Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 13.Jun.2022, 01:23

Vremeplov-Umro je Aleksandar Veliki, najveći vojskovođa antičkog sveta.

Na današnji dan 323. p. n. e. - Umro je Aleksandar Veliki, najveći vojskovođa antičkog sveta. Bio jeučenik atinskog filozofa Aristotela, kojeg je u prestonicu grčke države Makedonije Pelu doveo Aleksandrov otackralj Filip II, a na presto je došao u 20. godini, kad je 336. pre n.e. ubijen Filip II. Dovršio je pokoravanje grčkih država i 334. pre n.e. poveo je s 30 hiljada pešaka i 5.000 konjanika rat protiv Persije. >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << Osvojio je Malu Aziju,Siriju, Egipat i Persiju i stigao do reke Ind. U prestonici Vavilon, po povratku iz Indije, iznenada je umro u33. godini. Koristio jevsadejstvo konjice i pešadije i prvi je u istoriji ratne veštinevuveo sistematski rad štaba. Na vojne pohode uvek je vodio i ekipuvnaučnika i istraživača raznih vrsta, stoga nije bio samo osvajač već i nosilac širenja helenske kulture. Vekovima kasnije navteritorijama koje je on osvojio bile su vidljivevtekovine grčke kulture i civilizacije.

Danas je ponedeljak, 13. jun,164. dan 2022. Do kraja godine ima 201 dan.

1811. - Rođen je ruski književni kritičar i filozof Visarion Grigorjevič Belinski, osnivač ruske realističke estetike. Formulisao je teorijsku osnovu novog pravca u ruskoj književnosti nazvanog "naturalna škola". Nastojeći da kriticistvori filozofsku osnovu, proučavao je nemačku filozofiju. Napisao je kritička tumačenja dela Aleksandra Puškina,Mihaila Ljermontova i Nikolaja Gogolja, a njegovo "Pismo Gogolju" obrazac je preciznosti i oštrine kritičke misli. Dela: "O ruskoj povesti i o povestima Gogolja", "Književne maštarije", "Junak naših dana", "Pesme M. Ljermontova", "Deoba poezije na rodove i vidove", "Reč o kritici", "Putovanja Čičikova ili Mrtve duše", "I. A. Krilov", "Dela Aleksandra Puškina".

1839.- Srpski knjaz Miloš Obrenović abdicirao je u korist sina Mihaila i napustio Srbiju, zbog sukoba sa starešinama koji su zahtevali učešće u centralnoj vlasti, pod maskom zakonitosti. Pod pritiskom Miletine bune, 3. februara 1835. donet je naglašeno liberalni Sretenjski ustav, ali ga je Knjaz zbog protivljenja Rusije, Austrije i Turske suspendovao već u martu

1835. Krajem 1838. turski sultan je izdao Hatišerif prema kojemje s knjazom vlast delio Sovjet, što je Miloš izbegavao.Posle neuspelog mirenja s takozvanim ustavobraniteljima morao jeda napusti zemlju, u koju se vratio posle odluke Svetoandrejske skupštine 1859. o zbacivanju kneza Aleksandra Karađorđevića. Vladao je Srbijom do smrti 1860.

1865. - Rođen je irski pisac Vilijam Batler Jejts, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1923. Bio je izraziti kosmopolita oslonjen na klasične helenske uzore, ali i duboko vezan za irsko tlo i tradiciju. Jedan je od najvećih autora koji su stvarali na engleskom jeziku. Dela: poezija "Oisinova lutanja", "Vetar u trsci", "Ostrvce na jezeru Inisfri", "Toranj", drame "Grofica Ketlin", "Žuđena zemlja", "Mačka i mesec", eseji "Keltski suton", "Ideje dobra i zla", "Sanjarenja o detinjstvu i mladosti", "Autobiografija".

1876. - Srpsko učeno društvo je za prvu ženu akademika kod Srba izabralo slikarku Katarinu Ivanović.

1897.- Rođen je finski trkač Pavo Nurmi, koji je na dugim stazama osvojio devet zlatnih medalja na Olimpijskim igrama 1920, 1924. i 1928. Svetske rekorde obarao je 29 puta.

1900. - U Kini je počeo "Bokserski ustanak" - pobuna protiv stranih sila i njihovog uticaja u Kini. Ustanak su u septembru 1901. ugušile evropske sile, Japan i SAD.

1917. - Nemci su u Prvom svetskom ratu usmrtili 162 stanovnika Londona, u prvom masovnom bombardovanju britanske prestonice iz vazduha u kojem je učestvovalo 14 bombardera tipa "Gota".

1923. - Osnovana je Beogradska filharmonija. Njen osnivač, prvi direktor i šef-dirigent bio je jedan od najznačajnijih srpskih kompozitora i dirigenata Stevan Hristić.

