, a potom je od posledica ranjavanja preminuo. Uzroke i okolnosti događaja od koga se očekivao da ostane upamćen kao „praznik francusko-jugoslovenskog prijateljstva“ već decenijama prate mitovi i teorije zavere.

Činjenica je da su atentat organizovale ustaše na čelu sa Ante Pavelićem i makedonski separtistički pokret VMRO. Ubica je bio Veličko Dimitrov Kerin, Bugarin, član VMRO i pripadnik ustaškog pokreta, pripadnik gangsterskih bandi Al Kaponea. Saučesnici su bili Ivan Rajić, Mijo Kralj, Zvonimir Pospišil, Antun Godina. Ipak, atentatori su osuđeni na doživotnu robiju, a ne na smrt, a 1940. godine su ih oslobodili nacisti.

– Potres koji je izazvalo ubistvo kralja Aleksandra Prvog 1934. godine delom je oslabio frankofilstvo u Jugoslaviji. Od svih srpskih i jugoslovenskih vladara, posebno poštovanje u Francuskoj ukazano je ličnostima kraljeva Petra Prvog Karađorđevića i Aleksandra Prvog Karađorđevića koji su posle 1936. godine dobili spomenička obeležja u Francuskoj – zaključila je Kolaković.