ISTORIJA PRVOG BEOGRADSKOG HOTELA Gostionica "Kod jelena" služila kao banka, bolnica i škola, a spaljena je zbog POREZA
Građevina podignuta 1843. godine kod Saborne crkve prvo se nije dopala Beograđanima, ali je prerasla u centar kulturnih i ekonomskih dešavanja, takav da je rušenje posle skoro 100 godina izazvalo opšte žaljenje javnosti.
Komentara 0
Prvi hotel ili gostionica, kako se ranije govorilo, zvao se "Kod jelena", nalazio se u preko puta Saborne crkve i krije zanimljivu istoriju. Od toga da je bio centar kulturnih dešavanja u prestonici, pa je u njemu otvorena prva slikarska i škola mačevanja, kao i prva krojačka radnja evropskih odela, do podatka da je u Srpsko-turskim, Balkanskim i Prvom svetskom ratu služio kao - rezervna bolnica.
Sagrađen 1843. na temeljima Cincar hana, "svratišta" u čijem su jednom delu vezivani konji a u drugom je bio prostor za spavanje i mesto gde su se susretali trgovci, razmenjivao novac, stizale prve vesti i raspredalo o politici, hotel "Kod jelena" nije se isprva baš svideo Beograđanima. U čudu se gledalo kako je za dve godine nikao ogroman objekat čiji je, kako se to danas kaže, investitor bio Miloš Obrenović.
- U to vreme nije se koristio pojam "hotel", već "gostionica". "Hotel" ulazi u upotrebu tek krajem 19. veka. U starim dokumentima piše da su građani još u toku gradnje imali primedbi zato što je bio prva gostionica tog tipa: po gabaritima izuzetno velika građevina. Sa druge strane, kada je izgrađena, svima je bila interesantna, nema ko se nije okrenuo kada je prolazio tuda - počinje priču Vidoje Golubović, jedan od poznatijih hroničara Beograda.
Narod k'o narod isprva nije mogao da se usaglasi ni oko naziva hotela. Tako je naš sagovornik pronalazio različita imena poput "Stari jelen", "Dva jelena", "Kruna", a kasnije i "Staro zdanje", "Veliko zdanje" ili jednostavno "Zdanije". Ipak, prema spisima, najčešće su upotrebljavali naziv "Kod jelena", zbog figure jelena kod ulaza.
I sama namena tadašnjih hotela je bila drugačija, priča Golubović, te je ovaj smešten blizu ulica Kralja Petra, Gračaničke i Čubrine, ubrzo po otvaranju postao centar kulturnih dešavanja značajnih za Beograd i Srbiju.
- Poznati slikar Stevan Todorović otvorio je 1861. prvu slikarsku školu i školu mačevanja u gostionici "Kod jelena". Srbi iz Austrije, muzikalno društvo pod rukovodstvom Fon Helenbaha, održali su koncert 1844. Iste godine otvorena je i prva krojačka radnja evropskih odela. U sklopu hotela nalazila se i kafana korišćena i za brojne predstave i predavanja. Interesantno je da je tokom Srpsko-turskih ratova, Balkanskog, pa i Velikog rata ovaj prostor korišćen kao rezervna bolnica gde su lečeni ranjenici sa fronta. Sa razvojem železnice, zgrada je postala i sedište Direkcije državnih železnica – priča Golubović.
Velepna građevina srušena je 1938. godine, na opšte žaljenje tadašnje javnosti, i to - zbog urbanizacije! Prema nekim zapisima, u jednom periodu je na mestu hotela bila i zgrada Narodne banke Srbije. Međutim, tokom Drugog svetskog rata, stradao je čitav blok i od prvog beogradskog hotela ostale su samo uspomene.
Špijunka na balkonu
Prema starim beleškama, sa balkona se 1876. godine građanstvu se obratila i Žana Merkus, holandska grofica kojoj je veliki pesnik Đura Jakšić ispevao pesmu dobrodošlice po povratku iz Hercegovačkog ustanka protiv Turaka. Ipak, okupljeni nisu prihvatili Žanine stavove, pa je još bila optužena za špijunažu i proterana, a kasnije je umrla u bedi.
Spaljen zbog poreza
- Navodno da bi smanjili porez, u noći između 15. i 16. aprila 1849. godine hotel je stradao u velikom požaru. Nakon saniranja posledica požara nastavio je rad i dobio je novi naziv "Grand hotel" – kaže Vidoje Golubović.