Izvor: Večernje novosti, 15.Avg.2019, 11:13   (ažurirano 02.Apr.2020.)

NA SALAŠU PRAISTORIJA: Starčevska kultura se krije ispod preteče današnjeg Vrbasa

Vlada Srbije proglasila lokalitet kraj Vrbasa zvaničnim arheološkim nalazištem. Otkriveni ostaci neolitske, Starčevačke kulture iz 5. milenijuma p.n.e. LOKALITET Šuvakov salaš - Klisa, gde je postojalo srednjovekovno naselje Obraspalotaja, preteča današnjeg Vrbasa, proglašen je zvaničnim arheološkim nalazištem odlukom Vlade Srbije, objavljenom u "Službenom glasniku" 9. avgusta. U obrazloženju odluke navedeno je da su stručnjaci Muzeja Vojvodine iz Novog Sada >> Pročitaj celu vest na sajtu Večernje novosti << arheološkim istraživanjima, sprovedenim od 1984. do 1996. godine, na Šuvakovom salašu, kilometar istočno od Vrbasa, na površini od 5,5 hektara, utvrdili praistorijski horizont staništa, kao i naselje, groblje, pravoslavnu crkvu i odbrambeni sistem iz srednjeg veka. Pročitajte još: Venera iz Vitkovačkog polja čekala 6.500 godina! Na salašu su otkriveni ostaci neolitske, takozvane Starčevačke kulture iz 5. milenijuma pre naše ere. Međutim, najznačajniji rezultat arheoloških istraživanja, kako je istaknuto u Vladinom saopštenju, jeste lociranje srednjovekovnog Vrbasa, Obraspalotaje, što je doprinelo da se bolje sagleda razdoblje od 10. do 16. veka na prostoru centralne Bačke. - Naselje je bilo podignuto pored trgovačkog puta i na obali Crne bare, reke koja se ulivala u Tisu, a njeno korito je poslužilo prilikom izgradnje Velikog bačkog kanala i postalo njegov sastavni deo. Kuće od naboja i pletera bile su iznad domašaja maksimalnog vodostaja Crne bare, što ukazuje na pažljivo biranje terena za dugotrajno naseljavanje - opisuje Vesna Grgurović, arheolog - viši kustos Gradskog muzeja u Vrbasu. Pročitajte još: PRONAĐENA BOGINjA STARA 6.500 GODINA: Spektakularno otkriće arheologa u ataru sela Vitkovo kod Aleksandrovca FOTO Prvi pisani pomen srednjovekovnog Vrbasa nalazi se u darovnici iz 1387. godine, kojom je kraljica Marija, žena ugarskog kralja Žigmunda, dala u znak zahvalnosti mačvanskom banu Nikoli Gorjanskom nekoliko poseda, među kojima je bio i Orbaspalotaja. Gorjanski je bio oženjen Teodorom, ćerkom kneza Lazara. - Pod najezdom Turaka, krajem 15. ili početkom 16. veka, naselje je uništeno. Deo stanovništva prebacio se na levu obalu reke i formirao naselje pod nazivom Selište, a ostali su se nastanili na mestu današnjeg Starog Vrbasa - objašnjava Grgurovićeva. Arheološka istraživanja, koja su prekinuta devedesetih, obnovljena su 2014. godine, u organizaciji Gradskog muzeja. Pronađeni su mnogobrojni žrvnjevi, koji svedoče o gajenju i obradi žitarica, kao i predmeti od keramike, novac iz doba ugarskih kraljeva Žigmonda, Vladislava, Ladislava i Matije Korvina i raznovrstan nakit. U Vladi Srbije smatraju da istraživanja na Šuvakovom salašu treba nastaviti kako bi se dopunila slika o nastanku i razvoju srednjovekovnog naselja. Posebno važnom smatra se rekonstrukcija crkve iz tog vremena, koja bi bila uključena u turističku ponudu i obogatila prikaz istorije Vrbasa. ATRAKCIJA GRADSKI muzej je pripremio trodimenzionalni model osnove srednjovekovne crkve i okolnog prirodnog ambijenta kao podlogu za pretvaranje Šuvakovog salaša u turističku atrakciju. Dr Dejan Radičević sa Odeljenja za arheologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu ističe da je crkva, o kojoj je reč, po arhitektonskim rešenjima jedinstvena u Vojvodini.

Nastavak na Večernje novosti...