1943. - Rođen je engleski filmski glumac Malkolm Mekdauel, koji je najčešće tumačio arogantne, asocijalne likove. Filmovi:"Ako", "Paklena pomorandža", "Šunjajući Mesec", "Srećni čovek", "Rojal fleš", "Kaligula", "Bolnica Britanija", "Ljudi mačke", "Plavi grom", "Poludi", "Gulag".

1944. - Nemci su u Drugom svetskom ratu počeli da bombarduju južnu Englesku, posebno London, dugo pripremanim tajnim oružjem - raketama "Fau-1". Do marta 1945. ispaljeno je oko 8.000 raketa "Fau-1" i oko 4.000 "Fau-2", od kojih je poginulo najmanje 5.500 britanskih civila, oko 2.700 u prve tri sedmice bombardovanja.

1956. - Poslednji britanski vojnici napustili su bazu na Sueckom kanalu, kojim je Velika Britanija upravljala 74 godine, a upravu nad Kanalom preuzeo je Egipat.

1973. - U Parizu su SAD, Severni Vijetnam, Južni Vijetnam i oslobodilački pokret Vijetkong potpisali sporazum o prekidu vatre.

1982.- Umro je kralj Saudijske Arabije Kalid ibn Abdul Aziz, kojeg je nasledio prestolonaslednik Fahd.

1983. - Američki vasionski brod "Pionir 10" prošao je pored Neptuna, postavši prva letelica napravljena ljudskom rukom koja je izašla izvan Sunčevog sistema.

1986 - Umro je američki klarinetista i kompozitor   Bendžamin Dejvid Gudmen, poznat kao Beni Gudmen, jedan od prvih belih muzičara koji se usprotivio rasnoj segregaciji. Osnovao je 1934. džez orkestar u koji je pozvao i crne muzičare. Snimio je desetak filmova, a bavio se i klasičnom muzikom.

1988 - Vrhovni sud Sovjetskog Saveza ukinuo je smrtne presude izrečene 1936. i 1937. Grigoriju Zinovjevu, LavuRozenfeldu (Kamenjev), Georgiju Pjatakovu i Karlu Radeku i rehabilitovao tu četvoricu visokih sovjetskih rukovodilaca streljanih u vreme staljinističkih čistki.

1990. - Prilikom napada rumunske policije na studente u centru Bukurešta, u improvizovanom šatorskom naselju, poginulo je četvoro i povređeno oko 200 ljudi.

1993.- Kim Kempbel je postala prva žena premijer u istoriji Kanade.

1993. - Preminuo je Gajo Petrović, filozof. Na zagrebačkom Filozofskom fakultetu predavao je logiku iteoriju saznanja, kao i na nizu univerziteta u Europi i SAD.Bio je počasni doktor univerziteta u Strazburu i član SANU.Jedan je od osnivača i glavni urednik časopisa Praxis, izuzetnog međunarodnog ugleda, kao i saosnivač i član Saveta Korčulanske letnje škole. Njegov filozofski sistem opisivao je kao mišljenje revolucije. Autor je 14 knjiga: "Engleski empirizam", "Od Loka do Ajera", "Filozofija i marksizam", "Prolegomena za kritiku Hajdegera".

1995. - Oslobođeni su svi preostali pripadnici Unprofora koje je Vojska Republike Srpske zarobila krajem maja 1995. zbog napada NATO aviona. Bombardovanja šire okoline Pala počela su 25. maja, četiri časa pre isteka ultimatuma kojim je obema stranama zaprećeno napadom ako ne prestanu borbe oko Sarajeva. Tome je prethodila ofanziva muslimana (Bošnjaka) oko Sarajeva započeta 16. maja 1995. Prva grupa od 120 pripadnika mirovnih snaga UN oslobođena je 2. juna, a poslednji zarobljenici od ukupno 372 pušteni su 13. juna.

2000.- U Pjongjangu je počeo samit dve Koreje. Posle trodnevnih razgovora predsednika Severne i Južne Koreje Kim Džong Ila i Kim Dae Džunga potpisana je zajednička deklaracija kojom je, kako se verovalo, otvorena mogućnost ponovnom ujedinjenju Koreje, koja je od početka pedesetih godina 20.v. podeljena u dve države.

2001. - Osnovan je Atlantski savet Srbije. Atlantski saveti su krovne asocijacije društvenih grupacija i pojedinaca brojnih savremenih zemalja, koje popularišu ideje atlantizma i hijerarhiju vrednosti evro-atlantskog sveta.

2003. - Usvojen je nacrt Ustava Evropske unije.

2006. - Prvi put je u Beogradu, u centru "Sava", gostovao filharmonijski orkestar milanske "Skale".

2008.- Talibanski pobunjenici digli su u vazduh glavnu kapiju najvećeg zatvora u avganistanskom gradu Kandaharu, pri čemu su iz zatvora pobegli skoro svi zatočenici, njih oko 1.150, među kojima i 400 talibana.

Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...