Izvor: B92, 13.Jan.2021, 21:15
Jugoslovenski uvid u trivijalni svet televizije: Pre 40 godina počela "Dinastija"
Izraz "biti prikovan za male ekrane" s američkom sapunicom o dogodovštinama u naftaškoj porodici Karington, zasijao je u punom kapacitetu u januaru 1981. godine, kada je na američkoj TV mreži ABC prikazana prva epizoda "Dinastije".
Teško da danas znamo da nabrojimo baš sve likove iz neke serije. Ipak, Blejk, Kristl, Aleksis, Stiven i Amanda održali su se u našem kolektivnom sećanju, jer su postali legende televizijske popularne kulture početkom osamdesetih, koje su nas ili naše roditelje vezale za naslone fotelja.
Iz nedelje u nedelju iščekivane su nove intrige naftaške porodice u kojoj su moćni muškarci stavljali dijamante na dekoltee impozantnih lepotica, pa se na domaćem terenu na trenutak zaboravljala socijalistička realnost.
U zadimljenim kancelarijama sedele su radnice s frizurama koje su kreirale po uzoru na plačljivu Lindu Evans i naočitu Ketrin Oksenberg.
"Dinastija" je jedna od najgledanijih američkih televizijskih sapunica, koja se emitovala od 1981. do 1989. godine na TV mreži ABC. Radnja serije je smeštena u Denveru i prati život bogate porodice Karington.
Emitovanje serije u Jugoslaviji je počelo 1984. godine, a njena eksplozivna popularnost se pripisivala teškim okolnostima ekonomske krize i nestašicama koje su zadesile bivšu državu. Glamur je bio doslovno nepoznata i nepoželjna kategorija u socijalizmu, a "Dinastija" je među prvim serijama koje su jugoslovenskoj publici omogućile uvid u brutalnu raskoš američkog kapitalizma.
U seriji se prvi put progovorilo o plastičnoj hirurgiji i homoseksualnosti, a "Dinastija" je bila i ostala jedina sapunica koja je osvojila Zlatni globus. Tema homoseksualnosti i Stivenov "izlazak iz ormara" odjeknuli su u Jugoslaviji te su dobili domaći televizijski odgovor u vidu "Žikine dinastije".
Pored homoseksualnosti, domaćoj publici je bilo jednako neverovatno da neko na posao može da ide helikopterom i služi se privatnim avionom. Raskošne vile s desetinama spavaćih soba i kupatila istovremeno su frustrirale i fascinirale radničke porodice. "Dinastija" je važila za seriju namenjenu ženskoj publici, ali su s jednakim interesovanjem u kuću Karingtonovih zavirivali i muškarci.
"Dinastija" je otvorila vrata mnogim kasnijim projektima, poput "Santa Barbare" ili "Povratka u Idn", koji će milionsku publiku privlačiti spletkama, raskošnim enterijerima i odećom koju si uglavnom niko od gledalaca nije mogao da priušti. Prema nekim procenama, svake nedelje premijernu epizodu je pratilo približno 150 miliona domaćinstava širom sveta.
Jedno od dodatnih oduševljenja u Jugoslaviji izazvala je pojava Ketrin Oksenberg, glumice koja potiče iz jugoslovenske kraljevske porodice. Ona je kći Hauarda Oksenberga i princeze Jelisavete Karađorđević, pa je u bivšoj državi kreirala posebnu emotivnu vezu s publikom.
Devet sezona i 220 epizoda je doslovno osvojilo svet, a mnogi misle da se to sa Spelingovom serijom dogodilo upravo zbog pojave zločeste Aleksis u priči, Blejkove bivše supruge, koja je generisala radnju i bila pravi spletkaroš.
Uloga podle Aleksis je prvobitno nuđena Elizabet Tejlor i Rakel Velč, koje nisu imale poseban interes za nastupanje u televizijskim sapunicama, pa je izbor na kraju pao na Britanku Džoan Kolins. Supruga holivudskog producenta Arona Spelinga u tom periodu je čitala roman "Kučka" Džeki Kolins pa je došla na ideju da spisateljicinoj sestri Džoan ponude saradnju.
I oko glavnog glumca Džona Forsajta su se lomila koplja. Uloga Blejka Karingtona je bila napisana za lepuškastog Džordža Poparda ("Doručak kod Tifanija"), ali je na kraju pripala starijem glumcu, što se ispostavilo kao pun pogodak.
Lik je bio zamišljen kao moralni uzor, žrtva manipulacije zanosne Aleksis, ali je zapravo bio homofob koji je rođenom sinu rekao da se mišljenje muškarca koji dodiruje drugog muškarca - ne računa. Iako je otvorila kontroverznu temu homoseksualnosti i obratila se pripadnicima ove populacije, serija je ostala pri principima američkog mačizma i premisi da pravi muškarac, bogat i uspešan, mora da bude i heteroseksualan.
Serija je prvobitno trebalo da nosi naziv "Nafta" ("Oil"), temeljeno na velikoj naftnoj krizi krajem sedamdesetih godina. "Dinastija" je bila i neka vrsta odgovora na seriju "Dalas", koja je bila nešto manje atraktivna u smislu glamura i ženskih antagonizama. A ako ste se pitali otkud odurni trend širokih naramenica, podsećamo vas da je velika inspiracija kostimografu "Dinastije" Nolanu Mileru bila moda četrdesetih.
Snimanje serije je bilo burno zbog rastućeg straha od HIV-a i činjenice da je Rok Hadson igrao ljubavnika Linde Evans u nekoliko epizoda. Kada je preminuo 1985. godine, od tada nove i široj javnosti relativno nepoznate bolesti, produkcija je izdala preporuke da se ne snimaju scene ljubljenja i razmene pljuvačke sa homoseksualcima, narkomanima koji koriste igle i hemofiličarima.
Trideset godina nakon prestanka emitovanja serije, tačnije 2017. godine, osvanuo je nastavak "Dinastije", mladalačka verzija bogataša, koja baštini postavke originalne priče, ali nije postigla oduševljenje publike.
Prepoznatljiva melodija iz uvodne špice koja je snimljena iz vazduha i linije na ekranu koje su ispisivale naslov serije zasigurno su regresivni momenat svih onih koji su osamdesetih na televizijskim ekranima tražili utočište od praznih polica u supermarketima i vožnje po principu par-nepar, iako je život prema mišljenju mnogih tada bio puno bolji.
